النحل ٧
ترجمه
| النحل ٦ | آیه ٧ | النحل ٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَلَدٍ»: ناحیه و سرزمین، اعم از آباد و غیرآباد. «بَالِغِیهِ»: رسندگان بدان. «شِقِّ»: به رنج افکندن. به مشقّت انداختن.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِنَ لَکُمْ فِي الْأَنْعَامِ... (۰) وَ عَلَيْهَا وَ عَلَى الْفُلْکِ... (۱) وَ ذَلَّلْنَاهَا لَهُمْ فَمِنْهَا... (۰) اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَکُمُ... (۰) وَ لَکُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَ... (۲) وَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ... (۰) وَ عَلَيْهَا وَ عَلَى الْفُلْکِ... (۱)
وَ الْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَکُمْ... (۰) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا... (۰) وَ يُرِيکُمْ آيَاتِهِ فَأَيَ آيَاتِ... (۰) لِتَسْتَوُوا عَلَى ظُهُورِهِ ثُمَ... (۲) وَ إِنَّا إِلَى رَبِّنَا... (۱)
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۱،سوره نحل
- بيان مفاد كلى سوره نحل و مكى و مدنى بودن آيات آن
- مراد از امر خدا و معناى ((اتى امر الله فلا تستعجلوه )) و وجوهى كه در اين باره گفته شده است
- رد نظريه ديگر مفسرين درباره مفاد آيه شريفه
- اشاره به آنچه كه از اين آيات قرآنى درباره حقيقت روح استفاده مى شود
- بيان معناى آيه : ((ينزل الملائكة بالروح من امره ...))
- وجوه مختلفى كه مفسران در پيرامون معناى آيه فوق ذكر كرده اند
- بعثت پيامبران و انزال ملائكه منوط به مشيت خداوند است
- رد سخن بعضى مفسرين در استدلال به آيه بر عدم شرط استعداد و و قابليت در امررسالت
- اشاره به دو مرحله داشتن انذار پيامبران هم در عقيده و هم درعمل
- احتجاج بر وحدانيت خدا از دو جهت : از راه خلق كردن و از راه تدبير
- غرض از ذكر اينكه خلقت انسان از نطفه اى ناچيز است بيان بى شرمى و وقاحت بشر است
- اشاره به فوائد انعام (شتر، گاو، گوسفند) و هدف از خلقت آنها
- بر خدا است كه قصد سبيل (راه هدايت ) را معين و روشن كند (و على الله قصدالسبيل ...)
- اختلاف دو فرقه اشاعره و معتزله در دلالت آيه
- سه قسم احتجاج براى سه گروه مختلف از انسانها بر وحدانيت خدا در ربوبيت
- معناى ((وترى الفلك مواخر فيه ))
- اركان سه گانه الوهيت و ربوبيت : خالق بودن ، منعم بودن و عالم بودن به درون وبرون انسان
- بيان نكته اى كه در تعليل ((و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها)) به ((ان الله لغفوررحيم )) وجوددارد
- رواياتى در ذيل آيه ((اتى امر الله فلا تستعجلوه ))
- نقد استدلال برخى از علماء به روايات فوق الذكر
- روايتى كه در آن ((اتى امر الله )) به ظهور مهدى عليه السلام تطبيق شده است
- رواياتى درباره حكم شرعى بول و گوشت چهارپايان
- دو روايت در تطبيق جمله : ((و بالنجم هم يهتدون )) بر ائمهاهل بيت عليهم السلام
نکات آیه
۱- حمل بارهاى سنگین و طاقت فرساى انسان به شهرها و مناطق بسیار دوردست، از فواید خلقت شتر است (و الأنعم خلقها لکم ... و تحمل أثقالکم إلى بلد لم تکونوا بلغیه إلاّ بشقّ الأنفس) مراد از «بلد لم تکونوا بالغیه» جاهاى بسیار دوردست و سختى است که انسان بدون مشقت و سختى نمى تواند به آن جا برسد و «أنعام» اگرچه به معناى «گاو، شتر و گوسفند» است; ولى چون در بین دامها تنها شتر اوصاف مذکور در آیه (باربرى به نقاط دوردست) را دارد، ضمیر «تحمل» به صورت «استخدام» به «شتر» - که از جمله انعام مذکور در دو آیه قبل است - باز مى گردد.
