البروج ١٠
ترجمه
| البروج ٩ | آیه ١٠ | البروج ١١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَتَنُوا»: شکنجه و آزار دادند تا از دین برگردند. عذاب دادند (نگا: ذاریات / و ). «الْحَرِیقِ»: سوزان (نگا: آل‌عمران / انفال / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۲، سوره بروج
- اشاره به مضامين سوره مباركه بروج
- مراد از ذات البروج بودن آسمان
- مقصود از ((شاهد)) در ((و شاهد و مشهود))رسول اللّه (صلى الله عليه و آله ) و مراد از ((مشهود)) شكنجه هاى كفّار به مؤ منين وثواب و كيفر اخروى هر كدام است
- اقوال عديده مفسرين درباره مراد از ((شاهد و مشهود))
- اقوال از ((اصحاب الاخدود)) و معناى ((قتل اصحاب الاءخدود))
- آنچه آوردن اوصاف : عزيز، حميد، مالكيّت سموات وارض و شهيد بودن بر هر چيز براىخداوند در آيه : ((و ما نقموا منهم ...)) افاده مى كند
- تهديد شكنجه كنندگان مؤ منين و مؤ منات به عذاب جهنّم و عذاب حريق
- توضيح تعليل شديد بودن بطش پروردگار به اينكه او مبدء و معيد است
- اشاره به چند صفت از صفات خداوند در ارتباط با وعده و وعيد او به اهل بهشت و دوزخ
- رواياتى درباره مراد از((و شاهد و مشهود)) داستان اصحاب اخدود، وصف لوح محفوظ،و...)
- رواياتى در داستان اصحاب اخدود در ذيل ((قتل اصحاب الاخدود))
- رواياتى در وصف لوح محفوظ
نکات آیه
۱ - شکنجه گران و سوزانندگان مردمِ با ایمان، به عذاب جهنم گرفتار خواهند شد. (إنّ الذین فتنوا المؤمنین و المؤمنت ثمّ لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم) «فتن» (مصدر «فتنوا») در اصل به معناى داخل کردن طلا در آتش است; ولى در مورد داخل کردن انسان در آتش نیز استعمال دارد (مفردات راغب). «فتنة» در قرآن، گاهى به معناى تعذیب (شکنجه دادن) آمده است. (بصائر فیروزآبادى)
۲ - شکنجه گران و سوزانندگان مؤمنان، علاوه بر عذاب جهنم، به عذاب سوزانى سخت تر از آن، گرفتار خواهند شد. (فلهم عذاب جهنّم و لهم عذاب الحریق) جمله «و لهم عذاب الحریق» چنانچه تأکید قبل نباشد، بر وجود عذابى دیگر - علاوه بر عذاب جهنم - دلالت دارد. برخى آن را بر عذاب دوران برزخ و قیامت تطبیق داده اند. وصف حریق بودن، بیانگر شدّت سوزندگى آن است; در حدى که اوصاف دیگر آن را تحت الشعاع قرار مى دهد.
۳ - وجود عذابِ سوزانى شدیدتر از عذاب جهنم در قیامت (فلهم عذاب جهنّم و لهم عذاب الحریق)
۴ - جهنم، داراى عذاب هایى متفاوت است. * (فلهم عذاب جهنّم و لهم عذاب الحریق) چنانچه جمله «و لهم عذاب الحریق» تأکید جمله قبل باشد، نظیر ذکر خاص بعد از عام خواهد بود. در این صورت از بین عذاب هاى موجود در جهنم، به شدیدترین آن تصریح نشده است.
۵ - «حریق» از اوصاف جهنم * (و لهم عذاب الحریق)
۶ - تناسب گناه و عذاب، در نظام کیفرى خداوند (الذین فتنوا ... فلهم عذاب جهنّم)
۷ - اصحاب اخدود، حتى زنان مؤمن را نیز در آتش سوزاندند. (فتنوا المؤمنین و المؤمنت)
۸ - پایدارى برخى از زنان مؤمن تا نیل به شهادت، در عهد اصحاب اخدود (فتنوا المؤمنین و المؤمنت)
۹ - گناه شکنجه دادن و سوزاندن مرد و زن مؤمن، برابر و عذاب اخروى آن یکسان است. (الذین فتنوا المؤمنین و المؤمنت ... فلهم عذاب جهنّم)
۱۰ - برخى از مردان و زنان مؤمن در عصر بعثت، به جهت ایمان خود، گرفتار شکنجه کافران شدند. (إنّ الذین فتنوا المؤمنین و المؤمنت) قید «ثمّ لم یتوبوا» - که ترغیب به توبه است - با شأن نزول هایى که درباره ارتباط آیه به مؤمنان صدراسلام نقل شده، سازگارتر است; زیرا در مورد گذشتگان ترغیب به توبه وجهى ندارد; هر چند که اصل موضوع درباره آنان نیز صادق است.
۱۱ - کافران صدراسلام، مردمى سنگدل بودند که حتى بر زنان مؤمن نیز رحم نکردند. (فتنوا المؤمنین و المؤمنت)
۱۲ - خداوند، گنه کاران - حتى قاتلان مردم مؤمن - را به توبه دعوت کرده است. (ثمّ لم یتوبوا) بیان اختصاص عذاب به کسانى که توبه نکرده اند، ترغیب به توبه است.
