المائدة ٩٥

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ تَقْتُلُوا الصَّيْدَ وَ أَنْتُمْ‌ حُرُمٌ‌ وَ مَنْ‌ قَتَلَهُ‌ مِنْکُمْ‌ مُتَعَمِّداً فَجَزَاءٌ مِثْلُ‌ مَا قَتَلَ‌ مِنَ‌ النَّعَمِ‌ يَحْکُمُ‌ بِهِ‌ ذَوَا عَدْلٍ‌ مِنْکُمْ‌ هَدْياً بَالِغَ‌ الْکَعْبَةِ أَوْ کَفَّارَةٌ طَعَامُ‌ مَسَاکِينَ‌ أَوْ عَدْلُ‌ ذٰلِکَ‌ صِيَاماً لِيَذُوقَ‌ وَبَالَ‌ أَمْرِهِ‌ عَفَا اللَّهُ‌ عَمَّا سَلَفَ‌ وَ مَنْ‌ عَادَ فَيَنْتَقِمُ‌ اللَّهُ‌ مِنْهُ‌ وَ اللَّهُ‌ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ‌

ترجمه

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در حال احرام، شکار نکنید، و هر کس از شما عمداً آن را به قتل برساند، باید کفاره‌ای معادل آن از چهارپایان بدهد؛ کفاره‌ای که دو نفر عادل از شما، معادل بودن آن را تصدیق کنند؛ و به صورت قربانی به (حریم) کعبه برسد؛ یا (به جای قربانی،) اطعام مستمندان کند؛ یا معادل آن، روزه بگیرد، تا کیفر کار خود را بچشد. خداوند گذشته را عفو کرده، ولی هر کس تکرار کند، خدا از او انتقام می‌گیرد؛ و خداوند، توانا و صاحب انتقام است.

اى مؤمنان! وقتى كه احرام داريد شكار را مكشيد، و هر كس از شما عمدا آن را بكشد، بايد كفاره‌اى معادل آن از چهارپايان بدهد، كه دو نفر عادل از خودتان [معادل بودن‌] آن را تصديق كنند و به عنوان قربانى به كعبه برسد [و قربانى شود]، يا [او را] كفاره‌اى [مانند

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، در حالى كه محرميد شكار را مكشيد، و هر كس از شما عمداً آن را بكشد، بايد نظير آنچه كشته است از چهارپايان كفاره‌اى بدهد، كه [نظير بودنِ‌] آن را دو تن عادل از ميان شما تصديق كنند، و به صورت قربانى به كعبه برسد. يا به كفاره [آن‌] مستمندان را خوراك بدهد، يا معادلش روزه بگيرد، تا سزاى زشتكارى خود را بچشد. خداوند از آنچه در گذشته واقع شده عفو كرده است، و[لى‌] هر كس تكرار كند خدا از او انتقام مى‌گيرد، و خداوند، توانا و صاحب‌انتقام است.

ای مؤمنان، در حال احرام صید را نکشید و هر کس آن را عمداً کشت مثل آن صید را از جنس چهارپایان، که به مثلیّت آن دو مؤمن عادل حکم کنند، به عنوان هَدْی به کعبه رساند یا چند مسکین را طعام دهد یا معادل آن روزه بدارد، تا بچشد عقوبت مخالفتش را. و خدا از گذشته درگذشت، ولی هر که دیگر بار (به مخالفت) باز گردد خدا از وی انتقام می‌کشد، و خدا مقتدر و انتقام کشنده است.

ای اهل ایمان! در حالی که در احرام [حج یا عمره] هستید، شکار را نکشید. و هر کس از شما عمداً آن را بکشد، کفّاره ای همانند آن از جنس چهارپایانِ [اهلی] بر عهده اوست؛ که [همانند بودن آن را] دو عادل از خودتان گواهی دهند، و به عنوان قربانی به [حریم] کعبه رسد، یا به کفّاره [آن شکار کشته شده معادل قیمت قربانی] به مستمندان طعام دهد، یا برابر تعداد مستمندی که طعام می دهد روزه بگیرد، تا کیفر کار خود را بچشد. خدا از [گناه] کشتن شکارهایی که پیش از این حکم انجام گرفته، درگذشت. و هر که [پس از کفّاره دادن] به شکار کردن بازگردد، خدا از او انتقام می گیرد؛ و خدا توانای شکست ناپذیر و صاحب انتقام است.

