روایت:الکافی جلد ۸ ش ۵۰۲

آدرس: الكافي، جلد ۸، كِتَابُ الرَّوْضَة

محمد بن يحيي عن احمد بن محمد بن عيسي عن علي بن الحكم عن الحسين ابي العلا الخفاف عن ابي عبد الله ع قال :

لَمَّا اِنْهَزَمَ اَلنَّاسُ‏ يَوْمَ أُحُدٍ عَنِ‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ اِنْصَرَفَ إِلَيْهِمْ بِوَجْهِهِ وَ هُوَ يَقُولُ أَنَا مُحَمَّدٌ أَنَا رَسُولُ اَللَّهِ‏ لَمْ أُقْتَلْ وَ لَمْ أَمُتْ فَالْتَفَتَ إِلَيْهِ فُلاَنٌ وَ فُلاَنٌ فَقَالاَ اَلْآنَ يَسْخَرُ بِنَا أَيْضاً وَ قَدْ هُزِمْنَا وَ بَقِيَ مَعَهُ‏ عَلِيٌّ ع‏ وَ سِمَاكُ بْنُ خَرَشَةَ أَبُو دُجَانَةَ رَحِمَهُ اَللَّهُ فَدَعَاهُ‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ فَقَالَ يَا أَبَا دُجَانَةَ اِنْصَرِفْ وَ أَنْتَ فِي حِلٍّ مِنْ‏ بَيْعَتِكَ فَأَمَّا عَلِيٌ‏ فَأَنَا هُوَ وَ هُوَ أَنَا فَتَحَوَّلَ وَ جَلَسَ بَيْنَ يَدَيِ‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ وَ بَكَى وَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ وَ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى اَلسَّمَاءِ وَ قَالَ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ جَعَلْتُ نَفْسِي فِي حِلٍّ مِنْ بَيْعَتِي إِنِّي بَايَعْتُكَ فَإِلَى مَنْ أَنْصَرِفُ يَا رَسُولَ اَللَّهِ‏ إِلَى زَوْجَةٍ تَمُوتُ أَوْ وَلَدٍ يَمُوتُ أَوْ دَارٍ تَخْرَبُ وَ مَالٍ يَفْنَى‏ وَ أَجَلٍ قَدِ اِقْتَرَبَ فَرَقَّ لَهُ‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ فَلَمْ يَزَلْ يُقَاتِلُ حَتَّى أَثْخَنَتْهُ اَلْجِرَاحَةُ وَ هُوَ فِي وَجْهٍ وَ عَلِيٌّ ع‏ فِي وَجْهٍ فَلَمَّا أُسْقِطَ اِحْتَمَلَهُ‏ عَلِيٌّ ع‏ فَجَاءَ بِهِ إِلَى‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ فَوَضَعَهُ عِنْدَهُ فَقَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ‏ أَ وَفَيْتُ بِبَيْعَتِي قَالَ نَعَمْ وَ قَالَ لَهُ‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ خَيْراً وَ كَانَ اَلنَّاسُ يَحْمِلُونَ عَلَى‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ اَلْمَيْمَنَةَ فَيَكْشِفُهُمْ‏ عَلِيٌّ ع‏ فَإِذَا كَشَفَهُمْ أَقْبَلَتِ اَلْمَيْسَرَةُ إِلَى‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ فَلَمْ يَزَلْ كَذَلِكَ حَتَّى تَقَطَّعَ سَيْفُهُ‏ بِثَلاَثِ قِطَعٍ فَجَاءَ إِلَى‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ فَطَرَحَهُ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ قَالَ هَذَا سَيْفِي قَدْ تَقَطَّعَ فَيَوْمَئِذٍ أَعْطَاهُ‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ ذَا اَلْفَقَارِ وَ لَمَّا رَأَى‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ اِخْتِلاَجَ سَاقَيْهِ مِنْ كَثْرَةِ اَلْقِتَالِ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى اَلسَّمَاءِ وَ هُوَ يَبْكِي وَ قَالَ‏ يَا رَبِّ وَعَدْتَنِي أَنْ تُظْهِرَ دِينَكَ وَ إِنْ شِئْتَ لَمْ يُعْيِكَ فَأَقْبَلَ‏ عَلِيٌّ ع‏ إِلَى‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ فَقَالَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ‏ أَسْمَعُ دَوِيّاً شَدِيداً وَ أَسْمَعُ أَقْدِمْ حَيْزُومُ وَ مَا أَهُمُّ أَضْرِبُ أَحَداً إِلاَّ سَقَطَ مَيِّتاً قَبْلَ أَنْ أَضْرِبَهُ فَقَالَ هَذَا جَبْرَئِيلُ‏ وَ مِيكَائِيلُ‏ وَ إِسْرَافِيلُ‏ فِي اَلْمَلاَئِكَةِ ثُمَّ جَاءَ جَبْرَئِيلُ ع‏ فَوَقَفَ إِلَى جَنْبِ‏ رَسُولِ اَللَّهِ ص‏ فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ إِنَّ هَذِهِ لَهِيَ اَلْمُوَاسَاةُ فَقَالَ إِنَ‏ عَلِيّاً مِنِّي وَ أَنَا مِنْهُ فَقَالَ‏ جَبْرَئِيلُ‏ وَ أَنَا مِنْكُمَا ثُمَّ اِنْهَزَمَ اَلنَّاسُ فَقَالَ‏ رَسُولُ اَللَّهِ ص‏ لِعَلِيٍّ ع‏ يَا عَلِيُ‏ اِمْضِ بِسَيْفِكَ حَتَّى تُعَارِضَهُمْ فَإِنْ رَأَيْتَهُمْ قَدْ رَكِبُوا اَلْقِلاَصَ وَ جَنَبُوا اَلْخَيْلَ فَإِنَّهُمْ يُرِيدُونَ‏ مَكَّةَ وَ إِنْ رَأَيْتَهُمْ قَدْ رَكِبُوا اَلْخَيْلَ وَ هُمْ يَجْنُبُونَ اَلْقِلاَصَ فَإِنَّهُمْ يُرِيدُونَ‏ اَلْمَدِينَةَ فَأَتَاهُمْ‏ عَلِيٌّ ع‏ فَكَانُوا عَلَى اَلْقِلاَصِ فَقَالَ‏ أَبُو سُفْيَانَ‏ لِعَلِيٍّ ع‏ يَا عَلِيُ‏ مَا تُرِيدُ هُوَ ذَا نَحْنُ ذَاهِبُونَ إِلَى‏ مَكَّةَ فَانْصَرِفْ إِلَى صَاحِبِكَ فَأَتْبَعَهُمْ‏ جَبْرَئِيلُ ع‏ فَكُلَّمَا سَمِعُوا وَقْعَ حَافِرِ فَرَسِهِ جَدُّوا فِي اَلسَّيْرِ وَ كَانَ يَتْلُوهُمْ فَإِذَا اِرْتَحَلُوا قَالُوا هُوَ ذَا عَسْكَرُ مُحَمَّدٍ قَدْ أَقْبَلَ فَدَخَلَ‏ أَبُو سُفْيَانَ‏ مَكَّةَ فَأَخْبَرَهُمُ اَلْخَبَرَ وَ جَاءَ اَلرُّعَاةُ وَ اَلْحَطَّابُونَ فَدَخَلُوا مَكَّةَ فَقَالُوا رَأَيْنَا عَسْكَرَ مُحَمَّدٍ كُلَّمَا رَحَلَ‏ أَبُو سُفْيَانَ‏ نَزَلُوا يَقْدُمُهُمْ فَارِسٌ عَلَى فَرَسٍ أَشْقَرَ يَطْلُبُ آثَارَهُمْ فَأَقْبَلَ‏ أَهْلُ مَكَّةَ عَلَى‏ أَبِي سُفْيَانَ‏ يُوَبِّخُونَهُ وَ رَحَلَ‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ وَ اَلرَّايَةُ مَعَ‏ عَلِيٍّ ع‏ وَ هُوَ بَيْنَ يَدَيْهِ فَلَمَّا أَنْ أَشْرَفَ بِالرَّايَةِ مِنَ‏ اَلْعَقَبَةِ وَ رَآهُ اَلنَّاسُ نَادَى‏ عَلِيٌّ ع‏ أَيُّهَا اَلنَّاسُ هَذَا مُحَمَّدٌ لَمْ يَمُتْ وَ لَمْ يُقْتَلْ فَقَالَ صَاحِبُ اَلْكَلاَمِ اَلَّذِي قَالَ اَلْآنَ يَسْخَرُ بِنَا وَ قَدْ هُزِمْنَا هَذَا عَلِيٌ‏ وَ اَلرَّايَةُ بِيَدِهِ حَتَّى هَجَمَ عَلَيْهِمُ‏ اَلنَّبِيُّ ص‏ وَ نِسَاءُ اَلْأَنْصَارِ فِي أَفْنِيَتِهِمْ عَلَى أَبْوَابِ دُورِهِمْ وَ خَرَجَ اَلرِّجَالُ إِلَيْهِ يَلُوذُونَ بِهِ وَ يَثُوبُونَ إِلَيْهِ وَ اَلنِّسَاءُ نِسَاءُ اَلْأَنْصَارِ قَدْ خَدَشْنَ اَلْوُجُوهَ وَ نَشَرْنَ اَلشُّعُورَ وَ جَزَزْنَ اَلنَّوَاصِيَ وَ خَرَقْنَ اَلْجُيُوبَ وَ حَزَمْنَ اَلْبُطُونَ عَلَى‏ اَلنَّبِيِّ ص‏ فَلَمَّا رَأَيْنَهُ قَالَ لَهُنَّ خَيْراً وَ أَمَرَهُنَّ أَنْ يَسْتَتِرْنَ وَ يَدْخُلْنَ مَنَازِلَهُنَّ وَ قَالَ إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَعَدَنِي أَنْ يُظْهِرَ دِينَهُ عَلَى اَلْأَدْيَانِ كُلِّهَا وَ أَنْزَلَ اَللَّهُ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ ص‏ وَ مََا مُحَمَّدٌ إِلاََّ رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ اَلرُّسُلُ أَ فَإِنْ مََاتَ أَوْ قُتِلَ اِنْقَلَبْتُمْ عَلى‏ََ أَعْقََابِكُمْ وَ مَنْ يَنْقَلِبْ عَلى‏ََ عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اَللََّهَ شَيْئاً اَلْآيَةَ

ترجمه

هاشم رسولى محلاتى, الروضة من الكافی جلد ۲ ترجمه رسولى محلاتى, ۱۵۱

حسين بن ابى العلاء خفاف از امام صادق (ع) روايت كند كه آن حضرت فرمود: چون در جنگ احد مردم از دور رسول خدا (ص) پراكنده شده و گريختند حضرت رو بدانها كرده فرمود: منم محمد، منم رسول خدا، من كشته نشده و نمرده‏ام، در اين حال فلان و فلان باو رو كرده با هم گفتند: در اين حال هم كه ما فرار كرده (و شكست خورده‏ايم) ما را مسخره ميكند، و كسى كه با آن حضرت ثابت قدم ماند على (ع) و ابو دجانه و سماك بن خرشة رحمه اللَّه بود، پيغمبر (ص) ابو دجانة را خواست و فرمود: اى ابا دجانة برگرد كه من بيعت خود را از تو برداشتم، و اما على پس من از اويم و او از من است ابو دجانة (كه اين سخن را از آن حضرت شنيد) پيش روى پيغمبر (ص) نشست و گريست آنگاه گفت: نه بخدا: و دوباره سرش را بسوى آسمان بلند كرده گفت: نه بخدا! من خود را از بيعتى كه با تو كرده‏ام آزاد نميدانم، من با تو بيعت كرده‏ام پس بسوى چه كسى بروم اى رسول خدا: بسوى همسرى كه ميميرد؟ يا فرزندى كه مرگ بسراغش آيد؟ يا خانه‏اى كه ويران گردد؟ يا مالى كه فانى گردد، و عمرى كه بسر آيد؟ پيغمبر (ص) كه سخنانش را شنيد دلش بحال او سوخت (و اجازه‏اش داد) و ابو دجانة همچنان جنگيد تا وقتى كه زخمهاى وارده او را از پا انداخت، و در برابر او در سمت ديگر ميدان، على عليه السّلام جنگ ميكرد و چون ابو دجانة از پا افتاد على عليه السّلام او را برداشت و بنزد پيغمبر (ص) آورد و در كنار آن حضرت گذارد، ابو دجانة برسول خدا (ص) عرضكرد: اى رسول خدا آيا به بيعت خويش وفا كردم؟ فرمود: آرى و با سخنان خود دلگرمش ساخت. در اين وقت بود كه دشمنان از سمت راست به پيغمبر حمله ميكردند و على عليه السّلام آنها را بعقب ميراند دوباره از سمت چپ يورش ميبردند و على بازشان ميگرداند و پيوسته كارش اين بود تا اينكه شمشيرش سه تيكه شد پس آن شمشير را بنزد رسول خدا (ص) آورده جلوى آن حضرت انداخت و عرضكرد: اين شمشير من تيكه تيكه شده، در آن روز بود كه پيغمبر (ص) ذو الفقار را باو عطا فرمود. چون رسول خدا (ص) بساقهاى پاى على عليه السّلام نگريست و ديد كه از بس جنگ كرده ساقهايش ميلرزد سرش را بسوى آسمان بلند كرده و در حالى كه ميگريست عرضكرد: پروردگارا بمن وعده فرمودى كه دين خود را پيروز گردانى و اگر خواسته باشى (از اين كار) درنمانى! در اين وقت على عليه السّلام بنزد پيغمبر (ص) آمد و گفت: اى رسول خدا هياهوى زيادى بگوشم ميرسد و من مى‏شنوم كه كسى ميگويد: اى حيزوم پيش رو، و من هر كه را خواستم (با شمشير) بزنم (ميديدم) پيش از آنكه شمشيرم بدو اصابت كند مرده‏اش بزمين مى‏افتاد! حضرت فرمود: اين جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل است كه با فرشتگان (بيارى) آمده‏اند. در اين هنگام جبرئيل (ع) پيش آمده و در كنار رسول خدا (ص) ايستاد و گفت: اى محمد براستى كه اين فداكارى بى‏نظير على (ع) مواسات (با تو) است؟ پيغمبر (ص) فرمود: همانا على از من است و من از اويم، جبرئيل گفت: من هم از شما دو تن هستم، و بدين ترتيب دشمنان پراكنده و گريزان شدند و رسول خدا (ص) بعلى (ع) فرمود: يا على با شمشير خود آنها را تعقيب كن تا بدانها برسى و اگر ديدى بر شتران سوار گشته و اسبان را يدك ميكشند آنها آهنگ مكه را دارند و اگر ديدى بر اسبان سوار شده و شتران را يدك ميكشند آنها آهنگ مدينه (و ويران كردن شهر مدينه) را دارند، على (ع) بتعقيب آنها آمد و ديد بر شتران سوار شده‏اند، و ابو سفيان بعلى (ع) رو كرده گفت: اى على ديگر چه ميخواهى اين مائيم كه بسوى مكه ميرويم ديگر بنزد صاحب خود برگرد، جبرئيل (ع) لشكر مشركين را تعقيب كرد و هر گاه صداى سم اسبش را مى‏شنيدند تند ميكردند و جبرئيل نيز هم چنان آنها را دنبال ميكرد، و چون از جايى كوچ ميكردند ميگفتند: اين لشكر محمد است كه مى‏آيد. و بدين ترتيب ابو سفيان (قائد لشكر مشركين) بمكه آمد و جريان را باهل مكه گفت، و دنبال او چوپانان و هيزم كشان بمكه آمدند و گفتند: ما لشكر محمد را ديديم (كه پشت سر لشكر ابو سفيان بود) و هر گاه كه ابو سفيان كوچ ميكرد آنها در جاى او منزل ميكردند و پيشاپيش آنان سوارى كه بر اسب سرخ موئى سوار بود از اينان تعقيب ميكرد و مردم مكه هم (با شنيدن اين كلمات) ابو سفيان را بباد سرزنش و ملامت گرفته توبيخش كردند. پيغمبر (ص) در حالى كه پرچم جنگ بدست على عليه السّلام بود و پيشاپيش آن حضرت ميرفت از احد (بسمت مدينه) حركت كرد، و چون با پرچم خويش از گردنه سرازير شد و مردم او را ديدند، على عليه السّلام فرياد زد: اى مردم اين محمد است كه نه مرده و نه كشته شده است، پس همان كسى كه پيش از اين گفته بود: «با اينكه ما شكست خورده و گريخته‏ايم باز هم ما را مسخره ميكند» گفت: اين على است كه پرچم در دست دارد، تا اينكه پيغمبر (ص) بر آنها درآمد و زنان انصار در پشت ديوار خانه‏ها و درب خانه‏هاى خويش چشم