الأنعام ١٤٣
| کپی متن آیه |
|---|
| ثَمَانِيَةَ أَزْوَاجٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّکَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الْأُنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ کُنْتُمْ صَادِقِينَ |
ترجمه
| الأنعام ١٤٢ | آیه ١٤٣ | الأنعام ١٤٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ثَمَانِیَةَ أَزْوَاجٍ»: هشت صنف. مراد چهار نوع حیوان نر و چهار نوع حیوان ماده از میان چهارپایان اهلی: گاو و شتر و بز و گوسفند است. «الضَّأْنِ»: جمع ضائِن و ضائِنَة، گوسفندان. «الْمَعْزِ»: جمع ماعِز، بزها. «آلذَّکَرَیْنِ»: آیا دوتا نر. فراهم آمده است از: (أَ) همزه استفهام، و (الذَّکَرَیْنِ). «نَبِّئُونِی»: مرا باخبر سازید، مرا آگاه کنید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۵۰ - ۱۳۶، سوره انعام
- بيان آيات شريفه ، كه متضمن احتجاج عليه مشركين در مورد قربانى كردن فرزندانشان در برابر بت ها، و بعض احكام در مورد خوردنى ها، مى باشد.
- مراد از نهى از اسراف در: (( و لا تسرفوا انه لا يحب المسرفين )) .
- خداوند متعال به مشيت تكوينى خود از هيچكس ايمان نخواسته است .
- رواياتى در مورد حق فقراء و مساكين در محصول زراعت .
- معناى : (( ثمانيه ازواج من الظاءن اثنين ... )) .
- در قيامت از جاهل سؤ ال مى شود: چرا علم نياموختى تا بدان عمل كنى ؟.
تفسیر نور (محسن قرائتی)
ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «143»
(خداوند براى شما حلال كرده است) هشت زوج از حيوانات را. از گوسفند دو زوج (نر و ماده) و از بز، دو زوج (به كسانى كه از پيش خود، بعضى چهارپايان را تحريم مى‌كنند) بگو: آيا خداوند نرهاى آنها را حرام كرده يا ماده‌هاى آنها را يا آنچه را شكم آنها در برگرفته است؟ اگر راست مى‌گوييد از روى علم و دانش به من خبر دهيد.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (143)
«1» نهايه، ابن اثير، جلد 5، صفحه 282.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 392
بعد از آن، تفسير حموله و فرش را فرمايد:
ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ: آفريد حق تعالى چهارپايان را هشت زوج. زوج آن را گويند كه با زوج و جنس خود مزاوجت كند، پس مذكر زوج انثى، و انثى زوج مذكر، هر دو را نيز زوج گويند، و اينجا مراد اول است مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ: از آنها كه پشم دارند، يعنى ميش دو زوج را آفريد يكى قوچ و ديگر جفت آن.
مراد قوچ و ميش است وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ: و از آنها كه مو دارند يعنى بز و زوچ و زوج را يكى نر و ديگر ماده آن قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ: بگو اى پيغمبر صلى اللّه عليه و آله بر وجه انكار به كسانى كه تحريم انعام كرده‌اند، آيا دو نر را كه قوچ و تيس (ماده بز) است حرام نموده خدا، يا دو ماده را كه ميش و بز باشد أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ: يا حرام نموده آن را، مشتمل است بر او رحمهاى آن دو ماده، خواه آنچه در رحمها است نر باشد يا ماده نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ: خبر دهيد مرا به امرى معلوم تا دلالت كند بر آنكه خدا حرام نموده بعضى آنها را اگر هستيد راستگويان كه تحريم از جانب خدا است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَ مِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحامُ الْأُنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ (143)
ترجمه
هشت جفت از گوسفند دو و از بزد و بگو آيا آندو نر را حرام كرد يا آندو ماده را يا آنچه را مشتمل باشد بر آن رحمهاى آندو ماده خبر دهيد مرا بدانش اگر باشيد راستگويان.
تفسير
خداوند بيان فرمود انعام حلال گوشت را كه در آيه سابقه امر بخوردن آنها شده بود كه هشت جفتند از گوسفند دو جفت نر و ماده اهلى و وحشى و از بز دو جفت نر و ماده اهلى و وحشى اين چهار جفت و چهار جفت ديگر را در آيه بعد ذكر ميفرمايد پس از آن امر فرمود پيغمبر خود را كه از اهل بدعت بطور انكار سؤال فرمايد كه آيا خداوند نرهاى آنها را حرام فرموده يا ماده‌هاى آنها را يا جنين‌هاى ماده‌ها را و بخواهد از ايشان كه دليلى بر طبق مدّعاى خودشان اقامه نمايند اگر راست ميگويند ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
ثَمانِيَةَ أَزواج‌ٍ مِنَ الضَّأن‌ِ اثنَين‌ِ وَ مِنَ المَعزِ اثنَين‌ِ قُل آلذَّكَرَين‌ِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَين‌ِ أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيه‌ِ أَرحام‌ُ الأُنثَيَين‌ِ نَبِّئُونِي بِعِلم‌ٍ إِن كُنتُم صادِقِينَ (143) وَ مِنَ الإِبِل‌ِ اثنَين‌ِ وَ مِنَ البَقَرِ اثنَين‌ِ قُل آلذَّكَرَين‌ِ حَرَّمَ أَمِ الأُنثَيَين‌ِ أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيه‌ِ أَرحام‌ُ الأُنثَيَين‌ِ أَم كُنتُم شُهَداءَ إِذ وَصّاكُم‌ُ اللّه‌ُ بِهذا فَمَن أَظلَم‌ُ مِمَّن‌ِ افتَري عَلَي اللّه‌ِ كَذِباً لِيُضِل‌َّ النّاس‌َ بِغَيرِ عِلم‌ٍ إِن‌َّ اللّه‌َ لا يَهدِي القَوم‌َ الظّالِمِين‌َ (144)
هشت زوج از گوسفند دو زوج و از بز دو زوج بگو آيا دو نرها را خدا حرام كرده يا دو ماده يا بچه‌هايي که در رحم آن دو ماده است خبر دهيد مرا بدانايي اگر راست مي‌گوييد و از شتر دو زوج و از گاو دو زوج بگو آيا دو نر آنها را حرام كرده يا دو ماده يا آنچه در رحم دو ماده است آيا شما شاهد بوديد زماني که خدا شما را باين حكم وصيت فرموده پس كيست ظالم‌تر از كسي که افتراء بخدا ميزند دروغ را براي اينكه مردم را گمراه كند بدون اينكه علم داشته باشد محققا خدا هدايت نميكند قوم ستمكاران را.
ثَمانِيَةَ أَزواج‌ٍ راجع بآيات قبل است که آيه وَ جَعَلُوا لِلّه‌ِ مِمّا ذَرَأَ مِنَ الحَرث‌ِ وَ الأَنعام‌ِ نَصِيباً الاية و آيه وَ قالُوا هذِه‌ِ أَنعام‌ٌ وَ حَرث‌ٌ حِجرٌ الاية و آيه وَ قالُوا ما فِي بُطُونِ هذِه‌ِ الأَنعام‌ِ الاية و جمله وَ حَرَّمُوا ما رَزَقَهُم‌ُ اللّه‌ُ که تفسير اينها گذشت و اينکه جمله دو احتمال دارد يكي آنكه مراد هشت زوج باشد که شانزده فرد است دو زوج ضأن و دو زوج معز و دو زوج ابل و دو زوج بقر، ديگر آنكه مراد هشت فرد باشد که چهار زوج است يك زوج ضأن و يك زوج معز و يك زوج ابل و يك زوج بقر و معني تغيير ميكند مِنَ الضَّأن‌ِ اثنَين‌ِ يك زوج يا دو زوج و همچنين وَ مِنَ المَعزِ اثنَين‌ِ.
قل اي رسول محترم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم باين كفار قريش آلذَّكَرَين‌ِ حَرَّمَ الف
جلد 7 - صفحه 227
استفهام يعني آيا دو نر از ضأن و معز، و فاعل حرّم خداوند است يعني خداوند نرها را حرام كرده أَمِ الأُنثَيَين‌ِ يا ماده‌ها را أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيه‌ِ أَرحام‌ُ الأُنثَيَين‌ِ که بچه در رحم ماده‌ها كدام يك از اينکه سه قسمت را حرام فرموده البته آنها جواب ميدهند بآنچه در آيات قبلي از آنها نقل شده از آنها مطالبه مدرك فرما که مفاد نَبِّئُونِي بِعِلم‌ٍ باشد و چون مدرك علمي ندارند و احدي از انبياء همچه حكمي نكرده لذا كذب محض است إِن كُنتُم صادِقِينَ زيرا امتياز صدق و كذب باقامه دليل است و مدرك علمي.
وَ مِنَ الإِبِل‌ِ اثنَين‌ِ وَ مِنَ البَقَرِ اثنَين‌ِ بدو احتمال با آنها بفرما آيا نرهاي آنها را حرام كرده يا ماده‌هاي آنها را أَمَّا اشتَمَلَت عَلَيه‌ِ أَرحام‌ُ الأُنثَيَين‌ِ چه موقع همچه حكمي صادر شده أَم كُنتُم شُهَداءَ شهادت ميدهيد إِذ وَصّاكُم‌ُ اللّه‌ُ بِهذا البته چون همچه دستوري از خدا صادر نشده و همچه شهادتي نميتوانيد داد بلكه افتراء محض است.
