الرحمن ١٧
ترجمه
| الرحمن ١٦ | آیه ١٧ | الرحمن ١٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَبُّ»: خبر مبتدای محذوف است: هُوَ رَبُّ. «الْمَشْرِقَیْنِ ... الْمَغْرِبَیْنِ»: مراد از دو مشرق و دو مغرب، خاور خورشید و ماه، و باختر خورشید و ماه، و یا این که تنها اشاره به خورشید است که با توجه به حداکثر میل شمالی آفتاب، و میل جنوبی آن، خورشید دو مشرق و دو مغرب عمده دارد. اما باید دانست که خورشید و ماه، و بطور کلی خورشیدها و ماههای متعدد جهان هستی، هر روز از نقطه‌ای طلوع و در نقطه‌ای غروب می‌کنند، و به تعداد روزهای سال، مشرق و مغرب دارند، پس چه بسا مراد از تثنیه مشرق و مغرب، جمع باشد. چرا که در سوره‌های دیگر قرآن مشارق و مغارب آمده است (نگا: اعراف / معارج / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيا ۱ - ۳۰، سوره الرحمن
- غرض و مفاد سوره مباركه الرحمن
- معناى ((الرحمن )) و اشاره به وجه اينكه در آغاز شمارش نعمت هاى مادى و معنوى ، تعليمقرآن را ذكر فرمود
- مقصود از اينكه خداوند به انسان ((بيان آموخت و اهميت بيان در زندگى بشر
- چند قول ديگر در معناى آيات : ((خلق الانسان ، علمه البيان ))
- مراد از سجده گياه و درخت براى خدا و وجه اينكه آيات دوم و سوم سوره عطف نشده اند
- منظور از رفع سماء و وضع ميزان
- مراد از ((ميزان )) در آيه (الا تطغوا فى الميزان و...)
- مخاطب در آيه : ((فباءى الاء ربكما تكذبان )) جن و انس است
- وجه اينكه در ضمن شمارش نعم الهى از شدائد و نقمت هاى قيامت خبر داده شده است
- مقصود از مشرقين و مغربين و معناى آيه : ((مرج البحرين يلتقيان ...))
- مراد از فناى هر كه بر زمين است و وجه اينكه آن را از جمله نعمتهاى الهى شمرده است
- مقصود از وجه خدا و بقاى آن ، و معناى ((ذوالجلال و الاكرام ))
- منظور از سؤ ال هر كه در آسمان و زمين است از خدا، و معناى اينكه خدا در هر روز در شاءنىاست
- (رواياتى در ذيلبرخى آيات گذشته )
- دو دريا على و فاطمه عليه السلام و لؤ لؤ و مرجان حسن و حسين عليه السلام اند
نکات آیه
۱ - خداوند، تدبیرگر و طرّاح دو مشرق و دو مغرب براى خورشید (ربّ المشرقین و ربّ المغربین) همان طور که مفسران گفته اند، مراد از «مشرقین» مشرق خورشید در آغاز تابستان و آغاز زمستان است زیرا; نقطه طلوع خورشید هر چند در هر روز تفاوت پیدا مى کند; اما این تفاوت به صورت تدریجى میان دو نقطه اصلى است که یک نقطه آن در آغاز تابستان قرار دارد و نقطه دیگر آن در آغاز زمستان مى باشد و مغرب بر منوال مشرق است.
۲ - نقش اساسى نقطه طلوع و غروب خورشید، در پیدایش فصول و تأمین نیازهاى بشر * (ربّ المشرقین و ربّ المغربین) با توجه به این که پیدایش فصول هم زمان با تغییر میل خورشید در طلوع و غروب صورت مى گیرد احتمال مى رود یاد کرد «مشرقین و مغربین»، اشاره به پیامدهاى مهم آن (پیدایش فصول) داشته باشد که بشر از این رهگذر، به امکانات زندگى دست مى یابد.
۳ - وجود نظم و برنامه در طلوع و غروب خورشید، نشانى از پروردگار جهان (ربّ المشرقین و ربّ المغربین)
۴ - خداوند، تدبیرگر مشرق و مغربى خاص، براى هر یک از ماه و خورشید (ربّ المشرقین و ربّ المغربین) برداشت یاد شده بنابراین نکته است که تثنیه آمدن «المشرقین» و «المغربین»، از این جهت باشد که یک مشرق و مغرب براى خورشید و مشرق و مغربى دیگر براى ماه تدبیر شده است.
روایات و احادیث
۵ - «عن الأصبغ بن نباتة، قال: خطبنا أمیرالمؤمنین ... و أمّا قوله: «ربّ المشرقین و ربّ المغربین» فإنّ مشرق الشتاء على حدّه و مشرق الصیف على حدّه;[۱] اصبغ بن نباته مى گوید: امیرالمؤمنین(ع) در خطبه اى فرمود: ...اما قول خدا «ربّ المشرقین و ربّ المغربین» (و در کلام خود دو مشرق و دو مغرب آورده) براى این است که مشرق زمستان، در محدوده خود و مشرق تابستان در محدوده [دیگر ]است».
موضوعات مرتبط
- برهان نظم :۳
- خدا: تدبیر خدا ۱، ۴; نشانه هاى ربوبیت خدا ۳
- خورشید: مشرق خورشید ۴; مغرب خورشید ۴; نظم در طلوع خورشید ۳; نظم در غروب خورشید ۳; نقش مشرق خورشید ۲; نقش مغرب خورشید ۲
- فصلهاى سال: منشأ پیدایش فصلهاى سال ۲
- ماه(قمر): مشرق ماه(قمر) ۴; مغرب ماه(قمر) ۴
- مشرق: تعدد مشرق ۱; مشرق در تابستان ۵; مشرق در زمستان ۵
- مغرب: تعدد مغرب ۱; مغرب در تابستان ۵; مغرب در زمستان ۵
- نیازها: عوامل تأمین نیازها ۲
منابع
- ↑ احتجاج طبرسى، ج ۱، ص ۳۸۶; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۱۹۰.