براه بودند و مردانشان از خانه‏ها بيرون ريخته گرد آن حضرت ميگشتند و از گريختن و فرار خويش عذر ميخواستند. و زنان يعنى زنان انصار چهره‏هاى خويش ميخراشيدند و موها را پريشان كرده و تارك بريده گريبان چاك‏زده و (براى آنكه بدنشان ديده نشود) دامنهاى آن را بكمر بسته، و (بدين ترتيب مراتب) تأثر و علاقه شديد خود را نسبت به پيغمبر (ص) اظهار ميداشتند. رسول خدا (ص) كه آنها را بدان وضع ديد دلداريشان داده و با خوبى با آنها سخن گفت و بآنها دستور داد خود را بپوشند و بخانه‏هاشان بروند، و فرمود: همانا خداى عز و جل بمن وعده فرمود كه دين خود را بر همه اديان پيروز گرداند، و اين آيه را نيز خداوند بر محمد (ص) نازل فرمود: «و محمد جز فرستاده‏اى نيست كه پيش از او فرستادگانى گذشته‏اند (آمده و رفته‏اند) آيا اگر بميرد يا كشته شود بعقب باز گرديد و هر كه بعقب باز گردد (و از دين برگردد) بخدا زيانى نزند ...» تا بآخر آيه (۱۴۴ سوره آل عمران). مترجم گويد: داستان جنگ احد را ابن هشام بتفصيل در سيره نقل كرده و اين حقير اخيرا آن را بفارسى ترجمه كرده‏ام و بسرمايه كتابفروشى اسلاميه بطبع رسيده است كه هر كه خواهد بجلد دوم صفحات ۸۵- ۱۳۴ از كتاب مزبور مراجعه كند، و در پاورقى صفحات ۱۰۵- ۱۰۸ در آنجا از روى كتابهاى ديگر اهل سنت مانند سيره حلبيه و كامل ابن اثير و ساير كتابهاى آنان نقل كرده‏ايم كه هنگام حمله مشركين بجز على عليه السّلام و ابو دجانة انصارى و چند تن ديگر- كه البته نام ابو بكر در آنها نيست- ديگران فرار كردند و از جمله فراريان عثمان بن عفان و عمر بن خطاب بود، كه عثمان تا جايى بنام اعوص يا كوهى بنام جعلب رفت و سه روز در آنجا ماند، و عمر بن خطاب هم تا پشت جبهه جنگ گريخت، و از ابو بكر هم درگير و دار جنگ و جراحاتى كه برسول خدا (ص) رسيد هيچ نامى برده نشده و معلوم نيست در كجا پنهان شده بود، زيرا اگر در معركه جنگ جزء دفاع‏كنندگان از رسول خدا (ص) بود ميبايستى مانند ساير مدافعين اقلا يكى دو زخم برداشته باشد، و همين كه كوچكترين زخمى برنداشته خود دليل بزرگى است بر اينكه او هم بسوئى گريخته، ولى اهل سنت بخاطر حفظ آبروى او از اين جريان نامى نبرده‏اند، گو اينكه برخى از آنها نيز- چنانچه مجلسى (ره) از ابن ابى الحديد نقل كرده- گفته‏اند جز چهار يا شش نفر كسى پايدارى نكرد و آنها عبارت بودند از: على، طلحه، زبير، ابو دجانة، عبد اللَّه بن مسعود، مقداد، و چنانچه ملاحظه ميكنيد نامى از ابو بكر در ميان نيست. اين بود ملخص آنچه دانشمندان اهل سنت نقل كرده‏اند كه البته تفصيل آن را در ترجمه سيرة بايد مطالعه فرمائيد و اما در ميان دانشمندان بزرگوار شيعه اختلافى نيست كه ابو بكر و عمر هر دو جزء فراريان بودند و بلكه همان طور كه از اين حديث شريف معلوم مى‏شود- و تصادفا از نظر سند هم معتبر است- آنها در آن گير و دار آن سخن ناهنجار را هم بر زبان جارى كردند.