فَمَن أَظلَم‌ُ مِمَّن‌ِ افتَري عَلَي اللّه‌ِ هم ظلم بنفس است، كذب بر خدا از معاصي كبيره است و هم ظلم بغير که ديگران را در ضلالت مياندازد و هم ظلم بدين و شريعت که بدعت در دين گذارده كذبا تأكيد است و الّا در مفهوم افتراء كذب مأخوذ است لِيُضِل‌َّ النّاس‌َ بِغَيرِ عِلم‌ٍ در موضوع احكام تا علم قطعي يا حجة شرعي در دست نباشد نميتوان تكلم كرد حتي مظنه در احكام شرعيه حجة نيست حتي خبري که حجيتش ثابت نشده نميتوان مدرك قرار داد و بدون حجة حرام و مورد غضب خداوند است إِن‌َّ اللّه‌َ لا يَهدِي القَوم‌َ الظّالِمِين‌َ ظالم چه مشرك باشد چه كافر چه مضل‌ّ چه مبدع تماما ظالم هستند و قابل هدايت نيستند (بگذار تا بميرد در عين خودپرستي)
228
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند، آفریننده هشت نر و ماده از گوسفند و بز و شتر و گاو براى بهره بردارى آدمیان (ثمنیة ازوج من الضأن اثنین) «ثمانیة أزواج» مى تواند بدل براى «حمولة و فرشا» باشد که خود مفعول «أنشأ» مى باشند. در این صورت معناى آیه چنین مى شود: «أنشأ من الأنعام ثمانیة أزواج».
۲- حلیت خوردن از بز و گوسفند نر و ماده و جنین آنها (من الضأن ... قل ءالذکرین حرم أم الأنثیین أما اشتملت علیه أرحام الأنثیین)
۳- لزوم زدودن شبهات و مبارزه با خرافات، از طریق تبیین و توضیح کامل (ثمنیة ازوج من الضأن اثنین) ذکر تفصیلى مصادیق هشتگانه چهارپایان با ترسیم صورتهاى گوناگون آن شاید به منظور قلع شبهه و تخریب کامل بنیان آن باشد.
۴- توبیخ خداوند نسبت به مشرکان عصر جاهلى به سبب تحریم بى دلیل بعضى از چهارپایان و جنین آنها (قل ءالذکرین حرم أم الأنثیین ... نبئونى بعلم إن کنتم صدقین)
۵- اصل در مأکولات حلیت و اثبات حرمت آن نیازمند ارائه دلیل علم آور است. (قل ءالذکرین حرم ... نبئونى بعلم إن کنتم صدقین) چون خداوند در آیه شریفه دلیل تحریمهاى بیجا را جویا شده است، آن هم دلیلى که «علمى» باشد، چنین بر مى آید که حلیت نیازمند دلیل نیست، آنچه محتاج دلیل است تحریم مى باشد.
۶- فقط احکام و قواعدى قابل پایبندى است که بر دلایل علمى مبتنى باشد. (قل ءالذکرین حرم ... نبئونى بعلم إن کنتم صدقین) «باء» در «بعلم» معنى ملابسه دارد، یعنى خبرى به من بدهى که آمیخته به علم باشد. لذا این آیه معیارى براى قبول احکام بیان مى کند و آن علمى بودن است.
۷- مشرکان عصر جاهلى فاقد هر گونه دلیل علم آور بر تحریمهاى بى جاى خود بودند. (قل ءالذکرین حرم ... نبئونى بعلم إن کنتم صدقین)
موضوعات مرتبط
- احکام:۲ ملاکهاى درستى احکام ۲ ۶
- اصل حلیت:۵
- اعداد: عدد هشت ۱
- بز: حلیت جنین بز ۲ ; حلیت گوشت بز ۲ ; زوجیت بز ۱ ; منشأ پیدایش بز ۱
- جاهلیت: رسوم جاهلیت ۴، ۷
- چهارپایان: استفاده از چهارپایان ۱ ; تحریم چهارپایان در جاهلیت ۴ ; چهارپایان حلال گوشت ۲
- خدا: خالقیت خدا ۱ ; سرزنشهاى خدا ۴
- خرافات: اهمیت مبارزه با خرافات ۳
- خوردنیها: احکام خوردنیها ۲، ۵ ; خوردنیهاى حلال ۲
- شبهات: اهمیت شبهه‌زدایى ۳
- شتر: زوجیت شتر ۱ ; منشأ پیدایش شتر ۱
- علم: اهمیت علم ۶
- گاو: زوجیت گاو ۱ ; منشأ پیدایش گاو ۱
- گوسفند: حلیت جنین گوسفند ۲ ; حلیت گوشت گوسفند ۲ ; زوجیت گوسفند ۱
- مباحات:۲ تحریم مباحات ۲ ۴ ; تحریم مباحات ۲ در جاهلیت ۷
- مشرکان: سرزنش مشرکان دوران جاهلیت ۴ ; مشرکان دوران جاهلیت ۷
منابع