۲- شتر وسیله حمل و نقل و تبادل کالاهاى تجارتى در عصر بعثت بوده است. (و تحمل أثقالکم إلى بلد لم تکونوا بلغیه إلى بشقّ الأنفس)
۳- قدرت فوق العاده شتر در پیمودن راههاى طولانى و دشوار و حمل بارهاى سنگین (و تحمل أثقالکم إلى بلد لم تکونوا بلغیه إلاّ بشقّ الأنفس)
۴- جواز استفاده از حیوانات و دامها جهت حمل بار و کالا (و تحمل أثقالکم إلى بلد لم تکونوا بلغیه إلاّ بشقّ الأنفس)
۵- خداوند، رؤوف و رحیم (مهربان) است. (إن ربّکم لرءوف رحیم)
۶- رأفت و رحمت خداوند، جلوه اى از مقام ربوبیت اوست. (إن ربّکم لرءوف رحیم)
۷- آفرینش دامها، در جهت منافع و بهره ورى انسان، نشانه اى از رأفت و رحمت خداست. (و الأنعم خلقها لکم ... و لکم فیها جمال ... و تحمل أثقالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم)
۸- خداوند با آفرینش دامها، زمینه هاى آسایش و رفع مشقتهاى آدمیان را فراهم ساخته است. (و الأنعم خلقها لکم ... و تحمل أثقالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم)
۹- بهره ورى انسان از مواهب الهى و رفع سختیهاى او، مطلوب خداوند است. (و الأنعم خلقها لکم ...لکم فیها دفءٌ و منفع ... و تحمل أثقالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم)
۱۰- آفرینش جهان و انسان و برآوردن نیازهاى او، مقتضاى رأفت و رحمت پروردگار است. (خلق السموت ... تعلى عمّا یشرکون ... خلق الإنسن ... إن ربّکم لرءوف رحیم)
۱۱- آفرینش موجودات و تأمین نیازمندیهاى جسمى و روحى آنان، دلیل بر توحید ربوبى و خالقیت خداوند است. (خلق السموت ... تعلى عمّا یشرکون ... خلق الإنسن ... و الأنعم خلقهالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم) آوردن کلمه «ربّ» بعد از بیان آفرینش آسمانها و زمین و آفرینش انسان و حیوانات از سوى خداوند، بیانگر توحید ربوبى است; کما اینکه اسناد آفرینش همه موجودات به خود بیان توحید در خالقیت است.
موضوعات مرتبط
- آفرینش: زمینه خلقت آفرینش ۱۰
- احکام ۴:
- اسماء و صفات: رؤوف ۵; رحیم ۵
- توحید: توحید در خالقیت ۱۱; دلایل توحید ربوبى ۱۱
- چهارپایان: استفاده از چهارپایان ۴; باربرى با چهارپایان ۴; فلسفه خلقت چهارپایان ۷، ۸
- حمل و نقل: وسایل حمل و نقل ۱، ۲، ۳، ۴
- حیوانات: احکام حیوانات ۴
- خدا: آثار رحمت خدا ۱۰; آثار مهربانى خدا ۱۰; افعال خدا ۸; رحمت خدا ۶; مشیت خدا ۹; مهربانى خدا ۶; نشانه هاى ربوبیت خدا ۶; نشانه هاى رحمت خدا ۷; نشانه هاى مهربانى خدا ۷
- سختى: رفع سختى ۹; زمینه رفع سختى ۸
- شتر: باربرى با شتر ۱، ۳; شتر در صدراسلام ۲; فواید شتر ۱، ۲; قدرت شتر ۳ ; ویژگیهاى شتر ۳
- موجودات: تأمین نیازهاى مادى موجودات ۱۱; تأمین نیازهاى معنوى موجودات ۱۱; خلقت موجودات ۱۱
- نعمت: استفاده از نعمت ۹
- نیازها: زمینه تأمین نیازها ۱۰