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، هرگاه كه در احرام باشيد شكار را مكشيد. هر كه صيد را به عمد بكشد جزاى او قربانى كردن حيوانى است همانند آنچه كشته است به شرط آنكه دو عادل از شما گواهى دهند و قربانى را به كعبه رساند، يا به كفاره درويشان را طعام دهد، يا برابر آن روزه بگيرد، تا عقوبت كار خود بچشد. از آنچه در گذشته كرده‌ايد خدا عفو كرده است، ولى هر كه بدان باز گردد خدا از او انتقام مى‌گيرد، كه خدا پيروزمند و انتقام‌گيرنده است.

ای مؤمنان در حالی که محرم هستید شکار را نکشید و هرکس از شما که عمدا آن را بکشد، بر اوست که به کیفر این کار نظیر آنچه کشته است از چارپایان، که دو [داور] عادل از شما به همانندی آن حکم دهند، در حول و حوش کعبه قربانی کند، یا باید کفاره‌ای بدهد [که عبارت است از] طعام [شصت‌] بینوا یا برابر با آن [شصت روز] روزه بگیرد، تا کیفر کار [نادرست‌] خود را بچشد، و خداوند از گذشته‌ها گذشته است، ولی هرکس که بازگردد، خداوند از او انتقام می‌گیرد، و خداوند پیروزمند دادستان است‌

اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، در حالى كه احرام بسته‌ايد شكار مكشيد، و هر كه از شما آن را بعمد بكشد كيفرى- قربانى‌كردن- بايد مانند- برابر- آنچه كشته از جنس چهارپايان- شتر و گاو و گوسفند- به گواهى و حكم دو مرد عادل از شما- كه حكم به برابرى كنند-، قربانيى كه به حرم برسد- در حرم ذبح شود- يا كفاره‌اى كه غذادادن مستمندان است يا برابر آن روزه داشتن، تا كيفر كار خود بچشد. خدا از آنچه گذشته درگذشت، و هر كه باز گردد- باز به شكار در حرم پردازد- خدا از او انتقام گيرد و خدا تواناى بى‌همتا و كين‌ستان است.

ای مؤمنان! هنگامی که در حالت احرام هستید (و یا این که در سرزمین حرم بسر می‌برید) نخجیر مکشید. و هرکس از شما عمداً نخجیر بکشد باید کفّاره‌ای معادل آن از چهارپایان (اهلی، مانند: بز و گوسفند و شتر و گاو) بدهد، کفّاره‌ای که دو نفر عادل از میان خودتان به معادل بودن آن قضاوت کنند و برابری آن را تصدیق نمایند. چنین حیوانی قربانی می‌گردد و به مستمندان مکّه داده می‌شود، یا کفّاره‌ای (معادل قیمت آن حیوان) خوراک (یک روزه به هر یک از) فقراء می‌دهد، و یا برابر آن (خوراک؛ به عبارت دیگر به تعداد مستمندان دریافت‌کننده‌ی کفّاره، روزهائی) روزه می‌گیرد. تا متجاوز کیفر کار خود را بچشد. خداوند از آنچه در گذشته (پیش از تحریم شکار) انجام پذیرفته است، گذشت می‌نماید. ولی هر کس (به کشتن نخجیر) دوباره برگردد (و بعد از آگاهی از تحریم، باز به شکار پردازد) خداوند از او انتقام می‌گیرد، و خداوند توانا و انتقام‌گیرنده است.

