النساء ٥٧
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَداً لَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلاًّ ظَلِيلاً |
ترجمه
| النساء ٥٦ | آیه ٥٧ | النساء ٥٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ظِلاًّ»: سایه. مراد نعمت و رفاهیّت همیشگی است. «ظَلِیلا»: سایه‌دار. دائم. «ظِلاًّ ظَلِیلاً»: مراد ناز و نعمت فراوان و رفاهیّت جاویدان است. عربها وقتی که بخواهند در چیزی مبالغه کنند، از لفظ واژه مورد نظر صفتی برای کلمه می‌سازند. مثلاً می‌گویند: لَیْلٌ أَلْیَلُ، یَوْمٌ أَیْوَمُ، شِعْرٌ شاعِرٌ، ظِلٌّ ظَلیلٌ.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً لَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا «57»
وكسانى را كه ايمان آورده وكارهاى نيك انجام داده‌اند، به زودى در باغهايى كه از زير (درختان) آن نهرها جارى است وارد مى‌كنيم. آنان هميشه در آن جاودانند، برايشان در آن جا همسرانى پاكيزه است و آنان را در سايه‌هايى پايدار (بدون سردى وگرمى و طوفان) درآوريم.
در تربيت بايد بيم واميد در كنار هم باشد. در آيه قبل بيم بود واين آيه، اميد.
«ظليل»، سايه‌ى كشيده و ممتد است.
امام صادق عليه السلام فرمود: مراد از ازواج مطهره همسرانى هستند كه از آلودگى به حيض و حدث پاكند. «1»
پیام ها
1- ايمان و عمل صالح دو شرط اساسى براى ورود به بهشت است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَنُدْخِلُهُمْ»
2- لطف خدا سريع‌تر از قهر اوست. (در آيه قبل براى دوزخيان حرف «سوف» بكار رفته كه نشانه آينده دور است، ولى در اين آيه حرف «سين» «فَسَيُدْخِلُهُمْ» كه نشانه‌ى آينده نزديك است) 3- پاكى همسران بهشتى هم جسمى است و هم روحى. ( «مُطَهَّرَةٌ» به كسى گفته
«1». من‌لايحضره‌الفقيه، ج 1، ص 50.
جلد 2 - صفحه 88
مى‌شود كه از نظر جسمى و روحى پاك و منزّه باشد.)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً لَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلاًّ ظَلِيلاً (57)
بعد از وعيد كفار، در وعده ابرار مى‌فرمايد:
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: و آن كسانى كه ايمان آورده‌اند به وحدانيت الهى و نبوت حضرت رسالت پناهى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و بجا آوردند اعمال صالحه و طاعات شرعيه را بر وفق فرمان حق، سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ: زود باشد كه داخل فرمائيم ايشان را به باغاتى كه جارى مى‌شود زير درختان، يا در جلو قصور و مساكن آن، نهرهاى اربعه بدون تلاقى به هم، خالِدِينَ فِيها أَبَداً: در حالتى كه مخلد باشند مؤمنان در آن هميشه، يعنى زمانى كه انتها و غايتى براى آن نخواهد بود، مانند اهل نار كه مخلدند در عذاب قهر سبحانى. لَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ: مر آن بهشتيان را در آن بوستان پر از اشجار و انهار، زنان پاكيزه از حيض و نفاس، بلكه از جميع
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 472
اقذار و ادناس و اخلاق ذميمه دنيه و طباع رديه قبيحه است، وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلًّا ظَلِيلًا: و داخل گردانيم ايشان را در سايه‌اى پاينده كه آفتاب، آن را زايل نگرداند.
تنبيه: اگر كسى گويد چون در بهشت آفتاب نيست كه به حرارت آن متأذى شوند، پس ظل براى چه و فايده آن چيست؟ جواب آنكه: نزد محققان «ظل ظليل» اشاره است به حمايت الهى و عنايت پادشاهى كه هميشه بر مفارق بهشتيان مبسوط خواهد بود. و آن، سايه از زوال و نقص و انتقال مقدس و معرّى است. در خبر است كه در بهشت درختى باشد كه سوار در سايه آن، صد سال رود، آخر نشود. در انوار گفته: مراد ظل ظليل، اشاره است به نعمت تامه دائمه.
رفع شبهه: اگر كسى گويد چگونه اهل بهشت مخلد باشند و حال آنكه طبيعت و مزاج قابل انحلال است؟ جواب آنكه:
اولا: خداوند تعالى يك نوع طبيعتى به اهل بهشت عنايت فرمايد كه عوارضات طبيعيه را در آن مدخليتى نخواهد بود، و لذا تمام به سن جوانى؛ و پيرى و سستى و ضعف و كسالت و غيره در وجود آنها راه نيابد، بلكه به قدرت كامله سبحانى، مزاج معتدل را مادام الخلود دارا هستند.
