الروم ٩
ترجمه
| الروم ٨ | آیه ٩ | الروم ١٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً»: از کفّار مکّه نیروی بیشتری داشته‌اند (نگا: غافر / ). «أَثَارُوا»: کاویده‌اند. شخم زده‌اند. زیر و رو کرده‌اند. مفهوم آن شامل کشت و زرع، و کندن چاه و قنات و نهر، و استخراج معادن و فلزات می‌گردد. «عَمَرُوهَا»: آن را عمران و آبادان کرده‌اند، با کشت و زرع و ساختمان. «الْبَیِّنَاتِ»: معجزات. دلائل روشن و براهین واضح. «فَمَا کَانَ اللهُ لِیَظْلِمَ»: این بخش بیانگر آن است که آنان مرتکب ظلم و ستم شده‌اند (نگا: غافر / ، فصّلت / و ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره روم
- اشاره به مضامين و غرض سوره مباركه روم
- وجوهى كه در معناى آيه : ((يومئذ يفرح المؤ منون بنصر الله ...)) و ارتباط آن باقبل (غلبت الروم ...) گفته شده است
- اشاره اى در مورد وجه اينكه خداوند خلف وعده نمى كند (لا يخلف الله وعده )
- چند وجه در بيان مفاد آيه : ((يعلمون ظاهرا من الحيوة الدنيا...))
- توضيح مراد از اينكه فرمود: خداوند جهان را جز به ((حق )) و((اجل مسمى )) نيافريد
- دو وجه در معناى آيه : ((ثم كان عاقبة الذين اساؤ ا السوآى ان كذبوا بآيات الله ...))
- نكاتى كه از آيه : ((فسبحان حين تمسون و حين تصبحون وله الحمد...)) استفاده مى شود
- بحث روايتى (نقد رواياتى كه در ذيل آيه : ((غلبت الروم ...)) و شرطبندى با مشركينبر سر غلبه روم نقل شده )
- شرطبندى ابوبكر با مشركين بعد از نزول آيه تحريم قمار بوده است .
نکات آیه
۱ - سیر در زمین و توجّه به سرنوشت تمدن هاى پیشین، مایه عبرت آدمى است. (أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا کیف کان عقبة الذین من قبلهم کانوا أشدّ منهم قوّة)
۲ - کاوش نکردن در سرگذشت امت هاى گذشته و عبرت نگرفتن از آنها، مورد توبیخ خداوند است. (أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا کیف کان عقبة الذین من قبلهم)
۳ - بالاترین اقتدار مادى، در برابر اراده خداوند، هیچ توانایى و کاربردى ندارد. الذین من قبلهم کانوا أشدّ منهم قوّة و أثاروا الأرض ...فما کان اللّه لیظلمهم و لکن کانوا أنفسهم یظلمون جمله «فما کان اللّه لیظلمهم» دلالت مى کند که نابودى اقوام گذشته، به دست خداوند بوده است. توصیف آن جوامع، به برترى نظامى و اقتصادى بر قریش، براى بیان این حقیقت است که تجهیزات مادى انسان ها، هر چند پیشرفته باشد، در برابر خواست خداوند، کارایى ندارد.
۴ - مطالعه تاریخ و سرنوشت پیشینیان، راهنماى آدمى به هدف دارى جهان است. (أَوَلم یتفکّروا ... ما خلق اللّه ... إلاّ بالحقّ ... أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا)
۵ - تاریخ، از منابع شناخت است. (أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا کیف کان عقبة الذین من قبلهم)
۶ - برخوردارى از توان رزمىِ فراوان و توسعه کشاورزى و آبادانى سرزمین ها، برترین جلوه هاى تمدن در جوامع پیشین بوده است. (کانوا أشدّ منهم قوّة و أثاروا الأرض و عمروها أکثر ممّا عمروها) «إثارة» (مصدر «أثاروا») به معناى «زیر و رو کردن» است و در این جا، منظور، زیر و رو کردن خاک براى زراعت یا ساختمان سازى و غیر آن است.