هان ای کسانی که ایمان آوردید! در حالی که مُحرِمید (یا داخل حَرَمید)، صید را مکشید و هرکس از شما عمداً آن را بکشد، باید نظیر آنچه کشته است کفّاره‌ای از اَنعام [:نعمت‌های حیوانی] بدهد (که) بر آن دو تن عادل از میان شما حکم کنند - در حالی‌که (این) هدیه‌ای است که به کعبه می‌رسد- یا به کفّاره‌ای مستمندانی را خوراک بدهد یا معادلش روزه بدار تا سزای زشتکاری خود را بچشد. خدا از آنچه گذشته، عفو کرده است و هرکس (آن را) تکرار کند، خدا از او انتقام می‌گیرد. خدا عزیزی صاحب‌انتقام است.

ای آنان که ایمان آوردید نکشید شکار را حالی که در جامه احرامید و آنکس که بکشد آنرا از شما دانسته و خواسته پس کیفری مانند آنچه کشته است از دامهای چهارپا که داوری بدان کند دو تن دادگر از شما قربانیی رسیده به کعبه یا کفاره خوراک بینوایان یا برابر آن روزه تا بچشد کیفر کار خود را درگذشت خدا از آنچه گذشت و آنکس که بازگردد انتقام کشد از او خدا و خداست عزتمند انتقام‌جوی‌

المائدة ٩٤	آیه ٩٥	المائدة ٩٦
سوره : سوره المائدة نزول : ٩ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٥٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«حُرُم»: جمع حَرام به معنی مُحْرِم است (نگا: مائده / . «جَزَآءٌ»: مبتدا و خبر آن محذوف است و تقدیر چنین است: فَعَلَیْهِ جَزَآءٌ. «مِثْلُ»: صفت (جَزَآءٌ) است. «النَّعَمِ»: چهارپایان. مراد گاو و گوسفند و بز و شتر است. «هَدْیاً»: حیوان قربانی. حال ضمیر (ه) در (بِهِ) است. «کَفَّارَةٌ»: عطف بر (جَزَآءٌ) است. «صِیَاماً»: تمییز است. «وَبَالَ»: زیان و ضرر. کیفر.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

الَّذِينَ‌ يَأْکُلُونَ‌ الرِّبَا لاَ... (۵) إِنَّمَا جَزَاءُ الَّذِينَ‌... (۲) لَکُمْ‌ فِيهَا مَنَافِعُ‌ إِلَى‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۹۹ - ۹۴، سوره مائده
• بيان حرمت صيد در حال احرام
• كفاره صيد در حال احرام
• توضيح آيه شريفه : ((جعل الله الكعبة البيت الحرام قياما للناس ...))
• (رواياتى در ذيل آيات مربوط به كعبه و شكار درحال احرام و...)

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- حرمت کشتن شکار در حال احرام (لاتقتلوا الصید و انتم حرم) «حرم» جمع حرام، به کسانى گفته مى شود که براى انجام حج و یا عمره محرم مى شوند.

۲- حرمت کشتن شکار در حرم (حرم مکه) (لاتقتلوا الصید و انتم حرم) برخى بر آنند که «حرم» جمع حرام به کسانى گفته مى شود که داخل در حرم مکه هستند. (لسان العرب)

۳- کشتن عمدى شکار در حرم مکه و نیز در حال احرام موجب سزا و در پى دارنده جریمه است. (و من قتله منکم متعمداً فجزاء مثل ما قتل من النعم ... او کفرة)

روایات و احادیث

۴- جریمه و سزاى کشتن شکار، قربانى کردن دام اهلى (شتر، گاو و گوسفند) همانند آن شکار است. (و من قتله .. فجزاء مثل ما قتل من النعم) «نعم» مفرد کلمه انعام است و به شتر و گاو گوسفند گفته مى شود. «جزاء» مبتدائى است که خبر آن حذف شده است یعنى علیه جزاء و کلمه «مثل» صفت «جزاء» مى باشد و مراد از آن مى تواند همگونى در جنس و وزن و یا همانندى در قیمت باشد. «من النعم» صفت و یا حال براى «جزاء» است. امام صادق (ع) در توضیح آیه فوق فرمود: فى النعامة و فى حمار وحش بقرة و فى الظبى شاة و و فى البقرة بقرة.

