المائدة ١
ترجمه
| سوره المائدة | آیه ١ | المائدة ٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَوْفُوا»: وفا کنید. «بَهِیمَةِ الأنْعَامِ»: چهارپایان. جنین چهارپایان. بَهیمَة به معنی گنگ و أَنْعام به معنی بز و گوسفند و شتر و گاو است. بنابه معنی نخستین، اضافه بهیمه به انعام، اضافه بیانیّه، و بنا به معنی دوم اضافه لامیّه است. «غَیْرَ»: حال است. «مُحِلِّی»: در اصل مُحِلِّینَ، به معنی حلال‌کنندگان است که نون آن در حالت اضافه حذف شده است. «الصَّیْدِ»: شکار. می‌تواند به معنی اسم مفعول یا مصدر باشد. «حُرُمٌ»: جمع حَرام به معنی مُحْرِم است، یعنی احرام‌بستگان. کسانی که در سرزمین حرم هستند (نگا: مائده / و ). «یَحْکُمُ»: حکم می‌کند. این واژه متضمّن (یَفْعَلُ) است، به معنی: انجام می‌دهد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱- وجوب وفا به تمامى عقدها و پیمانها (فردى، اجتماعى، بین المللى و پیمانهاى الهى) (یایها الذین ءامنوا اوفوا بالعقود)
۲- مسؤولیت انسان در برابر عهدها و پیمانهاى خویش (یایها الذین ءامنوا اوفوا بالعقود)
۳- لزوم و وجوب التزام به مفاد عقد، اصل و قاعده اولیّه در تمامى عقود (یایها الذین ءامنوا اوفوا بالعقود) صیغه امر «اوفوا» دلالت بر وجود التزام به مفاد عقد دارد که از آن به لزوم عقد تعبیر مى شود. و چون «عقود» جمع داراى «ال» است، عموم از آن استفاده مى شود.
۴- ارزش و اهمیت تعهدها و پیمانها، و وفاى به آن (یایها الذین ءامنوا اوفوا بالعقود) خطاب مستقیم خداوند به مؤمنان و سپس فرمان به پایبندى به تعهدها و قراردادها، حاکى از اهمیت و ارزش آن است.
۵- حلیت خوردن گوشت برخى از چهارپایان و سایر بهره برداریها از آن (أحلت لکم بهیمة الانعم الا ما یتلى علیکم) «بهیمه» اسم است براى هر حیوان چهارپاى صحرایى و یا دریایى (مجمع البیان). و «انعام» به گاو و شتر و گوسفند گفته مى شود. (مفردات راغب). و اضافه «بهیمه» به «انعام»، اضافه بیانیه است. قابل ذکر است که چون حلیت به خود بهیمه تعلق گرفته نه به خصوص خوردن از گوشت آنها، معلوم مى شود علاوه بر استفاده خوراکى، سایر بهره برداریها نیز مورد نظر مى باشد.
۶- حرمت خوردن گوشت برخى از چهارپایان و سایر بهره برداریها از آن (أحلت لکم بهیمة الانعم الا ما یتلى علیکم)
۷- حرمت خوردن برخى از اجزاى چهارپایان حلال گوشت (أحلت لکم بهیمة الانعم الا ما یتلى علیکم) بنابر اینکه استثناى در «الا مایتلى» نسبت به اجزاى مستثنى منه باشد نه از افراد آن.
۸- حرمت صید و شکار در حال احرام (غیر محلى الصید و انتم حرم) «صید» مصدر و به معناى شکار کردن است کلمه «حُرُم» (جمع حرام) مى تواند از احرام گرفته شده باشد یعنى کسانى که براى انجام حج و یا عمره محرم مى شوند و مى تواند از «حَرَم» گرفته شده باشد یعنى کسانى که داخل حرم مى شوند. برداشت فوق بر اساس احتمال اول است.
۹- خوردن گوشت و سایر بهره برداریها از حیوانى که در حال احرام شکار شود، حرام است. (غیر محلى الصید) بنابر اینکه «صید» به معناى اسم مفعول باشد ; یعنى حیوان شکار شده.
۱۰- حرمت صید در حرم مکه (غیر محلى الصید و انتم حرم) برداشت فوق بر این اساس است که مراد از «حُرُم» «داخلون فى الحرم» باشد گفتنى است مراد از حَرَم بر اساس این احتمال حرم مکه است.
۱۱- حرمت گوشت و سایر بهره برداریها، از حیوانى که در حرم مکه صید شود. (غیر محلى الصید و انتم حرم)
۱۲- حلیت بهره بردارى از چهارپایان، مشروط به پرهیز از صید و حرام شمردن آن در حال احرام است.* (أحلت ... غیر محلى الصید) بنابر اینکه «غیر محلى»، حال براى ضمیر در «لکم» باشد و با توجه به اینکه حال، عامل خود را مقید مى کند ; بنابراین، حلیت چهارپایان حلال گوشت، در فرض پرهیز از صید و حرام شمردن آن در حال احرام است.