۷ - تاریخ پیش از اسلام، عرصه ظهور و افول قدرت هایى چشمگیر و جوامعى متمدن تر از مردمان عصر بعثت بودند. (کانوا أشدّ منهم قوّة ... و عمروها أکثر ممّا عمروها ... فما کان اللّه لیظلمهم)
۸ - تاریخ، بستر ظهور و افول قدرت ها و تمدن ها است. أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا... عقبة الذین کانوا أشدّ منهم قوّة و أثاروا الأرض و عمروها أکثر ممّا عمروها
۹ - تحولات تاریخ، براساس قوانین ثابت، تحقق مى پذیرد. (أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا) بدیهى است که توصیه به سیر و کاوش، وقتى مفید است که آن حوادث، تکرارپذیر باشد و تکرارپذیرى، حاکى از وجود قوانین ثابت است.
۱۰ - آثار و بقایاى تمدن هاى فرو پاشیده پیشینیان، قابل بازدید و تحقیق براى کاوش گران عصر بعثت بوده است. (أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا ... الذین من قبلهم کانوا أشدّ منهم قوّة)
۱۱ - مخالفت مشرکان مکه با پیامبر، برخاسته از فریفتگى آنان به اقتدار نسبى خویش بود. (أَوَلم یسیروا فى الأرض ... کانوا أشدّ منهم قوّة) نکوهش مخالفان پیامبر(ص) بر عبرت نگرفتن از زوال قدرت ها و تمدن هاى گذشته، اشعار دارد که سرپیچى آنان از پذیرش اسلام، برخاسته از دل خوشى آنها به امکانات رزمى و رفاهى خویش بوده است.
۱۲ - کاوش هاى باستان شناسانه به منظور عبرت آموزى، مورد ترغیب و تشویق خداوند است. أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا کیف کان عقبة الذین کانوا أشدّ منهم قوّة و أثاروا الأرض و عمروها أکثر ممّا عمروها
۱۳ - کافران قریش، مورد تهدید شدید خداوند أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا ... و عمروها أکثر ممّا عمروها و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم به قرینه این که سوره روم، مکى است، مراد از «أکثر ممّا عمروها» کافران قریش اند که در برابر پیامبر(ص) به مخالفت برخاستند.
۱۴ - جوامع و امت هاى پیشین، از رسولان الهى برخوردار بودند. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت)
۱۵ - تکیه بر براهین آشکار و قابل فهم و پرهیز از گفتار ابهام آمیز، شیوه اى پسندیده در تبلیغ معارف دین است. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت)
۱۶ - رسولان الهى، ارایه دهنده معارفى واضح و دلایلى روشن براى مردم بودند. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت)
۱۷ - امت هاى مقتدر و ثروتمندِ پیشین، پیامبران خویش را تکذیب کردند و دلایل روشن آنان را نپذیرفتند. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم) «فاء» در «فما کان» فاى فصیحه است و بر حذف جملاتى دلالت دارد. سیاق آیه، قرینه است بر اینکه مفاد آیه چنین است: «اقوام پیشین، پس از آمدن رسولان الهى، با آنان به مخالفت برخاستند.»
۱۸ - امت هاى گذشته، در پى اصرار بر تکذیب تعالیم انبیا، به عذاب الهى گرفتار شدند. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم و لکن کانوا أنفسهم یظلمون) فعل «کانوا» با فعل مضارع «یظلمهم» مفید استمرار و اِصرار است.
۱۹ - خداوند، امت هاى تکذیب کننده پیشین را، پس از اتمام حجت با آنان، کیفر و عقوبت کرد. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم)
۲۰ - تکذیب انبیا، در پى دارنده عذاب الهى است. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم)
۲۱ - مخالفان پیامبران، مستحق کیفر دنیوى بودند. فینظروا کیف کان عقبة الذین من قبلهم ... و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم
۲۲ - انجام دادن عملى که منجر به گرفتار شدن در عذاب الهى شود، ستم بر خویش است. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم و لکن کانوا أنفسهم یظلمون)
۲۳ - ساحت قدس الهى، به دور از هرگونه ظلم و ستم است. (فما کان اللّه لیظلمهم)
۲۴ - عذاب و کیفر جوامع تکذیب کننده، نتیجه ظلم و ستم آنان به خودشان بود. (فما کان اللّه لیظلمهم و لکن کانوا أنفسهم یظلمون)
۲۵ - عذاب شدن جوامع تکذیب کننده، ستمى از ناحیه خداوند بر آنان نبود. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت فما کان اللّه لیظلمهم)
۲۶ - نظام جزایى الهى، از هرگونه ظلم و ستم، دور است. (فما کان اللّه لیظلمهم و لکن کانوا أنفسهم یظلمون)
۲۷ - تصمیم و عمل انسان ها، نقش تعیین کننده اى در سرنوشت آنان دارد. أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا کیف کان عقبة الذین من قبلهم ... و لکن کانوا أنفسهم یظلمون
۲۸ - انکار و تکذیب پیامبران و دلایل شان، ستم به خویشتن است. (و جاءتهم رسلهم بالبیّنت ... کانوا أنفسهم یظلمون)
۲۹ - سعادت جوامع، در گرو ایمان به انبیا و پیروى از آنها است و نه داشتن قدرت مادى أَوَلم یسیروا فى الأرض فینظروا کیف کان عقبة الذین ... و جاءتهم رسلهم بالبیّنت ... و لکن کانوا أنفسهم یظلمون
روایات و احادیث
۳۰ - «سئل الصادق(ع) عن قول اللّه - عزّوجلّ - «أَوَلم یسیروا فى الأرض» قال: معناه أَوَلم ینظروا فى القرآن;[۱] از امام صادق(ع) درباره این سخن خداوند «أوَلم یسیروا فى الأرض» سؤال شد. فرمود: مقصود «أوَلم ینظروا فى القرآن» است. توضیح: از روایت این گونه استفاده مى شود که مراد از سیر در زمین، سیر علمى و تاریخى است و قرآن از منابع آن است.».