۵- نظر و گواهى دو مرد مسلمان عادل، مرجع تشخیص همسانى صید با جریمه و کفاره آن (یحکم به ذوا عدل منکم) ضمیر در «به» به «مثل» بر مى گردد از کلمه «ذوا» که تثنیه ذو است مرد بودن و دو نفر بودن به دست مى آید و از «منکم» مسلمان بودن آنها معلوم مى شود.

۶- اعتبار نظر و گواهى دو مرد مسلمان و عادل در تعیین موضوعات (یحکم به ذوا عدل منکم)

۷- امکان عدالت در افراد غیر مسلمان (ذوا عدل منکم)

۱- . تهذیب شیخ طوسى، ج ۵، ص۳۴۱، ح ۹۴، ب ۲۵. برداشت فوق بر این اساس است که قید «منکم» قیدى احترازى باشد.

۸- جریمه و سزاى شکار در حال احرام و یا در حرم مکه (شتر، گاو و یا گوسفند) باید به آستان کعبه تقدیم شود. (فجزاء مثل ما قتل ... هدیاً بلغ الکعبة)

۹- اطراف کعبه، تنها مکان مجاز براى قربانى کردن کفاره صید (هدیاً بلغ الکعبة) برداشت فوق را فرمایش منقول از امام صادق (ع) تأیید مى کند که فرمود: من وجب علیه هدى فى احرامه فله ان ینحره حیث شاء الا فداء الصید فان اللّه یقول «هدیاً بالغ الکعبة».

۱۰- قربانى، اطعام مساکین و روزه، کفارات تخییرى در کشتن صید در حرم و نیز در حال احرام (فجزاء مثل ما قتل من النعم ... او کفرة طعام مسکین او عدل ذلک صیاماً) مؤید برداشت فوق فرمایش منقول از امام صادق (ع) است که فرمود: ... و کل شىء من القرآن «او» فصاحبه بالخیار ما یشاء ... دو روایت مدرک برداشت شماره ۱۰ و ۲۷ با هم معارض و حل تعارض بین آن دو موکول به اجتهاد است.

۱۱- تهیه غذا براى مساکین، بایستى در حد قیمت شکار صید شده باشد (او کفرة طعام مسکین) برداشت فوق بر این اساس است که «کفّرة» خبر براى مبتداى محذوف (هى) باشد بر این مبنا جمله «هى کفارة» عطف بر محل «من النعم» مى شود و در حقیقت وصف و توضیحى دیگر است براى «جزاء مثل ما قتل» یعنى بر عهده شکار کننده سزایى است همسان با شکار، که باید به عنوان کفاره و بصورت طعام به مساکین داده شود.

۱۲- تعداد روزه در کفاره صید، بایستى به تعداد مساکین در آن کفاره باشد. (او کفرة طعام مسکین او عدل ذلک صیاماً) در برداشت قبل روشن شد که قیمت شکار، به صورت غذا به مساکین پرداخت مى شود بر این اساس معناى «او عدل ذلک صیاماً» این است که اگر مکلف روزه، را به عنوان کفاره برگزید باید حساب کند که به طور معمول چند مسکین را مى توان با قیمت شکار اطعام کرد، به همان تعداد باید روزه بگیرد. امام باقر (ع) درباره آیه فوق فرمود: ... فان لم یکن عنده فلیصم بقدر ما بلغ لکل مسکین یوماً.

۱۳- ارزش والاتر قربانى بر اطعام مساکین، و اطعام مساکین بر روزه، در کفاره صید. (فجزاء مثل ما قتل من النعم ... او کفرة طعام مسکین او عدل ذلک صیاماً) برداشت فوق از تقدیم ذکرى قربانى بر اطعام و تقدیم اطعام بر روزه استفاده شده است.

۱۴- چشیدن آزار و اذیت، هدف از تشریع کفّارات صید از سوى خداوند

۱- . کافى، ج ۴، ص ۳۸۴، ح ۲; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۵۰۴- ، ح ۱۴.

