تفسیر:المیزان جلد۱۶ بخش۴: تفاوت میان نسخه‌ها

==سبب درخواست موسى (ع ) از خداوند كه هارون را به يارى اش بفرستد ==

جمله ((انى اخاف ان يكذبون (( تعليل درخواستى است كه كرده ، و آن اين بود كه : برادرم هارون را با من بفرست ، و از سياق برمى آيد كه آن جناب از اين ترس داشته كه فرعونيان تكذيبش كنند، و او خشمگين شود، و نتواند حجت خود را بيان نمايد، چون در حال خشم لكنتى كه در زبانش بوده ، بيشتر مى شده ، نه اينكه معنايش اين است كه : هارون را با من بفرست تا مرا تكذيب نكنند، زيرا آنهايى كه وى را تكذيب مى كردند باك نداشتند از اين كه هارون را هم همراه او تكذيب كنند، كسى كه بخواهد زير بار موسى نرود و او را تكذيب كند هارون هم با او باشد باز تكذيب خواهد كرد

دليل بر گفتار ما در معناى جمله ، آيه ((قال رب انى اخاف ان يكذبون و يضيق صدرى و لا ينطلق لسانى فارسل الى هرون (( است ، كه سخن موسى (عليه السلام ) را در همين مورد حكايت مى كند

بنابراين ما حصل معناى آيه مورد بحث اين مى شود كه برادرم هارون فصيح تر از من است ، و زبانى گوياتر از من دارد، پس او را به ياريم بفرست ، تا صدق مرا در مدعايم تصديق كند، و وقتى مردم با من مخاصمه مى كنند، قانعشان سازد، زيرا من مى ترسم تكذيبم كنند، آن وقت ديگر نتوانم صدق مدعايم را برايشان روشن سازم

«'''قَالَ سنَشدُّ عَضدَك بِأَخِيك وَ نجْعَلُ لَكُمَا سلْطاناً فَلا يَصِلُونَ إِلَيْكُمَا بِئَايَاتِنَا أَنتُمَا وَ مَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغَالِبُونَ'''»:

اينكه فرمود: بازويت را به وسيله برادرت محكم مى كنم ، كنايه است از اينكه : تو را به وسيله او تقويت خواهم كرد، و همچنين عدم وصول فرعونيان به آن دو، كنايه است از اينكه آنان قدرت و تسلط بر كشتن شما نخواهند يافت ، گويا آن دو بزرگوار را در يك طرف و فرعونيان را در طرف ديگر دو گروه فرض كرده ، كه با هم مسابقه دارند، آنگاه فرموده : گروه فرعونيان به شما نمى رسند، تا چه رسد به اينكه از شما سبقت گيرند

و معناى آيه اين است كه : خداى تعالى فرمود: به زودى تو را به وسيله برادرت هارون تقويت و يارى خواهيم كرد، و براى شما تسلط و اقتدار و غلبه اى برايشان قرار خواهيم داد، تا به سبب آياتى كه ما شما دو نفر را به وسيله آن غلبه مى دهيم ، نتوانند بر شما مسلط شوند، آنگاه همين غلبه دادن آن دو بزرگوار را بر فرعونيان بيان نموده ، و فرموده : ((انتما و من اتبعكما الغالبون : شما و هر كس كه شما دو نفر را پيروى كند غالب خواهيد بود((. و اين بيان را آورد تا بفهماند كه نه تنها آن دو تن غالبند، بلكه پيروان ايشان نيز غالب خواهند بود

از اين بيان روشن مى شود كه : كلمه ((سلطان (( به معناى قهر و غلبه است ولى بعضى از مفسرين گفته اند: به معناى حجت و برهان است ، يعنى ما براى شما دو نفر حجت و برهان قرار مى دهيم ، و اگر سلطان به اين معنا باشد بهتر آن است كه بگوييم جمله ((باياتنا((

متعلق است به ((غالبون (( نه به جمله ((فلا يصلون اليكما(( (توضيح اينكه : بنا بر وجه اول معنا اين مى شود كه : فرعونيان به سبب آيات و معجزات ما بر شما غلبه نمى كنند و بنابر وجه دوم اين مى شود كه : شما به سبب حجت و برهان ما غالب خواهيد بود). البته در معناى آيه شريفه وجوه ديگرى نيز ذكر كرده اند، كه چون فايده اى در تعرض آنها نديديم از نقل آنها خوددارى نموديم