البقرة ١٠٤
ترجمه
| البقرة ١٠٣ | آیه ١٠٤ | البقرة ١٠٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَاعِنَا»: ما را بپا. ما را مراعات کن. از ماده (رعی) به معنی رعایت ولی یهودیان آن را از ماده (رعن) به معنی رعونت، یعنی حماقت می‌گرفتند. «أُنظُرْنَا»: ملاحظه ما کن. به حال ما بنگر. بر ما شتاب مکن. «إسْمَعُوا» بشنوید. بپذیرید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
مِنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ... (۷)
فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ... (۱) مِنَ الَّذِينَ هَادُوا يُحَرِّفُونَ... (۱۱) الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ... (۱) لاَ تَجْعَلُوا دُعَاءَ الرَّسُولِ... (۲)
تفسیر
- آيات ۱۰۴ و ۱۰۵ بقره
- مراد از ((الذين آمنوا)) در قرآن و نفاوت آن با ((مؤ منين ))
- استفاده تفاوت مذكور از آيه (و الذين آمنوا، و اتبعتهم )
- خطاب به ((الذين آمنوا)) تشريفى است و با عموميت تكليف منافات ندارد
- معنى كلمه ((راعنا)) نزد يهود
- مراد از ((اهل الكتاب )) در آيه ۱۰۵
- يك بحث روايتى (شامل روايتى از رسول خدا درباره راءس مصاديق ((الذين آمنوا)) على عليه السلام )
نکات آیه
۱ - کلمه «راعنا» دستاویز یهودیان براى اهانت به پیامبر(ص) و استهزاى آن حضرت (لاتقولوا رعنا و قولوا انظرنا) مسلمانان در ضمن سخن گفتن پیامبر(ص) گاهى از آن حضرت تقاضا مى کردند که مهلت دهد تا سخنان پیشین وى را درک کنند. براى درخواست مهلت، کلمه «راعنا» (فرصتمان ده) را به کار مى بردند. یهودیان با اندک تحریفى در این کلمه، معنایى ناروا از آن قصد کردند و در خطاب به پیامبر (ص) به کار مى بردند.
۲ - خداوند، اهل ایمان را از به کارگیرى کلمه «راعنا» در خطاب به پیامبر(ص) بر حذر داشت. (یأیها الذین ءامنوا لاتقولوا رعنا)
۳ - به کارگیرى «انظرنا» به جاى «راعنا» فرمان خداوند به اهل ایمان در خطابشان به پیامبر(ص) (براى درخواست مهلت) (لاتقولوا رعنا و قولوا انظرنا) «انظرنا» به معناى ما را مهلت ده، است. (مجمع البیان)
۴ - ضرورت پرهیز از گفتار و اعمالى که سوء استفاده دشمنان را درپى داشته باشد. (لاتقولوا رعنا و قولوا انظرنا)
۵ - نیت نیک، در نیکویى عمل کافى نیست. (لاتقولوا رعنا و قولوا انظرنا) بدیهى است که مسلمانان با گفتن کلمه «راعنا» نیت سوئى نداشتند; ولى خداوند آنان را از به کارگیرى آن کلمه - به خاطر جلوگیرى از سوء استفاده دشمنان - باز مى دارد.
۶ - ضرورت اجتناب و نیز بازداشتن مردم، از به کارگیرى کلمات توهین آمیز به مقدسات دین (لاتقولوا رعنا)
۷ - ضرورت پرهیز از سخنى که گویاى اهانت به پیامبر(ص) و استهزاى او باشد. (لاتقولوا رعنا و قولوا انظرنا)
۸ - ضرورت حفظ حرمت پیشوایان دینى (لاتقولوا رعنا)
۹ - ضرورت گوش سپارى به سخنان پیامبر(ص) و رعایت سکوت به هنگام سخن گفتن آن حضرت (و تقولوا رعنا و قولوا انظرنا و اسمعوا) «سمع» (شنیدن) مى تواند به معناى گوش دادن باشد و نیز مى تواند به معناى فرمانبردارى باشد. برداشت فوق ناظر به احتمال اول است.