۲- . کافى، ج ۴، ص ۳۵۸، ح ۲; نورالثقلین، ج ۱، ص ۵۰۴- ، ح ۱۴.

۳- . تهذیب شیخ طوسى، ج ۵، ص ۳۴۲، ح ۹۷، ب ۲۵; تفسیر برهان، ج ۱، ص ۵۰۳، ح ۳. (کفرة طعام مسکین ... لیذوق و بال امره)

۱۵- اندازه کیفرها و مجازاتهاى تعیین شده از سوى خداوند، بسته به میزان گناه نه کم و نه بیش (فجزاء مثل ما قتل ... لیذوق و بال امره)

۱۶- گناه شکارهاى صورت گرفته تا قبل از حکم به تحریم آن مورد عفو و بخشایش خداوند (لاتقتلوا الصید و انتم حرم ... عفا اللّه عما سلف) در آیه مورد بحث براى شکار در حال احرام دو حکم بیان شده است یکى حرمت آن که بر گناهکارى شکار کننده دلالت دارد و دیگر لزوم کفّاره جمله «عفا اللّه عما سلف» مى تواند ناظر به هر دو جهت باشد. برداشت فوق به جهت اشاره اول اشاره دارد.

۱۷- صیدهاى انجام شده پیش از تشریع کفاره شکار، جریمه اى ندارد. (فجزاء مثل ما قتل ... عفا اللّه عما سلف)

۱۸- قانون عطف بر ماسبق نمى شود.* (عفا اللّه عما سلف)

۱۹- تکرار شکار در حال احرام موجب تکرار کفّاره نخواهد شد. (و من عاد فینتقم اللّه منه) بیان انتقام الهى در جزاى تکرار صید پس از بیان حکم کفّاره شکار حاکى از این است که هیچ جزائى جز خشم و انتقام خداوند در خور گناه تکرار صید نیست.

۲۰- تکرار صید در حال احرام، موجب عذاب و انتقام الهى (و من عاد فینتقم اللّه منه) برداشت فوق را فرمایش امام صادق (ع) تأیید مى کند که فرمود: ... اذا اصاب آخر فلیس علیه کفّاره و هو ممن قال اللّه عزوجل «و من عاد فینتقم اللّه منه».

۲۱- اصرار بر گناه موجب عقوبت و انتقام الهى* (و من عاد فینتقم اللّه منه)

۲۲- خداوند عزیز (پیروزمند شکست ناپذیر) و سخت انتقام گیر است. (و اللّه عزیز ذو انتقام) خداوند بدان لحاظ خویشتن را صاحب و مالک انتقام نامیده که گویا عقوبتهاى دیگران در مقایسه با عقوبت و انتقام وى، عقوبت نامیده نمى شود و این دلالت بر شدت عقوبتهاى الهى دارد.

۲۳- توجه به عزت و انتقامگیرى خداوند زمینه ترک محرمات

۱- . کافى، ج ۴، ص ۳۹۴، ح ۲; نورالثقلین، ج ۱، ص ۶۷۸- ، ح ۳۸۸. (و اللّه عزیز ذو انتقام)

۲۴- ارزش حیوانى که در کفّاره شکار در حال احرام باید ادا شود، تعیین کننده تعداد روزه هاى معادل آن با احتساب هر یک چارک طعام مقابل یک روز روزه (کفرة طعام مسکین او عدل ذلک صیاماً) از امام صادق (ع) در توضیح آیه فوق روایت شده: یثمن قیمة الهدى طعاماً ثم یصوم لکل مد یوماً ... .

۲۵- روزه کفاره شکار در حال احرام، بیش از شصت روز نیست، اگر چه معادل خوراکى آن، از شصت تجاوز کند. (او عدل ذلک صیاماً) از امام صادق (ع) در توضیح آیه فوق روایت شده: ... «ثم یصوم لکل مد یوماً فاذا زادت الامداد على شهرین فلیس علیه اکثر منه.