ثانيا: آنكه چون نفوس بهشتيان به حد كمال است، لذا دائما انشاء نمايد بنيه و قوا را كه لازمه بقاى بشريه است، چنانچه حاليه در وجود امام عصر عجل اللّه فرجه نيز همين مطلب مسلم باشد، كه وجود و لوى نظر به كمال معنويه، دائما انشاء نمايد بنيه و قواى بشريه را، كه هميشه مزاج شريفش در حد اعتدال است و ابدا دهر را در او تصرف و مدخليتى نيست.
ثالثا: وقتى مزاج، حد اعتدال را دارا شد، يعنى اخلاط اربعه دائما مساوى باشد و هيچيك بر ديگرى غلبه ننمايد، هر آينه مزاج را سستى و فوتى حاصل نگردد. بنابراين اهل بهشت، مزاج معتدل را دارا هستند، و لذا به يك حال باقى باشند و پيرى عارض آنها نشود، و همچنين در وجود امام زمان عجل اللّه فرجه.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 473
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً لَهُمْ فِيها أَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدْخِلُهُمْ ظِلاًّ ظَلِيلاً (57)
ترجمه
و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى شايسته زود باشد داخل نمائيم ايشانرا در بهشت‌هائيكه ميرود از زير آنها نهرها جاودانيان در آنها هميشه از براى ايشانست در آنجا جفتهاى پاكيزه و در ميآوريمشان در سايه پاينده..
تفسير
اعمال شايسته وظائف شرعيه است و انهار در زمين جنات عبور مينمايد نهايت آنكه در لسان عرب چنين تعبير ميشود و ازواج مطهّرات از حيض و هر كثافتى ميباشند و اين نعمت ابدى و دائمى است و منقطع نخواهد شد و نيز معمول در كلام عرب آنستكه براى تأكيد صيغه از لفظى مشتق نموده لفظ را بآن صيغه موصوف مينمايند مثل داهية دهياء و ليل اليل و شمس شامس و ظلّ ظليل از اين قبيل است و تاخير وعد از وعيد شايد بمناسبت حال مخاطبين باشد كه متلبس بحال مناسب وعيد بودند و حال ملائم با وعد را بايد بعدا تهيّه نمايند و در ذكر ترتيب طبيعى آنها ملحوظ شده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ سَنُدخِلُهُم جَنّات‌ٍ تَجرِي مِن تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدِينَ فِيها أَبَداً لَهُم فِيها أَزواج‌ٌ مُطَهَّرَةٌ وَ نُدخِلُهُم ظِلاًّ ظَلِيلاً (57)
و كساني که ايمان آوردند و اعمال صالحه بجا آوردند زود باشد آنها را داخل كنيم در باغستانهايي که نهرها در زير درختان آنها جاريست و هميشه در آنها ابد الاباد زيست كنند و همسرهايي که پاك و پاكيزه و زيبا باشند بآنها عطاء كنيم و در سايه دامنه داري آنها را وارد كنيم.
مراد از وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ اينکه نيست که مرتبه اعلاي ايمان را داشته باشند يا آنكه جميع اعمال صالحه را بجا بياورند يا آنكه جميع اعمال آنها صالحه باشد بلكه همين که صدق مؤمن بكند و لو مرتبه ادني باشد و واجبات الهي را عمل كند و محرمات را ترك كند يا موفق بتوبه شود مشمول اينکه آيه هست که تقريبا مرادف با تقوي باشد که در آيات ديگر بيان شده و الا بمعني اولي خاص بمعصومين است.
سَنُدخِلُهُم جَنّات‌ٍ تَجرِي مِن تَحتِهَا الأَنهارُ دخول با ادخال فرق دارد.
دخول از روي استحقاق است مثل سَيَدخُلُون‌َ جَهَنَّم‌َ داخِرِين‌َ مؤمن آيه 60.
و ادخال از روي تفضل است مثل همين آيه چنانچه مكرر گفته شده که جميع فيوضات اخروي و نعم دنيوي تفضل است كسي استحقاق ندارد و طلبي از خدا ندارد و نيز ادخال با اصلي فرق دارد اصلي از روي اهانت است بمعني القاء و انداختن،
جلد 5 - صفحه 110
ادخال اعم است.
جَنّات‌ٍ تَجرِي مِن تَحتِهَا الأَنهارُ مكررا تفسيرش بيان شده.
