النساء ١٢٠
ترجمه
| النساء ١١٩ | آیه ١٢٠ | النساء ١٢١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«غُرُوراً»: فریب. نیرنگ.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ قَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ... (۳) وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکَاءَ الْجِنَ... (۰) وَ إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ... (۱) وَ قَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ... (۴) يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا... (۴)
فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّينِ حَنِيفاً... (۰) مَا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ... (۰)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً «120»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلاَّ غُرُوراً (120)
يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ: وعده مى‌دهد ايشان را شيطان به آنچه وفا نكند، و در آرزو مى‌افكند ايشان را به چيزهائى كه به آن نرسند و نيابند؛ بسا شود به همين وعده‌هاى كاذبه و آمال و امانى تدليسه، مرگ دريابد و دست انسان از عمل خالى باشد. وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً: و وعده نمى‌دهد ايشان را شيطان، مگر فريب و خداع و مكر و حيل، كه عبارت است از اظهار نفع در آنچه متضمن ضرر است. به صورت، نفع به مردمان مى‌نمايد، و آن يا به خاطر باطله و وساوس فاسده است، و يا به لسان اولياى خود.
توضيح: غرور، منشأ اكثر آفات و شرور، و اصل معنى آن فريب خوردن و فريفته شدن به شبهه و خدعه شيطان و ايمن شدن از عذاب رحمن و مطمئن گشتن به امرى كه موافق هوى و هوس و ملايم طبع است، منبع هر هلاكتى و سر چشمه هر شقاوتى غرور و غفلت است. و به اين سبب پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرموده: خوشا خواب زيركان و افطار كردن ايشان، كه چگونه مغبون كرده بيدارى احمقان و سعى و اجتهاد ايشان را؛ چه حمق، موجب غرور به بيدارى و اجتهاد مى‌گردد، هر آينه به قدر ذره‌اى از عمل متقين، بهتر است از عملى كه روى زمين را مملو گرداند از مغرورين.
و از حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام منقول است به اين مضمون كه:
مغرور در دنيا مسكين، و در عقبى مغبون و خاسر است؛ چه عوض كرده بهتر را به زبون. «1» و تعجب مكن از خود، بسا شود كه فريفته شوى به مال و صحت بدن و طول
«1» سفينة البحار، جلد 1، صفحه 311.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 583
عمر و اولاد و اصحاب خود، و افتخار كنى به علم و نسب، و بسا گمان كنى نصيحت خلق مى‌نمائى و حال آنكه فى الحقيقه قصد مدح خود دارى، و يا نفس را به تكلف بر عبادت بدارى، در صورتى كه خداى تعالى اخلاص در عمل را از تو خواسته.
اقسام مغرورين: بدان كه اهل غرور، بسيار و سبب غرور آنها غفلت است. و اشاره اجماليه به طوايف مغرورين مى‌شود:
1- كسانى كه منكر حشر و نشرند.
2- اشخاصى كه به زعم خود وعيد انبياء را از جهت تخويف دانند و عقابى در آخرت نباشد.
3- كسانى كه گويند لذات دنيا يقين، و عقوبت آخرت مشكوك، و يقين ترك كرده نشود به شك.
4- اشخاصى كه معصيت كنند و گويند خدا غفور و رحيم است.
5- جماعتى كه گمان نمايند دنيا نقد و آخرت نسيه، و نقد بهتر از نسيه است.
6- گروهى كه مغرورند به عمل خود و غافلند از آفات آن.
7- طايفه‌اى كه مغرورند به علم، و تصور كنند حد كمال را واجد هستند و هيچكس معلومات آنها را دارا نيست.
8- كسانى كه عالم و عامل هستند لكن غافلند از طهارت قلبيه از اخلاق رذيله، و گمان تنزع و تقدّس را نموده، خود را مستحق ثواب جزيل دانند.
9- جماعتى كه مغرورند، كه اصل، طهارت باطن و امارت دل است، تابع وساوس شيطانيه شده، منحرف از طريقه مستقيمه شريعت گرديده‌اند و خود را عارف باللّه خوانند.
10- گروهى كه مغرورند به عبادت، و گمان كنند فاق العابدينند.
11- مغرورين به زهد، و مزعمين به اينكه شفيع خلقند روز قيامت.
12- مغرورين به مال.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 584
13- مغرورين به رياست و جاه.
14- مغرورين به اولاد و احفاد.
15- جماعتى كه بعضى نامشروعات را عبادت خدا پنداشته، آنها را بجا آورند و به واسطه آنها توقع آمرزش دارند.