حميدرضا آژير, بهشت كافى - ترجمه روضه كافى‏, ۳۶۸

حسين بن ابى العلاء خفّاف به نقل از امام صادق عليه السّلام مى‏گويد: چون در جنگ أحد مردم از اطراف پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم پراكنده شدند و گريختند حضرت صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم رو به آنها كرد و فرمود: منم محمّد، منم فرستاده خدا كه نه كشته شده‏ام و نه مرده‏ام. پس فلان و فلان به حضرت رو كردند و گفتند: در اين حال هم كه شكست خورده‏ايم باز هم ما را مسخره مى‏كند. على عليه السّلام و ابو دجانه و سماك بن خرشه رحمهم اللَّه همراه پيامبر ماندند. پيامبر ابو دجانه را خواند و فرمود: اى ابا دجانه! بازگرد كه من بيعت خويش از تو برگرفتم، و اما على، پس من از اويم و او از من. ابو دجانه پس از شنيدن اين سخن در برابر پيامبر بنشست و آب در ديده گرداند و گفت: نه، بخدا. و دوباره سرش را به آسمان بلند كرد و گفت: نه، بخدا. من خود را از بيعتى كه با تو بسته‏ام رها نخواهم كرد. اى فرستاده خدا! من با تو بيعت كرده‏ام پس به سوى كه روم؟ به سوى همسرى كه مى‏ميرد؟ يا فرزندى كه اجل مرگ مى‏ربايدش؟يا خانه‏اى كه ويران شود؟ يا مالى كه فناپذيرد و عمرى كه سپرى گردد؟ پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم كه‏سخنان او را شنيد دلش به حال او سوخت [و اجازه داد] و ابو دجانه همچنان جنگيد تا آنكه زخمهاى خورده او را از پاى درآورد، و على عليه السّلام در سوى ديگر ميدان نبرد مى‏كرد، و چون ابو دجانه از پاى درآمد على عليه السّلام او را برداشت و نزد پيامبر آورد و در كنار آن حضرت نهاد.ابو دجانه به پيامبر عرض كرد: اى رسول خدا! آيا به بيعت خويش وفا كردم؟ حضرت صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: آرى، و پيامبر به او سخنان نيكى گفت، و اين در حالى بود كه دشمنان از راست به پيامبر حمله مى‏كردند و على عليه السّلام آنها را به عقب مى‏راند و آنها دوباره از چپ يورش مى‏آوردند و على عليه السّلام بازشان مى‏گرداند، و همچنان كارش اين بود تا آنكه شمشيرش سه پاره شد، پس آن شمشير را نزد پيامبر آورد و جلوى آن حضرت انداخت و عرض كرد: اين شمشير من است كه پاره پاره شده است. و در آن روز بود كه پيامبر ذو الفقار را به او عطا فرمود. هنگامى كه نگاه پيامبر اكرم صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم به ساقهاى پاى على عليه السّلام افتاد كه از فرط نبرد به لرزه افتاده بود سر به آسمان برد و در حالى كه مى‏گريست عرض كرد: پروردگارا! به من وعده فرمودى كه دين خود را پيروز مى‏گردانى و اگر بخواهى مى‏توانى. در اين هنگام على عليه السّلام نزد پيامبر آمد و گفت: اى پيامبر! هياهويى به گوشم مى‏رسد و مى‏شنوم كه كسى مى‏گويد:اى حيزوم! پيش رو، و من هر كه را خواستم با شمشير بزنم پيش از آنكه شمشيرم بدو خورد جنازه‏اش نقش زمين مى‏گردد. حضرت صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: اينها جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل هستند كه با فرشتگان [به يارى‏] آمده‏اند. در اين هنگام جبرئيل پيش آمد و در كنار رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم ايستاد و گفت: اى محمّد! براستى كه اين جانفشانى على، هميارى با توست. پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: همانا على از من است و من از او. جبرئيل گفت: من هم از شما دو تنم.