موضوعات مرتبط
- آثارباستانى: آثارباستانى در صدراسلام ۱۰
- آفرینش: هدفدارى آفرینش ۴
- اسماء و صفات: صفات جلال ۲۳
- اطاعت: آثار اطاعت از انبیا ۲۹
- اقوام پیشین: آثارباستانى اقوام پیشین ۱۰; اتمام حجت به اقوام پیشین ۱۹; عذاب اقوام پیشین ۱۸، ۱۹، ۲۴، ۲۵
- امتهاى پیشین: انبیاى امتهاى پیشین ۱۴
- انبیا: آثار تکذیب انبیا ۱۸، ۲۰، ۲۸; انبیا ى پیشین ۱۴; بینات انبیا ۱۴; تکذیب انبیا ۱۷; عذاب دنیوى دشمنان انبیا ۲۱; عذاب مکذبان انبیا ۱۸; کیفر تکذیب انبیا ۲۰; وضوح تعالیم انبیا ۱۶
- ایمان: آثار ایمان به انبیا ۲۹
- باستان شناسى: تشویق به باستان شناسى ۱۲
- تاریخ: آثار مطالعه تاریخ ۴، ۵; سرزنش ترک مطالعه تاریخ ۲; قانونمندى تاریخ ۹
- تبلیغ: برهان در تبلیغ ۱۵; روش تبلیغ ۱۵
- تمدن: انقراض تمدن ها ۷، ۸; تاریخ تمدن ها ۷، ۸; ظهور تمدن ها ۷، ۸; مطالعه فرجام تمدن ها ۱; نشانه هاى تمدن هاى پیشین ۶
- خدا: تنزیه خدا ۲۳; تهدیدهاى خدا ۱۳; حاکمیت اراده خدا ۳; خدا و ظلم ۲۳، ۲۵، ۲۶; سرزنشهاى خدا ۲; عذابهاى خدا ۱۹
- خود: آثار ظلم به خود ۲۴; ظلم به خود ۲۲، ۲۸
- سرزمینها: آبادانى سرزمینها ۶
- سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت ۲۷
- سعادت: عوامل سعادت ۲۹
- شناخت: منابع شناخت ۵
- عبرت: زمینه عبرت ۱; سرزنش اجتناب از عبرت ۲; عوامل عبرت۱۲
- عذاب: موجبات عذاب ۲۰، ۲۲، ۲۴
- عمل: آثار عمل ۲۷
- قدرت: آثار قدرت ۱۱; بى تأثیرى قدرت مادى ۳; قدرت مادى ۲۹; قدرت نظامى ۶
- قرآن: مطالعه قرآن ۳۰
- کشاورزى: توسعه کشاورزى ۶
- محمد(ص): عوامل مخالفت با محمد(ص) ۱۱
- مسافرت: آثار مسافرت ۱
- مشرکان: تهدید مشرکان قریش ۱۳; مخالفت مشرکان با محمد(ص) ۱۱
- نظام جزایى :۲۶
منابع
- ↑ خصال صدوق، ص ۳۹۶، ب ۷، ح ۱۰۲; نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۷۰، ح ۸.
