البقرة ٢
ترجمه
| البقرة ١ | آیه ٢ | البقرة ٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ذلِکَ»: آن. در اینجا می‌تواند به معنی (این) باشد. «الْکِتَابَ»: نوشته. مراد از کتاب در اینجا کتاب معروف معهود برای پیغمبر است که قرآن می‌باشد و خدا آن را بدو وعده فرموده بود. تسمیه شی‌ء است به نام آنچه سرانجام بدان منتهی می‌شود. «رَیْبَ»: شکّ و شبهه. گمان. «هُدیً»: هدایت. راهنمائی. در اینجا می‌تواند به معنی هادی و راهنما هم باشد. خبر مبتدای محذوفی مانند (هُوَ) یا خبر دوم (ذلِکَ) است. «الْمُتَّقِینَ»: پرهیزگاران.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْکُمْ... (۱) وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ... (۰) تَنْزِيلُ الْکِتَابِ لاَ رَيْبَ... (۲) وَ لَوْ جَعَلْنَاهُ قُرْآناً... (۱)
الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ... (۰) الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ... (۰) الم (۰) أُولٰئِکَ عَلَى هُدًى مِنْ... (۱) أَ فَمَنْ کَانَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱ ۵
- متقين داراى دو هدايتند همچناكه كفار و منافقين در دو ضلالت مى باشند
- هدايت اول متقين از سلامت فطرت و هدايت دوم از ناحيه قرآن و فرع بر هدايت اول است
- حقايقى كه شخص سليم الفطره به آنها ايمان مى آورد
- آياتى دال بر اينكه هدايت دومى از ناحيه خدا وقوع بر هدايت اولى است
- معنى ايمان
- اشاره به مراتب ايمان
- معنى غيب و ايمان به غيب
- وجه تغيير به ((ايقان )) در ((و بالاخرة هم يوقنون ))
- بحث روايتى (شامل دو روايت درباره غيب و انفاق در آيه كريمه )
- بحث فلسفى (پيرامون اعتماد به غير ادراكات حسى و پاسخ به دانشمندان حس گرا)
- چند اشكال بر دليل غربى ها بر عدم جواز اعتماد بر براهين عقلى
- با ترك عقليات دستيابى به ادراكى كلى و فكرى نظرى و بحثى عملى ممكن نيست
- بحث فلسفى ديگر (در اثبات وجود علم و رد بر سوفسطائيان و شاكان )
- سوفسطائيها و شكّاكها و ادلّه اى كه براى خود تراشيده اند
- پاسخ وجه اول آنان
- پاسخ وجه دوم آنان
- شبهه ماديون در وجود علم و رد بر آنها و اثبات تجرد و غير مادى بودن علم و ادراك
- وجوهى كه دلالت دارند بر اينكه علم ، بدان جهت كه علم است مادى نيست
نکات آیه
۱ - قرآن کتابى کامل و با عظمت (ذلک الکتب) «ذلک» مبتدا و «الکتاب» خبر آن است. بر این مبنا «ال» در الکتاب براى استغراق صفات است و دلالت بر کمال دارد.
۲ - کتابت آیات قرآن و تدوین آن، پس از نزول آن بر پیامبر (ص) (ذلک الکتب) اطلاق کتاب (نوشته و نگارش یافته) بر قرآن یا بدان جهت بوده که آیه هاى آن پس از نزول نوشته مى شده است و یا توصیه اى است از جانب خداوند که باید به صورت نوشته درآید و یا به صورت مکتوب بر پیامبر (ص) نازل مى شده است. احتمال اول و دوم گویاى برداشت فوق است.
۳ - قرآن کتابى متقن و منزه از هر گونه زمینه تردید افکن و شبهه ساز در حقانیت آن (لاریب فیه) «ریب» به معناى شک و نیز چیزى که مایه شک باشد، آمده است. برداشت فوق با توجّه به معناى دوم استفاده شده است. بر این مبنا «لاریب فیه» یعنى در قرآن مسأله اى که موجب شک در حقانیت آن بشود، هرگز وجود ندارد.
۴ - توان قرآن بر هدایت و تربیت انسانهاى پرهیزگار، دلیل و گواهى کافى بر اتقان و حقانیت آن است. (لاریب فیه هدًى للمتقین) «هدًى للمتقین» به منزله استدلال براى جمله «لاریب فیه» است.
۵ - قرآن کتاب هدایت و راهنماى اهل تقوا به مراحل والاى آن (هدًى للمتقین)
۶ - هدایت داراى مراتب و مراحل (هدًى للمتقین) با توجّه به توصیفى که در آیات بعد، بویژه در آیه پنجم (أولئک على هدًى)، از اهل تقوا شده، معلوم مى شود آنان هدایت یافتگان هستند. بنابراین مراد از هدایت در «هدًى للمتقین» هدایتى والاتر از مرتبه اى است که تقوا پیشگان حایز آن هستند.
۷ - هدایتهاى قرآن، به دور از هر کاستى و پیراسته از کمترین پیامد ناهنجارى است. (هدًى للمتقین) «هدًى» مصدر و در اینجا به معناى اسم فاعل (هادى) است. به کارگیرى مصدر به جاى اسم فاعل اشاره به این حقیقت دارد که قرآن محض هدایت است; یعنى رهنمودهاى قرآن مستلزم هیچ ضلالت و مشوب به هیچ گمراهى و سردرگمى نیست.
موضوعات مرتبط
- قرآن: اتقان قرآن ۳; تاریخ قرآن ۲; تدوین قرآن ۲; تردید ناپذیرى قرآن ۳; تنزیه قرآن ۳; حقانیت قرآن ۳; دلایل اتقان قرآن ۴; دلایل حقانیت قرآن ۴; عظمت قرآن ۱; قرآن و متقین ۴، ۵; کتابت قرآن ۲; کمال قرآن ۱; نقش قرآن ۴، ۵; ویژگیهاى قرآن ۱، ۳; ویژگیهاى هدایت قرآن ۷; هدایتگرى قرآن ۴، ۵
- متقین: تربیت متقین ۴; هدایت متقین ۴، ۵
- هدایت: مراتب هدایت ۵، ۶
