طه ٥٣
ترجمه
| طه ٥٢ | آیه ٥٣ | طه ٥٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَهْداً»: گهواره. زمین از لحاظ سهولت زندگیِ بر آن، و آسانی گشت و گذارِ در آن، به گهواره کودک تشبیه شده است که محلّ آسایش و آرامش او است. «سَلَکَ»: ساخته است. کشیده است. «أَخْرَجْنَا»: استعمال فعل (أَخْرَجْنَا) به جای (أَخْرَجَ) برای جلب توجّه شنونده به امور و کارهای شگفتی است که بعد از آن بیان می‌شود. در اینجا صنعت التفات ملحوظ و منظور است (نگا: انعام / ). «أَزْوَاجاً»: جمع زَوْج، هم می‌تواند اشاره به اصناف و انواع گیاهان باشد، و هم اشاره به مسأله زوجیّت، یعنی نر و مادّه بودن در عالم گیاهان. «شَتَّی»: جمع شَتیت، مختلف و گوناگون در شکل و رنگ و طعم و بو.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۹ - ۷۹ سوره طه
- بيان ريشه اعتقادى اين سؤ ال فرعون كه گفت :((فمن ربكما يا موسى ((
- توضيحى پيرامون مذهب بت پرستان ديدگاه آنان درباره خدا و روششان در اتخاذ آلهه وارباب ۲۲۸
- اقوال مختلفى كه درباره مذهب و اعتقاد فرعون نقل شده است
- توضيح نكات و دقائق جواب موسى (عليه السلام ) كه در قالب برهان خلق و هدايت همه چيز رب العالمين را معرفى نمود
- بيان تناسب جواب موسى (ع ) با مقضاى مقام و اشاره به وجوه نادرست مفسرين در معناىآيه
- سؤ ال ديگر فرعون : ((فما بال القرون الاولى (( كه معاد را استعباد كره زير سؤال مى برد
- پاسخ موسى (ع ) از استعباد فرعون امر معاد را
- معناى ذيل آيه ((لا يضل ربى و لا ينسى (( و ارتباط آن با صدر آيه
- تتمه داستان هدايت عمومى و ارائه شواهدى روشن براى آن
- گفتگو به متهم ساختن موسى (عليه السلام ) به توطئه و ساحرى منجر مى شود...
- موعظه موسى (عليه السلام ) به فرعون و فرعونيان در نهى از بت پرستى
- بازتاب اندرز موسى (عليه السلام ) و عكسالعمل مردم در برابر آن
- مشاوره فرعون با ايادى خود و اتخاذ تصميمهاى محرمانه
- ترغيب و ترهيب مردم توسط فرعون در مقابله با دعوت موسى (ع )
- روياروئى موسى (ع ) با ساحران در روز موعود
- معناى جمله :((فاوجس فى نفسه خيفه موسى (( و وجوهى كه درباره مقصود از نگران شدن موسى (عليه السلام ) بعد از مشاهده سحر ساحران گفته شده است
- غلبه موسى (عليه السلام ) به ساحران و ايمان آوردن آنان
- ساحران در برابر عظمت آيت الهى به سجده افتادند
- عكس العمل فرعون در برابر ايمان آوردن ساحران بخداىمتعال
- جواب بليغ مؤ منان حاكى از تحول فكرى و معنوى آنان بعد از ايمان مى باشد
- فرعون و ساحران ، و دو ديدگاه مختلف مادى و الهى
- دنباله پاسخ ساحران كه از توبه حقيقى آنان حكايت مى كند
- بحث روايتى
نکات آیه
۱ - قرار دادن زمین، همانند گاهواره اى براى آرامش و آسایش انسان، پرتویى از ربوبیت خداوند است. (الذى جعل لکم الأرض مهدًا ) «مهد» جایگاهى است که براى طفل آماده مى کنند (گهواره)، در آیه شریفه، زمین به گهواره اى که طفل در آن مى آرمد، تشبیه شده است.
۲ - گستراندن و هموار ساختن زمین، از نعمت هاى خداوند به انسان ها و در راستاى تربیت و رشد آنان است. (الذى جعل لکم الأرض مهدًا ) در برداشت بالا سه نکته ملحوظ است: ۱- لام در «لکم» نعمت بودن را مى فهماند.۲- «الذى» چه خبر باشد براى ضمیر محذوفى که به «ربّ» در آیه قبل برمى گردد - که در نتجه سخن مستقل خدا خواهد بود - و چه صفت براى آن، - که دنباله کلام موس خواهد بود - بیانگر وصفى از اوصاف ربوبى خداوند است که در راستاى تدبیر امور انسان ها است. ۳- «مهداً» مصدر و به معناى ممهوده است; یعنى، مهیا و مسطح.
۳ - شرایط روى زمین، در آغاز براى زندگى انسان مناسب نبوده است. * (الذى جعل لکم الأرض مهدًا ) ممکن است «جعل» به معناى «صیّر» باشد که حاوى معناى تحول و دگرگونى است. دراین صورت باید گفت: زمین از آغاز براى زندگى انسان مناسب نبوده است; ولى خداوند آن را متحوّل ساخته تا این که شرایط ویژه براى حیات بشر بر روى آن فراهم آمده است.
۴ - کره زمین، داراى حرکت و جنب و جوش است. * (الذى جعل لکم الأرض مهدًا ) از وجوه تشبیه زمین به گهواره آن است که همان گونه که گهواره براى آرامش طفل حرکت داده مى شود، زمین نیز داراى حرکت است.