۱۳ - توبه گنه کاران، حتى شکنجه گران و سوزانندگان مردم با ایمان، پذیرفته مى شود. (ثمّ لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم)
۱۴ - توبه، مانع عذاب جهنم است. (ثمّ لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم)
۱۵ - توبه، هر چند با تأخیر باشد، پذیرفته مى شود. (ثمّ لم یتوبوا) حرف «ثمّ» - براى تراخى است - دلالت دارد که توبه با تأخیر نیز مؤثر است.
۱۶ - خداوند، اصحاب اخدود را به جهنم و عذاب سوزانى سخت تر از آن گرفتار خواهد کرد. (إنّ الذین ... فلهم عذاب جهنّم و لهم عذاب الحریق) عبارت «الذین فتنوا» عام است و شامل تمام آزار دهندگان مردم مؤمن مى شود; چه در گذشته بدون توبه مرده باشند و یا در آینده و حال پیدا شده و فرصت توبه را از دست دهند. سیاق آیات، قرینه بر این است که اصحاب «اخدود» مصداق بارز این گروه بودند.
۱۷ - اصحاب اخدود، چنانچه از گناه سوزاندن مؤمنان توبه مى کردند، از عذاب جهنم رهایى مى یافتند. (ثمّ لم یتوبوا فلهم عذاب جهنّم)
۱۸ - رهایى اصحاب اخدود از آتش جهنم، تنها در صورتى امکان پذیر است که از کفر خویش توبه کرده باشند. (ثمّ لم یتوبوا) سیاق آیه شریفه، گرچه قرینه است بر این که متعلق «لم یتوبوا» فتنه گرى و سوزاندن مؤمنان است; ولى آیه بعد، مى تواند قرینه باشد که مراد از توبه، روى آوردن به ایمان و عمل صالح است و نیز توبه از شکنجه مؤمنان، زمانى توبه به درگاه خداوند است که شخص منکر او نباشد.
۱۹ - گناه کافران، بر عذاب آنان مى افزاید. (إنّ الذین فتنوا ... فلهم عذاب جهنّم و لهم عذاب الحریق) مصداق «الذین فتنوا» - به قرینه مقابله با آیه بعد - کافران اند. حرف «فاء» در «فلهم» دلالت مى کند که این عقوبت، کیفر شکنجه گرى آنان است. بنابراین کافران، علاوه بر این که بر کفر خویش مؤاخذه مى شوند، بر کردار خویش نیز کیفر خواهند شد.
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱۰، ۱۱
- اصحاب اخدود: استقامت زنان مؤمن دوران اصحاب اخدود ۸; تهدید اصحاب اخدود ۱۶; زمینه قبول توبه اصحاب اخدود ۱۷; سوزاندن زنان مؤمن در دوران اصحاب اخدود ۷; شرایط نجات اصحاب اخدود ۱۷، ۱۸; شهادت طلبى زنان مؤمن دوران اصحاب اخدود ۸; عذاب اصحاب اخدود ۱۶; قصه اصحاب اخدود ۷، ۸
- ایمان: آثار ایمان ۱۰
- توبه: آثار توبه ۱۴، ۱۸; تأخیر توبه ۱۵; دعوت به توبه ۱۲; قبول توبه ۱۵
- جهنم: تنوع عذابهاى جهنم ۴; شرایط نجات از جهنم ۱۷، ۱۸; صفات جهنم ۵; عذاب جهنم ۳; موانع جهنم ۱۴; موجبات جهنم ۱
- جهنمیان :۱، ۲
- حریق :۵
- خدا: تهدیدهاى خدا ۱۶; دعوتهاى خدا ۱۲
- زن: تساوى زن و مرد ۹; شکنجه زنان مؤمن ۹; ظلم به زنان مؤمن صدراسلام ۱۱
- عذاب: اهل عذاب ۱، ۲; عذاب سخت ۲، ۱۶; عذاب شدید ۳; مراتب عذاب ۲، ۱۶; مراتب عذاب اخروى ۳; موجبات ازدیاد عذاب ۱۹; موجبات عذاب ۱
- کافران: ازدیاد عذاب کافران ۱۹; شکنجه هاى کافران صدراسلام ۱۰; قساوت قلب کافران صدراسلام ۱۱; گناهکارى کافران ۱۹
- کفر: توبه از کفر ۱۸
- کیفر: تناسب کیفر با گناه ۶، ۹
- گناه: آثار گناه ۱۹
- گناهکاران: دعوت از گناهکاران ۱۲; قبول توبه گناهکاران ۱۳
- مؤمنان: آثار شکنجه مؤمنان ۱; توبه از سوزاندن مؤمنان ۱۷; دعوت از قاتلان مؤمنان ۱۲; شکنجه مؤمنان صدراسلام ۱۰; عذاب سوزانندگان مؤمنان ۲; عذاب شکنجه گران مؤمنان ۲، ۹; قبول توبه سوزانندگان مؤمنان ۱۳; قبول توبه شکنجه گران مؤمنان ۱۳; گناه شکنجه مؤمنان ۹
- مردان: شکنجه مردان مؤمن ۹
- نظام کیفرى :۶
