الفرقان ٤٩
ترجمه
| الفرقان ٤٨ | آیه ٤٩ | الفرقان ٥٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَلْدَةً»: سرزمین. «مَیْتاً»: مرده. مراد خشک و بی‌آب و علف است. (مَیْتاً) صفت (بَلْدَةً) است و می‌بایست به صورت مؤنّث، یعنی (مَیْتَة) ذکر شود، امّا در اینجا توجّه به معنی است که (بَلَداً) است؛ نه به لفظ (نگا: فاطر / . «نُسْقِیَهُ»: آن را برای نوشیدن در اختیار قرار دهیم. برخی (إسقاء) و (سقْی) را به یک معنی دانسته‌اند. «أَنْعَام»: چهارپایان. «أَنَاسِیَّ»: جمع إنسان یا إنسیّ، مردمان.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ کُنْتُمْ... (۲) فَانْظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَةِ... (۲) وَ هُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ الْغَيْثَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۴۱ ۶۲، سوره فرقان
- بيان استهزاء كفار و پاسخ خداوند به اين عمل آنها
- مراد از معبود گرفتن هواى نفس و توضيحى درباره جمله : ((اتخذ الهه هويه ))
- نفى سمع و عقل از كفار و تشبيه آنان به چهار پايانبل هم اضل سبيلا
- تشبيه و تنظير جهل و ضلالت مردم و هدايت آنان به وسيله انبياء، به كشيدن سايه و...
- معناى ((مد الظل )) از نظر ديگر مفسرين
- اشاره به نعمت باد و آب باران
- مقصود از اينكه فرمود با قرآن با دشمنان جهاد كن (جاهدهم به جهادا كبيرا)
- تشبيه انقسام مردم به مؤ من و كافر، به آب دو دريا (يكى گوارا و ديگرى ناگوار) وبه خلقت زن و مرد از نطفه
- مقصود از استثنا ((الا من شاء ان يتخذ الى زبه سبيلا)) در آيه :((قل ما اسئلكم عليه من اجر الا من شاء...))
- نظر مفسرين درباره استثناء مذكور
- تنها وكيل و متصرف در امور بندگان خدا است كه داراى حيات و ملك و علم مطلق است
- معناى جمله ((الرحمن فسئل به خبيرا)) و اقوال مختلف مفسرين در اين باره
- حكايت استكبار مشركين از سجده براى خداوند و فزونى نفرتشان از آن
- بيان استغنا و تعزز خداوند در مقابل استكبار مشركين
- تنظير روشنگرى عالم روحانى و معنوى انسانها باارسال رسل ، به روشنگرى عالم طبيعت با شمس و قمر
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته )
نکات آیه
۱ - آب باران، منشأ پیدایش حیات و رویش گیاهان و نباتات در بستر زمین (ماء طهورًا . لنحیى به بلدة میتًا)
۲ - زمین، بدون نزول باران، مرده و فاقد حیات نباتى خواهد بود. (لنحیى به بلدة میتًا)
۳ - آب باران، مناسب ترین آب براى کشاورزى و احیاى زمین هاى مرده (و أنزلنا من السماء ماء طهورًا لنحیى به بلدة میتًا) از این که خداوند از میان انواع آب ها، آب باران را عامل احیاى زمین برشمرده و قید «طهور» (پاک و پاک کننده) را بر آن افزوده است، مى توان برداشت فوق را به دست آورد.
۴ - آب باران، وسیله سیراب شدن بسیارى از انسان ها و دام ها(شتر، گاو و گوسفند) (و نسقیه ممّا خلقنا أنعمًا و أناسىّ کثیرًا) «أنعام» واژه اى است که بر شتر، گاو و گوسفند اطلاق مى شود و «أناسىّ» (جمع «انسى») مرادف معناى انسان ها است.
۵ - آب باران، مناسب ترین آب براى نوشیدن و سیراب شدن انسان و دام ها (شتر، گاو و گوسفند) (أنزلنا من السماء ماء طهورًا ... و نسقیه ممّا خلقنا أنعمًا و أناسىّ)
۶ - پاکى و زلال بودن آب، تأثیرگذار در احیاى زمین (رویش گیاهان و نباتات) (ماء طهورًا لنحیى به بلدة میتًا) برداشت فوق، از قید «طهوراً» براى «ماء» به دست مى آید.
۷ - زندگى بشر، مرهون حیات زمین (وجود گیاهان و نباتات) و دام ها (شتر، گاو و گوسفند) است. (و أنزلنا ... لنحیى به بلدة میتًا و نسقیه ممّا خلقنا أنعمًا و أناسىّ) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که تقدم «بلدة میتاً» و «أنعاماً» بر «أناسىّ» از نوع تقدم علت بر معلول و سبب بر مسبب باشد. گفتنى است برخى از مفسران (مانند زمخشرى در کتاب الکشاف) نکته یاد شده را یادآور شده اند.
۸ - علل و اسباب طبیعى، مجراى اراده خداوند در عالم طبیعت (و هو الذى أرسل ... و أنزلنا من السماء ماء طهورًا . لنحیى به بلدة میتًا و نسقیه ممّا خلقنا أنعمًا و أناسىّ کثیرًا) برداشت فوق، با توجه به این نکته به دست مى آید که خداوند، حرکت بادهاى باران زا، نزول باران براى احیاى زمین و سیراب شدن انسان و چهارپایان را، به خود نسبت داده و کار خویش دانسته است (و هو الذى أرسل الریاح ... و أنزلنا من السماء ماء طهوراً . لنحیى...).
۹ - جریان بادها، نزول باران، احیاى سرزمین هاى مرده و سیراب کردن دام ها و انسان ها از نعمت هاى الهى و از نشانه هاى ربوبیت خداوند (ألم تر إلى ربّک ... و هو الذى أرسل الرح... أنزلنا من السماء ماء طهورًا . لنحیى به بلدة میتًا و نسقیه ممّا خلقنا أنعمًا و أناسىّ کثیرًا) برداشت فوق، به خاطر این نکته است که این آیه، مانند آیات گذشته، درصدد برشمردن نعمت هاى الهى و اثبات ربوبیت مطلق خداوند است.
۱۰ - نگرش از سر تعقل و اندیشه به تحولات طبیعت و پدیده هاى آن، شرط ره یافت به ربوبیت خداوند (ألم تر إلى ربّک کیف مدّ الظلّ ... جعل لکم الّیل ... أرسل الریح ... أنزلنا من السماء ماء ... لنحیى به بلدة میتًا ... أنعمًا و أناسىّ کثیرًا)
موضوعات مرتبط
- آب: آب آشامیدنى ۴، ۵; فواید آب پاکیزه ۶
- احیاى موات ۳:
- انسان : عوامل حیات انسان ۷
- ایمان: ایمان به ربوبیت خدا ۱۰
- باران: فواید باران ۱، ۲، ۳، ۴، ۵
- چهارپایان: فواید چهارپایان ۷
- حیات: عوامل حیات ۱
- خدا: مجارى اراده خدا ۸; نشانه هاى ربوبیت خدا ۹; نعمتهاى خدا ۹
- زمین: آثار حیات زمین ۷; زمین موات ۳; عوامل احیاى زمین ۳، ۶; عوامل حیات زمین ۲
- طبیعت: مطالعه تحولات طبیعت ۱۰
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۸
- کشاورزى: منابع آب کشاورزى ۳
- گیاهان: عوامل رویش گیاهان ۱، ۶
- نظام علیت ۸:
- نعمت : نعمت آب آشامیدنى ۹; نعمت احیاى موات ۹; نعمت بادها ۹; نعمت باران ۹