16- اهل تصوف كه طوايف بسيارند، و در ضمن تفسير آيات، مشروحا بيان خواهد شد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلاَّ غُرُوراً (120)
ترجمه
وعده ميدهد ايشانرا و در آرزو مياندازد آنها را و وعده نميدهد ايشانرا مگر بفريب..
تفسير
شيطان بوعده خود وفا نميكند و آرزوهائيكه بوسوسه ايجاد مينمايد
جلد 2 صفحه 129
در بنى آدم بآنها نائل نميشوند و پس از آنكه از او گله كنند چرا چنين كردى با كمال وقاحت ميگويد خودت كردى مگر عقل نداشتى ميخواستى فريب مرا نخورى مگر انبيا و اوليا و علما نگفتند من با شما دشمنم تو بقول دشمنت گوش دادى و بوعده او مغرور شدى و نصيحت دوست را نشنيدى و بوعده او مطمئن نشدى با اين درجه حماقت باز متوقعى فريب نخورى.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يَعِدُهُم وَ يُمَنِّيهِم وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيطان‌ُ إِلاّ غُرُوراً (120)
وعده‌هاي شيطان يكي وعده فقر است که اگر اموال خود را صرف وجوه بريه از زكاة و خمس و صله و دست‌گيري از فقراء و ساير مبرات كنيد فقير ميشويد الشَّيطان‌ُ يَعِدُكُم‌ُ الفَقرَ بقره آيه 268، و يكي وعده توبه است که بالاخره توبه ميكني و خدا مي‌بخشد و وعده‌هاي ديگر که قبلا از قول خودش نقل كرديم که
جلد 6 - صفحه 214
گفت إِن‌َّ اللّه‌َ وَعَدَكُم وَعدَ الحَق‌ِّ وَ وَعَدتُكُم فَأَخلَفتُكُم در سوره ابراهيم آيه 22، يَعِدُهُم وَ يُمَنِّيهِم و آمال و آرزوهاي دور و دراز بشما تزريق ميكند که هميشه در دنيا هستيد و بايد خوش و خرم باشيد و بهر درجه که رسيديد قانع نشويد از مال و منال و رياست و جاه و منصب.
وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيطان‌ُ إِلّا غُرُوراً غرور گول و فريب است که انسان بخود مغرور ميشود لكن حقيقت ندارد، سم را بخيال شهد مي‌نوشد، ضرر را بگمان نفع تحصيل ميكند، شر را بتوهم خير مرتكب ميشود، قبيح را بصورت حسن جلوه ميدهد، معصيت را بر عبادت اختيار ميكند، كفر را بر ايمان ترجيح ميدهد فسق را بهتر از عدالت ميپندارد، ظلم را فخر و مباهات ميكند، معروف را منكر ميشمارد، منكر را معروف ميداند و هكذا و البته كسي که فريب شيطان را بخورد.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- وعده هاى دروغین و ایجاد آرزوهاى موهوم، از روشهاى شیطان براى گمراه ساختن مردم (و لاضلنهم ... یعدهم و یمنیهم و ما یعدهم الشیطن الا غروراً)
۲- وعده هاى شیطان، جز دروغ و فریب نیست. (یعدهم و یمنیهم و ما یعدهم الشیطن الا غروراً)
۳- وعده هاى دروغین شیطان، زمینه برانگیختن آرزوهاى پوچ در انسان (یعدهم و یمنیهم و ما یعدهم الشیطن الا غروراً)
۴- هشدار خداوند به مردم در مورد اغواگرى شیطان (یعدهم و یمنیهم و ما یعدهم الشیطن الا غروراً)
۵- دلخوشى به وعده ها و آرزوهاى شیطانى، زیانى آشکار (فقد خسر خسراناً مبیناً. یعدهم و یمنیهم و ما یعدهم الشیطن الا غروراً) جمله «یعدهم و یمنیهم» دلیل براى جمله «فقد خسر خسراناً مبیناً» است.
موضوعات مرتبط
- آرزو: ى ناپسند ۱، ۵ ; زمینه آرزوى ناپسند ۳
- انگیزش: عوامل انگیزش ۳
- خدا: هشدار خدا ۴
- زیان: عوامل زیان ۵
- شیطان: اغواگرى شیطان ۲، ۴ ; روش اغواگرى شیطان ۱ ; مکر شیطان ۲ ; وعده شیطان ۱، ۲، ۳، ۵
- گمراهى: عوامل گمراهى ۱
