تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۳: تفاوت میان نسخه‌ها

==عقيده بت پرستان درباره عبادت آلهه و معناى خطاب نوح «ع» به قوم خود: «اعبدوا الله...»==

جمله «اعبدوا اللّه ما لكم من اله غيره»، دعوت به سوى پرستش خدا و ترك پرستش آلهه غير خدا است. چون وثنى ها، غير خدا از ملائكه و جن و مقدسين را مى پرستيدند و براى آن ها ادعاى الوهيت مى كردند. يعنى آن ها را معبود مى دانستند، نه خدا را.

بعضى از مفسرين گفته اند: معناى «اعبدوا الله»، اين است كه تنها خدا را بپرستيد، همچنان كه آيه «الا تعبدوا الا اللّه» كه در سوره هود است اين معنا را روشن مى كند. و اگر در آيه مورد بحث جمله را مقيد به قيد نكرد و نفرمود فقط خدا را عبادت كنيد براى اين است كه بفهماند اصلا عبادت تنها عبادت خدا است و عبادت غير خدا و شرك ورزيدن به كلى عبادت نيست.

ولى مفسر مزبور، غفلت و يا فراموش كرده كه و ثنى ها اصلا خداى سبحان را عبادت نمى كنند، چون عبادت را عبارت مى دانند از توجه عابد به معبود، و خداى سبحان را به خاطر اين كه ديدنى نيست، بزرگتر از آن مى دانند كه توجهى يا عملى متوجه او شود. پس وجه صحيح آن است كه بندگان در عبادت خود، متوجه خواص از مخلوقات او، مانند ملائكه و امثال ايشان شوند، تا آنان واسطه و شفيع ايشان شوند، و آنان را به درگاه خدا نزديك كنند. علاوه بر اين، به زعم مشركين، عبادت به خاطر تدبير عالم، و در مقابل آن است، و تدبير عالم واگذار به ملائكه و امثال ايشان شده، پس معبود و ارباب هم همان هايند، نه خدا.

از اين جا معلوم مى شود: اگر به مذهب وثنى ها جايز باشد كه خدا عبادت شود، ديگر غير خدا را عبادت نخواهند كرد. براى اين كه وثنى مذهبان ترديدى ندارند در اين كه رب الارباب و پديد آورنده همه رب ها و همه عالَم، تنها خدا است و اگر عبادت خدا جايز باشد، قهرا عبادت غير او جايز نخواهد بود. ليكن همانطور كه گفتيم بت پرستان، عبادت خدا را درست نمى دانند، دليلش هم بيان شد.

پس اين كه نوح (عليه السلام) به امت بت پرست خود فرمود: «اعبدوا اللّه»، در معناى اين است كه فرموده باشد: «اعبدوا اللّه وحده: تنها خداى را بپرستيد»؛ همچنان كه در سوره هود، در جمله «الا تعبدوا الا الله»، اين طور فرموده بود.

و جمله «ما لكم من اله غيره» هم در معناى اين است كه فرموده باشد: براى شما معبودى غير خدا نيست، چون كه غير از خدا ربّى كه مدبّر امور عالم و امور شما باشد، نيست، تا او را به اميد خيرش و ترس از غضبش بپرستيد.

و اين كه با فاء تفريع فرمود: «افلا تتّقون»، معنايش اين است كه وقتى براى شما ربى نباشد كه مدبر امور شما باشد، پس با اين حال باز هم از خدا نمى ترسيد و از عذاب او بيم نمى داريد؟ كه غير او را مى پرستيد؟

«'''فَقَالَ الْمَلَؤُا الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَوْمِهِ مَا هَذَا إِلا بَشرٌ مِّثْلُكمْ...حَتى حِينٍ'''»:

كلمه «ملأ»، به معناى بزرگان و اشراف قوم است، و اگر آنان را در اين آيه، به وصف «الّذين كفروا من قومه» توصيف فرموده، اين توصيف براى توضيح است نه احتراز. براى اين كه اصلا از اشراف قوم نوح كسى به او ايمان نياورده بود، به دليل اين كه بنا به حكايت قرآن كريم، به او گفتند: «و ما نريك اتبعك الا الّذين هم اراذلنا بادى الرأى».