۵ - پدیدار شدن شرایط حیات انسان بر روى زمین و امکانات مختلف براى او، کارى هدف دار و برنامه ریزى شده (لکم الأرض ... سلک لکم ) از تکرار «لکم» در آیه شریفه و از مضمون آیات بعد، این نکته استفاده مى شود که آماده شدن زمین براى حیات انسان امرى تصادفى نبوده، بلکه از قبل طراحى گردیده و برنامه ها، هدف دار اجرا شده است.
۶ - وجود راه ها و امکان سیر و انتقال، بر اثر همواربودن زمین، از موهبت هاى الهى براى انسان و پرتویى از ربوبیت خداوند (الذى ... سلک لکم فیها سبلاً )
۷ - فراهم آمدن زمینه هاى گوناگون و متنوع براى بهره بردارى انسان در روى زمین، پرتویى از ربوبیت خداوند (الذى ... و سلک لکم فیها سبلاً ) «سبل» جمع «سبیل» مى باشد. محتمل است مراد از آن «راه» باشد و ممکن است به معناى طریقه هایى باشد که جهت امرار معاش و دیگر امور انسان بر روى زمین وجود دارد.
۸ - باران، از عوامل اصلى رویش گیاهان (أنزل ... فأخرجنا )
۹ - نزول باران از آسمان و رویش گیاهان مختلف به وسیله آن، پرتویى از ربوبیت خداوند است. (الذى ... و أنزل من السماء ماء فأخرجنا به أزوجًا من نبات )
۱۰ - آسمان، مبدأ و سرچشمه نزول آب و باران هاى اولیه زمین (و أنزل من السماء ماء فأخرجنا ) فعل ماضى «أنزل» و نیز نکره بودن «ما» قرینه هایى است بر این که ممکن است مراد از آب نازل شده در این آیه، باران هاى اولیه زمین باشد که شرایط زندگى را در زمین فراهم آورده است. مبدأ و سرچشمه این آب ها در آسمان بوده است.
۱۱ - خداوند، گیاهان زمین را از انواع گوناگون قرار داده است. (فأخرجنا به أزوجًا من نبات شتّى ) «أزواج» جمع زوج است و معناى اصلى زوج، صنف و نوع هر چیز است و به دو چیزِ هم شکل یا مخالف - که در کنار هم قرار گیرند - زوج گفته مى شود (لسان العرب). اطلاق «أزواج» به نباتات ممکن است از جهت تشابه افراد یک نوع به یکدیگر باشد که بر مجموعه افراد مشابه، «زوج»، «صنف» و یا «نوع» اطلاق مى شود. همچنین ممکن است از جهت تقسیم شدن آنها به صنف نر و صنف ماده باشد.
۱۲ - حاکمیت قانون زوجیت در گیاهان (فأخرجنا به أزوجًا من نبات شتّى )
۱۳ - وجود تفاوت چشمگیر در بین انواع گوناگون نباتات، از جلوه هاى ربوبیت الهى است. (فأخرجنا به أزوجًا من نبات شتّى )
۱۴ - باران و گیاه، داراى نقشى بسزا در زندگى انسان ها (و أنزل من السماء ماء فأخرجنا به أزوجًا من کلّ نبات ) مخاطب قرار گرفتن انسان ها در صدر آیه، نشان مى دهد که نعمت هاى یاد شده در آیه، در جهت منافع آنان است.
۱۵ - عملکرد عوامل طبیعى، فعل خدا است. (فأخرجنا به أزوجًا من نبات شتّى ) ضمیرهاى غایب (جعل، سلک و أنزل)، در ادامه آیه به ضمیر متکلم (أخرجنا) تغییر یافته است تا تأکیدى بر این نکته باشد که گرچه کشاورزى شما، بعضى از گیاهان را پدید آورده است; ولى همان نیز بسته به تدبیر و قدرت خداوند است و غیر او نقشى در پدیدآوردن آنها ندارد.
موضوعات مرتبط
- آب: منابع آب ۱۰
- آسمان: نقش آسمان ۱۰
- باران: بارش باران ۹; فواید باران ۸، ۹; منابع باران ۱۰; نقش باران ۱۴
- تربیت: زمینه تربیت ۲
- تشبیهات قرآن: تشبیه به گهواره ۱; تشبیه زمین ۱
- خدا: افعال خدا ۱۱، ۱۵; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱، ۶، ۷، ۹، ۱۳; نعمتهاى خدا ۲، ۶
- رشد: زمینه رشد ۲
- زمین: آرامش زمین ۱; آسایش زمین ۱; استفاده از نعمتهاى زمین ۷; تاریخ زمین ۳، ۵; حرکت زمین ۴; زندگى در زمین ۳ ۵; قانونمندى حیات درزمین ۵
- زندگى: عوامل مؤثر در زندگى ۱۴
- عوامل طبیعى: عمل عوامل طبیعى ۱۵
- قرآن: تشبیهات قرآن ۱
- گیاهان: تنوع گیاهان ۱۱، ۱۳; زوجیت در گیاهان ۱۲; عوامل رویش گیاهان ۸، ۹; نقش گیاهان ۱۴
- نعمت: نعمت تسطیح زمین ۶; نعمت هموارى زمین ۲
