الشعراء ٥١
ترجمه
الشعراء ٥٠ | آیه ٥١ | الشعراء ٥٢ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«نَطْمَعُ»: آزمندیم. امیدواریم. «خطایا»: گناهان. خطاها. «أَن کُنَّا»: به سبب این که ما بودهایم. در اصل (لِأن کُنَّا) بوده و حرف (أَنْ) مخفّف از مثقّله است.
تفسیر
- آيات ۱۰ - ۶۸، سوره شعراء
- غرض اين آيات : مقايسه قوم خاتم الانبياء (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) با قوم موسى وهارون ، ابراهيم و نوح و...
- اشاره به معناى ((خوف )) و فرق آن با ((خشيت ))
- بيان اينكه جمله : ((فارسل الى هارون اخى )) حاكى ازتعلل و شانه خالى كردن از مسئوليت نيست
- معناى ((ذنب )) و مراد از اينكه موسى عليه السّلام فرمود: ((و لهم على ذنب ))
- دلگرمى مى دادند خداوند به موسى و هارون : ما با شمائيم !
- گفتگوى موسى عليه السّلام با فرعون
- مفاد جمله : ((و انت من الكافرين )) كه در خطاب فرعون به موسى عليه السّلام آمده است
- پاسخ موسى عليه السّلام به سه اشكال و اعتراض فرعون بر آن حضرت
- مقصود از ضلالت در سخن موسى عليه السّلام :((قال فعلتها اذا و اءنا من الضالين ...))
- رد گفتار مفسرين در معناى ضلالت در آيه شريفه
- مراد از حكمى كه بعد از گريختن موسى عليه السّلام از مصر به او داده شده (فوهب لىربى حكما)
- توضيح مفاد (وجعلنى من المرسلين ) كه جواب اعتراضاول فرعون در استبعاد رسالت موسى عليه السّلام است
- توضيح مفاد (و تلك نعمة تمنها على ...) كه پاسخ اعتراض ديگر فرعون است
- بيان گفتار مفسرين درباره جمله ((الم نربك )) و اشكالات و توجهات مترتب برگفتارشان
- اشاره به معتقدات بت پرستان درباره خداى سبحان و ارباب و آلهه
- بيان علت اينكه فرعون گفت : ((رب العالمين چيست ؟))
- تقرير و توضيح جواب موسى عليه السّلام بهسوال فرعون (قال رب السموات و الارض و ما بينهما...)
- دو نكته در ارتباط با پاسخ موس عليه السّلام به فرعون و بيان فساد گفتار بعضىمفسرين در اين زمينه
- جواب دوم موسى عليه السّلام به فرعون به سؤال فرعون از حقيقت رب العالمين : ((قال ربكم و رب آبائكم الاولين ))
- فرعون به موسى عليه السّلام بر چسپ ديوانگى مى زند
- فرعون موسى عليه السّلام را به زندان تهديد مى كند
- موسى عليه السّلام با پيشنهاد اظهار معجزه مى كند
- معجزه عصى و يد بيضاء را نشان مى دهد و فرعون او را متهم به توطئه مى كند
- پيشنهاد بزرگان قوم به فرعون در برابر ارائه معجزات موسى عليه السّلام
- واكنش فرعون در مقابل ايمان آوردن ساحران
- قسمت ديگر داستان موسى عليه السّلام : كوچ شبانه بنىاسرائيل از مصر و غرق و هلاك فرعون و فرعونيان
- نتيجه گيرى از حكايت موسى عليه السّلام و فرعون
نکات آیه
۱ - اظهار امیدوارى ساحران مؤمن به موسى(ع)، به برخوردارى از غفران الهى (إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطینا)
۲ - ندامت ساحران از گذشته شرک آلود و غفلت بار خود در پیشگاه خدا (إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطینا)
۳ - قرار گرفتن در صف نخستین مؤمنان، سرمایه امید ساحران به آمرزش الهى (إنّا نطمع أن یغفر ... أن کنّا أوّل المؤمنین ) عبارت «أن کنّا...» تعلیل براى امید داشتن به غفران الهى است; یعنى، چون ما در صف نخستین ایمان آوردگان به موسى قرار گرفتیم این ما را امیدوار به غفران مى نماید.