۱۳- توجه اسلام به امور اجتماعى و اقتصادى جامعه (یایها الذین ءامنوا اوفوا بالعقود أحلت لکم بهیمة الانعم) وفاى به عقد و معاهدات از امور اجتماعى، و بهره بردارى از چهارپایان، از امور اقتصادى است.
۱۴- حلیت خوردن گوشت برخى از چهارپایان (شتر، گاو و گوسفند) و حرمت برخى دیگر و حرمت صید و شکار در حال احرام، از عهدها و پیمانهاى الهى با مؤمنان (اوفوا بالعقود أحلت لکم بهیمة الانعم الا ما یتلى علیکم غیر محلى الصید)
۱۵- اهتمام اسلام به مسأله تغذیه (أحلت لکم بهیمة الانعم الا ما یتلى علیکم) نزول آیات مربوط به احکام خوردنیها (گوشت شتر، گاو، گوسفند و ...) و بیان حدود و شرایط آنها، بیانگر اهتمام اسلام نسبت به امر تغذیه انسان است.
۱۶- خداوند هر حکمى را اراده کند، صادر خواهد کرد. (إنّ اللّه یحکم ما یرید) بنابر اینکه مراد از «ما»، احکام شرعى (وجوب، حرمت، حلیت و ...) باشد.
۱۷- حاکمیت مطلق الهى (إنّ اللّه یحکم ما یرید) چون «یحکم» متعدى استعمال شده، معناى «یفعل» در آن تضمین شده است. بنابراین مراد از «ما»، معنایى گسترده تر از حکم شرعى خواهد بود. یعنى خداوند هر کارى را که اراده کند، انجام مى دهد که از جمله آنها حکم به حلیت و حرمت اشیا است.
۱۸- تکالیف دین، نشأت گرفته از اراده الهى است. (اوفوا بالعقود أحلت ... إنّ اللّه یحکم ما یرید)
۱۹- لزوم تسلیم در برابر احکام الهى (إنّ اللّه یحکم ما یرید) هدف از بیان و یادآورى حاکمیت الهى پس از تبیین احکام یاد شده این است که مؤمنان با توجه به آن، در برابر احکام یاد شده، تسلیم شوند.
۲۰- حلیت جنین در شکم حیوان تذکیه شده، مشروط به اینکه داراى مو و کرک باشد. (أحلت لکم بهیمة الانعم) امام باقر یا امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از معناى آیه فوق فرمودند: الجنین فى بطن امه اذا اشعر و اوبر فذکاته ذکاة امه ... .(۱)
موضوعات مرتبط
- احرام: صید در احرام ۱۴ ; محرمات احرام ۸، ۹، ۱۲، ۱۴
- احکام:۱، ۳، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۲۰ عمل به احکام ۱، ۳، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۲۰ ۱۹
- انسان: مسؤولیت انسان ۲
- تسلیم: به خدا ۱۹
- تغذیه: اهمیّت تغذیه ۱۵
- تکلیف: منشأ تکلیف ۱۸
- جنین: شرایط حلیّت جنین ۲۰
- چهارپایان: استفاده از چهارپایان ۵، ۶، ۱۲ ; حرمت گوشت چهارپایان ۶، ۱۴ ; حلیّت گوشت چهارپایان ۵، ۱۴
- خدا: اراده خدا ۱۶، ۱۸ ; حاکمیت خدا ۱۷ ; حکم خدا ۱۶ ; عهد خدا ۱ ; عهد خدا با مؤمنان ۱۴
- خوردنیها: احکام خوردنیها ۵، ۶، ۷، ۹، ۱۴ ; خوردنیها ى حرام ۶، ۷، ۹
- ذبح: احکام ذبح ۲۰
- شتر: حلیّت گوشت شتر ۱۴
- صید: احکام صید ۸، ۹ ; صید حرام ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۴
- عقد: احکام عقد ۱، ۳ ; وفاى به عقد ۱، ۳
- عهد: احکام عهد ۱ ; ارزش وفاى به عهد ۴ ; اهمیّت عهد ۲ ; اهمیت وفاى به عهد ۴ ; وفاى عهد ۱
- قواعد فقهى:۲۰
- گاو: حلیّت گوشت گاو ۱۴
- گوسفند: حلیّت گوشت گوسفند ۱۴
- گوشت: حرام ۷، ۹، ۱۱
- محرمات:۷، ۱۱
- معاهدات: اجتماعى ۱ ; معاهدات بین المللى ۱
- مکّه: احکام حرم مکّه ۱۰، ۱۱ ; صید در حرم مکّه ۱۰، ۱۱
- نظام اجتماعى: اهمیت نظام اجتماعى ۱۳
- نظام اقتصادى: اهمیت نظام اقتصادى ۱۳
- واجبات:۱
