السجدة ١١
ترجمه
| السجدة ١٠ | آیه ١١ | السجدة ١٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَتَوَفَّاکُمْ»: جان شما را می‌گیرد (نگا: نحل / و ، انفال / ). «وُکِّلَ»: مأمور گشته است. گماشته شده است.
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۴، سوره سجده
- اجمال مطالبى كه سوره مباركه سجده متضمن است
- مقصود از قومى كه پيش ز پيامبر اسلام (صلى الله عليه و اله و سلم )، پيامبر بهسويشان فرستاده نشده بود (ما اتيهم ن نذير من قبلك )
- استواء خداوند بر عرش كنيه از مقام تدبير موجودات بعد از خلقت آنها است
- تحليل معناى شعاعت و اينكه جز خداوند ولى و شفيعى نيست
- معناى ديگرى كه مفسرين براى جمله : ((ما لكم من دونه من ولى و لا شفيع ))قائل شده ند و براى آن توجيهاتى كرده اند
- توضيح مفاد آيه : ((يدبر الامر من السماء الى االارض ثم يعرج اليه فى يوم كانمقداره الف سنة مما تعدون ))
- اشاره به حقيقت حسن و بيان اينكه خلقت و حسن متلازمند (احسنكل شى ء خلقه ) و زشتى و بدى ذاتى مخلوقات نيست
- مراد از انسان در جمله : ((و بدء خلق الانسان من طين ))
- سخن كفار در مقام استعباد معاد، و جواب به آن
- بيان اينكه مرگ انسان نابودى انسان نابودى او نيست با توضيحى راجه به تجرد نفس
- جلوه اى از حال مشركين در روز قيامت
- اشاره به قضاى الهى در امر هدايت و ضلالت انسانها
- بحث روايتى (رواياتى درباره توفى ملك السموات و...)
- گفتارى پيرامون پيدايش انسان نخستين
- نظريان و فرضيات مختلف در اين باره ، از آن جمله فرضيه تطور انواع
- بيان عدم دلالت آياتى كه احيانا براى تاءييد فرضيه تطور بدانها استشهاد شده استبر صحت اين فرضيه
نکات آیه
۱ - به هنگام مرگ، روح انسان، به طور کامل، به دست فرشته مرگ (عزراییل) گرفته مى شود. (قل یتوفّیکم ملک الموت)
۲ - انسان، داراى حقیقتى فراتر از جسم است. (قل یتوفّیکم ملک الموت) واژه «توفّى» به معناى دریافت کامل است (مفردات راغب). بى شک آنچه دریافت مى شود، بدن نیست; چه اینکه بدن در جاى خویش باقى مى ماند، پس آنچه ملک الموت دریافت مى کند حقیقتى غیر از جسم انسان است.
۳ - پیامبر(ص)، موظف به ابلاغ پیام الهى به مردم و پاسخگویى به شبهه هاى مطرح شده است. (قل یتوفّیکم ملک الموت)
۴ - روح انسان داراى اصالت و استقلال بوده و پس از مرگ، باقى مى ماند. (یتوفّیکم ملک الموت) «توفّى» - که «دریافت کامل» است - حاکى از این است که روح، داراى نوعى استقلال از بدن است و به قرینه «ترجعون» معلوم مى شود که پس از دریافت، باقى مى ماند.
۵ - براى قبض روح انسان، فرشته اى ویژه وجود دارد. (ملک الموت الذى وکّل بکم) مراد از «وکّل بکم» گمارده شدن براى قبض روح است.
۶ - سلطه فرشته مرگ بر انسان، گریزناپذیر است. (ملک الموت الذى وکّل بکم)
۷ - فرشته مرگ، خود تحت تدبیر خداوند است. (الذى وکّل بکم) مجهول آمدن فعل «وکّل» دلالت مى کند که خود وى، داراى اراده مستقلى نیست و دیگرى او را گمارده است و او، همانا خداوند است.
۸ - مرگ، بر خلاف تصور کافران نابودى نیست، بلکه رخدادى هدف دار و به منظور حضور انسان ها در پیشگاه پروردگار است. (و قالوا أءذا ضللنا فى الأرض ... قل یتوفّیکم ملک ... ثمّ إلى ربّکم ترجعون)
۹ - بازگشت انسان به سوى پروردگار، پس از مرگ و پایان حیات دنیوى، قهرى است. (یتوفّیکم ... ثمّ إلى ربّکم ترجعون) فعل مجهول «ترجعون» (بازگشت داده مى شوید) حکایت از بازگشت قهرى دارد.
۱۰ - پروردگار، مبدأ و منتهاى حرکت انسان ها است. (ثمّ إلى ربّکم ترجعون) «رجوع» در جایى اطلاق مى شود که سابقه اى داشته باشد.
۱۱ - ربوبیت خداوند، مقتضى بازگشت انسان ها به سوى او پس از اتمام حیات دنیوى است. (ثمّ إلى ربّکم ترجعون)
۱۲ - انکار لقاى پروردگار از سوى کافران، باعث نمى شود که آنان در پیشگاه خدا حاضر نشوند، بلکه به اجبار به سوى خدا باز خواهند گشت. (بل هم بلقاء ربّهم کفرون ... ثمّ إلى ربّکم ترجعون)
روایات و احادیث
۱۳ - «و سئل الصادق(ع) ...عن قول اللّه عزّوجلّ «قل یتوفّاکم ملک الموت الذى وکّل بکم» ...و قد تموت فى الساعة الواحدة فى جمیع الآفاق ما لایحصیه إلاّ اللّه عزّوجلّ فکیف هذا؟ فقال: «إنّ اللّه تبارک و تعالى، جعل لملک الموت أعواناً من الملائکة یقبضون الأرواح... و یتوفّاهم ملک الموت من الملائکة...;[۱] از امام صادق(ع) ...درباره این سخن خداى عزّوجلّ «قل یتوفّاکم ملک الموت الذى وکّل بکم» پرسش شد... در آنِ واحد در اطراف عالم تعداد زیادى که فقط خدا عدد آنها را مى داند مى میرند، این چگونه [ممکن] است؟ حضرت فرمود: «خداوند تبارک و تعالى براى ملک الموت دستیارانى را از ملائکه قرار داده که قبض ارواح مى کنند...».
موضوعات مرتبط
- انسان: حقیقت انسان ۲; فرجام انسان ها ۹، ۱۰، ۱۱; مبدأ انسان ها ۱۰
- بازگشت به خدا :۸، ۹، ۱۰، ۱۱
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۹، ۱۰
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۱; تدبیر خدا ۷
- دین: پاسخ به شبهات دینى ۳
- روح: اصالت روح ۴; بقاى روح ۴; قابض روح ۱، ۵
- عزرائیل: نقش عزرائیل ۱
- کافران: کافران و مرگ ۸
- لقاءالله: فرجام مکذبان لقاءالله ۱۲
- محمد(ص): مسؤولیت محمد(ص) ۳
- مرگ: حقیقت مرگ ۱، ۸; هدفدارى مرگ ۸
- ملائکه: سلطه ملائکه مرگ ۶; مربى ملائکه مرگ ۷; ملائکه مرگ ۱، ۵، ۱۳
منابع
- ↑ من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۸۲، ح ۲۶; نورالثقلین، ج ۴، ص ۲۲۳، ح ۱۳.