۴ - توبه و رویکرد به دین و تحمل سختى هاى آن، زمینه ساز جلب غفران و آمرزش الهى (قالوا ءامنّا بربّ العلمین ... قالوا لاضیر إنّا إلى ربّنا منقلبون . إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطینا) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که ساحران پس از ایمان به خدا و پذیرش شکنجه هاى فرعون، نسبت به غفران و آمرزش الهى اظهار امیدوارى کردند.
۵ - پیشگامى در طریق ایمان و سبقت گرفتن در راه ارزش ها، خود ارزشى الهى است. (إنّا نطمع أن یغفر ... أن کنّا أوّل المؤمنین) نقل گفته ساحران از سوى خدا بدون رد کردن آن، دلیل بر این است که خدا نیز استدلال ساحران را قبول دارد.
۶ - ساحرانِ گرویده به موسى(ع)، از نخستین مؤمنان به وى (إنّا نطمع أن یغفر ... إن کنّا أوّل المؤمنین)
۷ - سبقت در ایمان و قرار گرفتن در صف نخستین مؤمنان و حق گرایان، موجب جلب آمرزش الهى (إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطینا أن کنّا أوّل المؤمنین) برداشت یاد شده از تعلیل قرار گرفتن جمله «أن کنّا أوّل المؤمنین» براى جمله قبل (إنّا نطمع...) استفاده مى شود.
۸ - تحمل دشوارى ها در راه دین در نظر مؤمنان راستین، تنها زمینه ساز برخوردارى از مغفرت الهى است و نه تضمینى حتمى. (قالوا لاضیر ... إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا) ساحران مؤمن، در عین اظهار آمادگى براى پذیرش هر دشوارى، خود را در آن مرتبه ندیدند که حتماً مورد غفران قرار مى گیرند; بلکه فقط اظهار امیدوارى کردند.
۹ - مؤمنان و موحّدان راستین، داراى خوف و رجا در پیشگاه خداوند (إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطینا) ساحران از سویى خود را خطاکار مى دانستند و به همین جهت از عذاب الهى در هراس بودند. از سوى دیگر به خاطر پیشتازى در ایمان آوردن به موسى(ع)، امیدوار بودند که خداوند آنان را ببخشاید.
۱۰ - اظهار ندامت ساحران، از قرار دادن دانش خویش در خدمت فرعون، براى مبارزه با موسى(ع) (إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطینا) کلمه «خطایانا» مى تواند اشاره به اقدامى باشد که ساحران در خدمت نظام فرعونى، براى مبارزه با حق انجام داده اند.
۱۱ - ربوبیت الهى، مقتضى آمرزش خطاها و گناهان بندگان مؤمن (إنّا نطمع أن یغفر لنا ربّنا خطینا أن کنّا أوّل المؤمنین)
موضوعات مرتبط
- آمرزش: زمینه آمرزش ۴، ۷، ۸; عوامل آمرزش ۱۱
- ارزشها :۵
- امیدوارى: امیدوارى به آمرزش ۱، ۳
- ایمان: آثار سبقت در ایمان ۷; ارزش سبقت در ایمان ۵
- توبه: آثار توبه ۴
- جادوگران فرعون: امیدوارى جادوگران فرعون ۱; ایمان جادوگران فرعون ۶; پشیمانى جادوگران فرعون ۲، ۱۰; فضایل جادوگران فرعون ۶; منشأ امیدوارى جادوگران فرعون ۳
- حق طلبى: آثار حق طلبى ۷
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۱; آمرزشهاى خدا ۴، ۷
- دین: آثار تحمل مشکلات دین ۸
- دیندارى: آثار دیندارى ۴
- سختى: آثار تحمل سختى ها ۴، ۸
- شرک: پشیمانى از شرک ۲
- فرعون: پشیمانى از خدمت به فرعون ۱۰
- مؤمنان: امیدوارى مؤمنان ۹; بینش مؤمنان ۸; ترس مؤمنان ۹
- موحدان: امیدوارى موحدان ۹; ترس موحدان ۹
- موسى(ع): اولین مؤمنان به موسى(ع) ۳، ۶; پشیمانى از مبارزه با موسى(ع) ۱۰; قصه موسى(ع) ۲