۱۰ - پذیرش فرمانهاى پیامبر(ص) وظیفه اى بر عهده اهل ایمان (یأیها الذین ءامنوا ... اسمعوا) برداشت فوق بر این اساس است که «سمع» به معناى اطاعت کردن باشد.
۱۱ - کفر پیشگان به عذابى دردناک گرفتار خواهند شد. (و للکفرین عذاب ألیم)
۱۲ - اهانت به پیامبر(ص) و استهزاى او موجب کفر است. (لاتقولوا رعنا ... و للکفرین عذاب ألیم)
۱۳ - یهودیان عصر بعثت، مردمى کفرپیشه بودند. (و للکفرین عذاب ألیم) از مصداقهاى «الکافرین» به قرینه آیات پیشین، یهودیانند.
۱۴ - یهودیانِ کافر به پیامبر(ص) و استهزا کننده او، مستحق عذابى دردناک هستند. (و للکفرین عذاب ألیم)
روایات و احادیث
۱۵ - «عن جمیل قال کان الطیار یقول لى ... فدخلت انا و هو على ابى عبداللّه(ع) فقال الطیار: جعلت فداک أرأیت ما ندب اللّه عز و جل إلیه المؤمنین من قوله «یا أیها الذین آمنوا» اَدَخل فى ذلک المنافقون معهم؟ قال: نعم و الضلّال و کل من أقر بالدعوة الظاهرة ...;[۱] جمیل مى گوید: من و طیار وارد بر امام صادق (ع) شدیم، طیار به آن حضرت عرض نمود: فدایت شوم، آیا منافقین مشمول خطاب «یا أیها الذین آمنوا» هستند؟ امام فرمود: بله، حتى گمراهان و هر کس دعوت آشکار اسلام را پذیرفته، داخل این آیه مى شود ...».
۱۶ - امام باقر(ع) فرمود: «هذه الکلمة سب بالعبرانیة، إلیه کانوا یذهبون;[۲] این کلمه (راعنا) به زبان عبرى فحش است و آنان (یهود) این کلمه را به عنوان فحش استعمال مى کردند».
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱
- اطاعت: اطاعت از محمّد (ص) ۱۰
- اقرار: آثار اقرار به اسلام ۱۵
- تکلم: آداب تکلم ۶، ۷
- خدا: اوامر خدا ۳; نواهى خدا ۲
- دشمنان: سوء استفاده دشمنان ۴
- دشنام: دشنام با کلمه راعنا ۱۶
- رهبران دینى: احترام به رهبران دینى ۸
- سیاست خارجى: ۴
- عذاب: اهل عذاب ۱۱، ۱۴; عذاب دردناک ۱۱، ۱۴; مراتب عذاب ۱۱، ۱۴; موجبات عذاب ۱۴
- عمل صالح: ملاکهاى عمل صالح ۵
- کافران: ۱۳ عذاب کافران ۱۱
- کفر: آثار کفر ۱۴; کیفر کفر به محمّد(ص) ۱۴; موجبات کفر ۱۲
- مؤمنان: مراد از مؤمنان ۱۵; مسؤولیت مؤمنان ۳، ۱۰; هشدار به مؤمنان ۲
- محمّد(ص): آثار استهزاى محمّد(ص) ۱۲; آثار اهانت به محمّد(ص) ۱۲; آداب تکلم با محمّد(ص) ۲، ۳، ۹; اجتناب از استهزاى محمّد(ص) ۷; اجتناب از اهانت به محمّد(ص) ۷; استماع سخنان محمّد(ص) ۹; استهزاى محمّد(ص) ۱; اهانت به محمّد(ص) ۱، ۱۲; تاریخ محمّد(ص) ۱; کیفر استهزاى محمّد(ص) ۱۴
- مقدسات: اجتناب از اهانت به مقدسات ۶
- منافقان: اسلام منافقان ۱۵
- نیت: آثار نیت ۵
- یهود: استهزاهاى یهود ۱; اهانتهاى یهود ۱; دشنام در یهود ۱۶; عذاب یهود کافر ۱۴; یهود صدر اسلام ۱، ۱۳