خالِدِينَ فِيها أَبَداً ابدا تأكيد در خلود است لَهُم فِيها أَزواج‌ٌ مُطَهَّرَةٌ اشاره بحور العين است که از جميع انجاس و ادناس مثل حيض و نفاس و كثافات و پليديها و نجاسات ظاهريه و احداث باطنيه و اعمال سيئه و اخلاق رذيله و مخالفت شوهرها و اعراض و نشوز و هر چه که مورث تنفر و اشمئزاز آنها گردد پاك و پاكيزه هستند، و ممكن است مراد مؤمنات صالحات باشند که آنها هم در بهشت همين نحو هستند، و ممكن است اعم باشد بلكه بعيد نيست.
وَ نُدخِلُهُم ظِلًّا ظَلِيلًا شايد اشاره بسايه عرش عظمت پروردگار باشد که جنات تحت عرش الهيست. و ظليل بمعني سايه كش‌دار و دامنه‌دار است و هيچ سايه‌اي بقدر سايه عرش سعه ندارد، و ممكن است كنايه از سعه رحمت الهي باشد.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- بهشت، پاداش مؤمنان داراى عمل صالح (و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم جنّات تجرى من تحتها الانهار)
۲- ایمان و اعمال صالح، دو شرط لازم براى ورود به بهشت (و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم جنّات تجرى من تحتها الانهار)
۳- سبقت پاداشهاى الهى بر کیفر او (انّ الّذین کفروا بایاتنا سوف نصلیهم ... و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم جنّات) زیرا نسبت به وعید و کیفر، حرف «سوف» و در مورد پاداش، حرف «س» به کار رفته است.
۴- خداوند، واردکننده مؤمنان به بهشت (سندخلهم جنّات ... و ندخلهم ظلا ظلیلا)
۵- بهشت مؤمنانِ داراى اعمال صالح، جاودانه، داراى نهرهاى جارى و سایه هاى پیوسته (هواى مطبوع و ملایم) (انّ الّذین امنوا و عملوا الصّالحات ... و ندخلهم ظلا ظلیلا) «ظلّ» به معناى سایه و «ظلیلا» تأکید آن و ظاهراً کنایه از مطبوعیت هواى بهشت است.
۶- همسران اهل بهشت، همواره پاکیزه و منزه از هر گونه آلودگى (و الذین امنوا ... لهم فیها ازواج مطهّرة) «مطهّر» به کسى گفته مى شود که از نظر جسمى و روحى پاک و منزه باشد.
۷- جاودانگى مؤمنانِ داراى اعمال صالح در بهشت (و الذین امنوا ... خالدین فیها)
۸- سایه آرام و دلپذیر، جایگاهى ویژه در بهشت (و ندخلهم ظلا ظلیلا) تکرار «ندخلهم» حکایت از ویژگى ظلّ (سایه) در بهشت دارد.
۹- وعد و وعید از روشهاى قرآن براى برانگیختن مردم به ایمان، عمل صالح و پرهیز از کفر (انّ الّذین کفروا بایاتنا سوف ... و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم)
۱۰- ایجاد بیم و امید، روشى براى تربیت (انّ الّذین کفروا ... و الّذین امنوا) خداوند براى تربیت انسانها، آنان را از دوزخ بیم داده و به بهشت جاودان امیدوار مى سازد.
۱۱- همسران بهشتیان، پاکیزه از آلودگى به حیض و حدث (لهم فیها ازواج مطهّرة)
موضوعات مرتبط
- انگیزش: عوامل انگیزش ۹
- ایمان: آثار ایمان ۲ ; زمینه ایمان ۹
- بهشت: جاودانگى بهشت ۱۵ ; جاودانگى در بهشت ۷ ; سایه‌هاى بهشت ۵، ۸ ; موجبات بهشت ۲ ; نعمتهاى بهشت ۵، ۸، ۱۱ ; نهرهاى بهشت ۵ ; همسران بهشتى ۶، ۱۱ ; هواى بهشت ۵
- بهشتیان: فضایل بهشتیان ۶
- تربیت: امیدوارى در تربیت ۱۰ ; انذار در تربیت ۹ ; بشارت در تربیت ۹ ; ترس در تربیت ۱۰ ; روش تربیت ۹، ۱۰
- خدا: افعال خدا ۴ ; پاداش خدا ۳ ; کیفر خدا ۳
- رشد: عوامل رشد ۹
- عمل: آثار عمل صالح ۲ ; پاداش عمل صالح ۱ ; زمینه عمل صالح ۹
- کفر: موانع کفر ۹
- مؤمنان: بهشت مؤمنان ۵ ; پاداش مؤمنان ۱ ; جاودانگى مؤمنان ۷ ; عمل صالح مؤمنان ۷ ; فضایل مؤمنان ۴ ; مؤمنان در بهشت ۱، ۴ امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از آیه فوق فرمود: الازواج المطهّرة اللاّتى لا یحضن و لا یحدثن.(۱)
منابع
