الجاثية ٢٩
ترجمه
| الجاثية ٢٨ | آیه ٢٩ | الجاثية ٣٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَنطِقُ عَلَیْکُمْ»: برای شما صحبت می‌کند. مراد از نطق، نوشته‌هائی است که با چشم دیده می‌شود و مطالب را بازگو می‌نماید. «کُنَّا نَسْتَنسِخُ»: نگارش را می‌طلبیدیم. کاملاً می‌نگاشتیم. استنساخ، طلب نگاشتن، و یا مبالغه در نگاشتن است. «إِنَّا کُنَّا نَسْتَنسِخُ مَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ»: نگارش کارهائی را از فرشتگان می‌خواستیم که می‌کردید. آنچه را می‌کردید کاملاً با دقّت می‌نگاشتیم و ثبت و ضبط می‌کردیم (نگا: یونس / ، زخرف / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۲۰ - ۳۷ سوره جاثيه
- مراد از رحمت خداوند و اختصاص آن به گروه خاصى در اين آيه
- توضيح اينكه بد كاران نه در حيات و نه در ممات با مؤ منان صالح العمل برابر نيستند
- احتجاج براى اثبات معاد با استناد به حق و عدالت
- ابطال پندار كفار در يكسان دانستن مرگ نيكوكار و بدكار
- حقيقت عبادت اطاعت كردن است
- معناى ((اله )) گرفتن ((هوى ))
- مفاد جمله : ((و اضله الله على علم )) و بيان عدم منافات بين ضلالت و علم
- معناى سخن منكران معاد: ((ما هى الا حياتنا الدنيا نموت و نحيا و ما يهلكنا الا الدهر)) واشاره به چند قول در معناى اين آيه
- گفتار برخى مفسرين كه مراد آيه را نتاسخ و ثنى ها دانسته اند و نقد گفتار آنان
- معنا و تفسير آيه : ((هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق انا كنا نستنسخ ما كنتم تعملون )) وتوضيحى درباره كتابت اعمال
- اقوال ديگر مفسرين در تفسير اين آيه
- چند روايت در ذيل آيه : ((افراءيت من اتخذ الهه هويه )) و ((و ما يهلكنا الا الدهر))
- روايات و توضيحاتى درباره كتابت و استنساخاعمال در ذيل آيه : ((هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق ...))
نکات آیه
۱ - خداوند ثبت کننده اعمال امت ها در نامه عمل شان (هذا کتبنا) در صورتى که «هذا» اشاره به نامه عمل باشد; از اضافه «کتاب» به «نا» استفاده مى شود که ثبت اعمال آدمیان مستند به خداوند است.
۲ - احتجاج الهى در قیامت با امت ها، براساس مدرک و سند (هذا کتبنا)
۳ - صحیفه اعمال امت ها در قیامت، بیان کننده تمامى کردار ایشان، به صورتى دقیق و بدون کمترین کاستى و فزونى (ینطق علیکم بالحقّ)
۴ - حاکمیت تدبیر الهى، بر روند ثبت اعمال آدمیان، مانع راه یافتن کمترین باطل و کاستى در آن (کتبنا ینطق علیکم بالحقّ) اضافه شدن «کتاب» به ضمیر «نا» بیانگر علت اتصاف آن به «ینطق علیکم بالحقّ» است; یعنى، چون ما مطالب آن را ثبت کرده ایم، هرچه گوید حق است.
۵ - نامه اعمال امت ها، خود گویا و بى نیاز از شرح و تفسیر (ینطق علیکم بالحقّ) واژه «نطق» - چه در معناى حقیقى (سخن گفتن) باشد و چه در معناى کنایى (گویایى و روشنى) - بى نیازى از تفسیر و توضیح را مى رساند.