و بدينسان دشمنان پراكنده گشتند و پيامبر به على فرمود: اى على! با شمشير خود آنها را تعقيب كن تا به آنها رسى، و اگر ديدى بر شتران سوارند و اسبان را يدك مى‏كشند پس آهنگ مكّه دارند، و اگر ديدى بر اسبان سوارند و شتران را يدك مى‏كشند پس آهنگ‏مدينه دارند. على عليه السّلام به تعقيب آنان رفت و ديد بر شتران سوارند. ابو سفيان رو به على كرد و گفت: اى على! ديگر چه مى‏خواهى اين ماييم كه آهنگ مكّه داريم، پس به سوى يار خود بازگرد. پس جبرئيل لشكر مشركين را تعقيب كرد و هر گاه صداى سم اسبش را مى‏شنيدند پر شتابتر ره مى‏سپردند و جبرئيل همچنان آنها را تعقيب مى‏كرد و آنها هر گاه از جايى مى‏رفتند مى‏گفتند: اين لشكر محمّد است كه مى‏آيد. بدين ترتيب ابو سفيان به مكّه آمد و جريان را به مردم مكّه بازگفت، و در پى او چوپانان و هيزم كشان به مكّه آمدند و گفتند: ما لشكر محمّد را ديديم، و هر گاه ابو سفيان از جايى مى‏رفت آنها در جاى او منزل مى‏كردند و پيشاپيش ايشان شهسوارى بر اسب سرخ مويى مردم مكّه را تعقيب مى‏كرد و مردم مكّه ابو سفيان را به باد نكوهش گرفتند.پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم در حالى كه درفش جنگ در دست على عليه السّلام بود و پيشاپيش آن حضرت مى‏رفت از أحد به سمت مدينه حركت كرد. و چون با پرچم خود از گردنه سرازير شد و مردم او را ديدند على عليه السّلام فرياد زد: اى مردم! اين محمّد است كه نه مرده و نه كشته شده.پس همان كسى كه پيش از اين گفته بود: «در اين حال هم كه شكست خورده‏ايم باز هم ما را مسخره مى‏كند» گفت: اين على است كه پرچم در دست دارد، تا اينكه پيامبر بر آنها درآمد و زنان انصار در حياط خانه‏هايشان پشت درها چشم به راه بودند و مردانشان از خانه‏ها بيرون ريخته گرد آن حضرت مى‏گشتند و از گريختن خويش پوزش مى‏طلبيدند و زنان، يعنى زنان انصار چهره خويش مى‏خراشيدند و موى پريشان مى‏كردند و تارك بريده و گريبان چاك زده و در برابر پيامبر كمرها را بسته، و چون چشم آنها به پيامبر افتاد پيامبر آنها را دلدارى داد و به زبان خوش با آنها سخن گفت و به آنها دستور داد خود را بپوشانند و به خانه‏هاى خود بروند و فرمود: همانا خداى عزّ و جلّ به من وعده فرمود كه دين خود را بر همه اديان پيروز گرداند، و خداوند اين آيه را بر محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم نازل فرمود: وَ ما مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلى‏ أَعْقابِكُمْ وَ مَنْ‏يَنْقَلِبْ عَلى‏ عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئاً ... «۱». __________________________________________________

(۱) «و محمّد جز فرستاده‏اى نيست كه پيش از او فرستادگانى آمده‏اند و رفته‏اند، آيا اگر بميرد يا كشته شود به عقب بازگرديد؟ و هر كه به عقب بازگردد بخدا زيانى نزند» (سوره آل عمران/ آيه ۱۴۴).