۲۶- شتر، کفّاره شکار شتر مرغ، گاو، کفاره شکار الاغ وحشى گوسفند، کفاره شکار آهو و گاو کفاره گاو وحشى در حال احرام (فجزاء مثل ما قتل من النعم) امام صادق (ع) در توضیح آیه فوق فرمود: فى النعامة بدنة و فى حمار وحش بقرة و فى الظبى شاة و فى البقرة بقرة.

۲۷- کفّاره صید در حال احرام، قربانى و در صورت ناتوانى از آن، انفاق قیمت آن و در حال عدم تمکن از قیمت، روزه مى باشد. (فجزاء مثل ما قتل من النعم ... او کفرة طعام مسکین او عدل ذلک صیاماً) از امام صادق (ع) در توضیح آیه فوق روایت شده: من اصاب صیداً و هو محرم فاصاب جزاء مثله من النعم اهداه و ان لم یجد هدیاً کان علیه ان یتصدق بثمنه و اما قوله «او عدل ذلک صیاماً» یعنى عدل الکفّارة اذا لم یجد الفدیة و لم یجد الثمن. دو روایت مدرک برداشت شماره ۱۰ و ۲۷ با هم معارض و حلّ تعارض بین آن دو موکول به اجتهاد است.

موضوعات مرتبط

• احرام: احکام احرام ۱ ; صید در احرام ۱، ۳، ۱۹، ۲۰ ; محرمات احرام ۱
• احکام:۱، ۲، ۳، ۵، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۹، ۲۶ فلسفه تشریع احکام ۱، ۲، ۳، ۵، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۹، ۲۶ ۱۴
• اذیت: پسندیده ۱۴
• حج: احکام حج ۳، ۱۹، ۲۴ ; محل قربانى حج ۹
• حرم: احکام حرم ۲، ۳، ۱۲ ; صید در حرم ۲، ۳، ۱۷ ; گناه صید در حرم ۱۶
• حیوانات: اهلى ۴
• خدا: انتقام خدا ۲۰، ۲۲، ۲۳ ; عزت خدا ۲۲، ۲۳ ; عفو خدا ۱۶ ; کیفرهاى خدا ۱۵ ; موجبات انتقام خدا ۲۱
• صید: حرام ۱، ۲، ۱۶
• عدالت: غیر مسلمان ۷
• عذاب: موجبات عذاب ۲۰، ۲۱
• علم: آثار علم ۲۳
• قانون: محدوده تأثیر قانون ۱۸
• کعبه: قربانى کعبه ۸
• کفّاره: احکام کفّاره ۵، ۹، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۹، ۲۵، ۲۶، ۲۷ ; ارزش روزه کفّاره ۱۳ ; ارزش قربانى کفّاره ۱۳ ; روزه کفّاره ۱۰، ۱۲، ۲۴، ۲۵، ۲۷ ; شتر در کفّاره ۴، ۸، ۲۶ ; فلسفه کفّاره ۱۴ ; قربانى کفّاره ۹، ۲۷ ; کفّاره تخییرى ۱۰ ; کفّاره صید آهو ۲۶ ; کفّاره صید الاغ وحشى ۲۶ ; کفّاره صید در احرام ۸، ۱۰، ۲۴، ۲۵، ۲۶، ۲۷ ; کفّاره صید در حرم ۴، ۵، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴ ; کفّاره صید شتر مرغ ۲۶ ; کفّاره صید گاو وحشى ۲۶ ; گاو در کفّاره ۴، ۸، ۲۶ ; گوسفند در کفّاره ۴، ۸، ۲۶ ; مرجع تشخیص کفّاره ۵
• گناه: آمرزش گناه ۱۶ ; اصرار بر گناه ۲۱ ; کیفر گناه ۱۵
• گواهى: اسلام در ۵، ۶ ; عدالت در گواهى ۵، ۶
• محرمات:۲ زمینه ترک محرمات ۲ ۲۳
• مساکین: ارزش اطعام به مساکین ۱۳ ; اطعام به مساکین ۱۰، ۱۱
• موضوعات: مرجع تشخیص موضوعات ۶
• نظام جزایى:۱۵