۶ - نسخه بردارى مداوم و ثبت دقیق اعمال آدمیان (إنّا کنّا نستنسخ)
۷ - مستند بودن نامه اعمال آدمیان، دلیل حق بودن و کاستى نداشتن آن (ینطق علیکم بالحقّ إنّا کنّا نستنسخ) «إنّا کنّا...» در مقام تعلیل است و تکرار ضمایر متکلم و نیز تأکید به وسیله «إنّ»، مطلب بالا را افاده مى کند.
۸ - نسخه بردارى از اعمال آدمیان، هم زمان با صدور عمل از سوى آنان * (إنّا کنّا نستنسخ) تعبیر «إنّا کنّا...» با «ما کنتم...» هم وزن و هر دو ماضى استمرارى است. این هماهنگى تعبیرها، افاده مى کند که استنساخ عمل، هم زمان با خود عمل صورت گرفته است.
۹ - نقش کارگزاران الهى، در ثبت و ضبط اعمال آدمیان * (کتبنا ... إنّا کنّا نستنسخ) ضمایر متکلم مع الغیر در این آیه، ممکن است از آن جهت به کار رفته باشد که خداوند، برنامه هاى خویش را در نظام تکوین، از طریق عوامل و کارگزارانش عملى مى سازد.
۱۰ - اعمال ثبت شده در نامه عمل انسان، گویا و غیر قابل انکار از سوى او (هذا کتبنا ... إنّا کنّا نستنسخ) تأکید بر «ینطق ... بالحقّ» و نیز «إنّا کنّا نستنسخ»، در حقیقت این پیام را به مخاطب مى رساند که آنچه در نامه عملش ثبت شده، چنان متقن است که راهى براى انکار آن نیست.
روایات و احادیث
۱۱ - «روى عن النبى(ص) أنّه قال: إذا ذکر العبد ربّه فى قلبه کتب اللّه له ذلک فى صحیفة ثمّ یعارض الملائکة یوم الخمیس فیریهم اللّه ذکر عبده له بقلبه فیقول الملائکة ربّنا عمل هذا العبد قد أحصیناه أمّا هذا العمل فمانعرفه فیقول الربّ إن عبدى قد ذکرنى بقلبه فأثبتُّه فى صحیفته فذلک قوله «إنّا کنّا نستنسخ ما کنتم تعملون»;[۱] از پیامبر(ص) روایت شده که فرمود: هرگاه بنده در قلب خود خدا را یاد کند، خداوند آن را در کتابى ثبت مى کند. سپس خداوند، در روز پنج شنبه این ذکر قلبى را به ملائکه نشان مى دهد. ملائکه مى گویند: پروردگارا! عمل این بنده را ما احصا نموده ایم; اما این عمل را ما نمى شناسیم!؟ پروردگار گوید: بنده من، مرا در قلب خود یاد کرد. پس آن را در کتاب عمل وى ثبت نمودم و این است سخن خداوند که مى فرماید: إنّا کنّا نستنسخ ما کنتم تعملون».
موضوعات مرتبط
- امتها: حسابرسى اخروى امتها ۳; نامه عمل امتها ۳
- خدا: افعال خدا ۱; حاکمیت تدبیر خدا ۴; قانونمندى احتجاج خدا ۲
- ذکر: آثار ذکر خدا ۱۱
- عمل: ثبت عمل قلبى ۱۱; دقت در ثبت عمل ۳، ۴، ۶; منشأ ثبت عمل ۱; نقش عمل ۸; وضوح ثبت عمل ۱۰; وقت ثبت عمل ۸
- قیامت: احتجاج در قیامت ۲
- کارگزاران خدا: نقش کارگزاران خدا ۹
- ملائکه: ملائکه ثبت عمل ۹
- نامه عمل: استنساخ نامه عمل ۶; دلایل حقانیت نامه عمل ۷; نقش نامه عمل ۲، ۳; وضوح نامه عمل ۵
منابع
- ↑ تفسیر برهان، ج ۴، ص ۱۷۰، ح ۲.
