سبإ ١٠
ترجمه
| سبإ ٩ | آیه ١٠ | سبإ ١١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«دَاوُدَ»: یکی از پیغمبران بنی‌اسرائیل است که در فاصله سالهای - قبل از میلاد می‌زیسته است. «فَضْلاً»: فضیلت و نعمت بزرگ. مراد مواهبی همچون نبوّت، زَبور، تسخیر کوهها و پرنده‌ها، نرم کردن آهن، و تعلیم زره‌سازی است. برتری (نگا: نمل / و ). «أَوِّبی»: هم‌آواز شوید. تکرار کنید (نگا: انبیاء / ). «الطَّیْرَ»: علّت نصب آن سه چیز می‌تواند باشد: عطف بر محلّ (جِبالُ). مفعول معه. مفعول به فعل مقدّر (سَخَّرْنا) (نگا: ص / و ). «أَلَنَّا»: نرم کردیم. بعضی می‌گویند: آهن در دست او همچون موم و خمیر نرم بود. برخی می‌گویند: مراد تعلیم ذوب آهن بدو است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۰ - ۲۱، سوره سباء
- بيان آيات مربوط به نعمت هايى كه خداوند به داوود و سليمان (عليه السلام ) داده موهبتفرموده بود
- كوهها و مرغان به امر خدا مسخر داود(ع ) بودند
- بيان موهبت هاى الهى به حضرت سليمان (ع )
- اشاره به مرگ سليمان (ع ) در حالى كه به عصاى خود تكيه داده بود
- داستان قوم ((سباء)) كه متنعم بودند و كفران نمودند و هلاك و نابود گشتند
- قوم سبا خود پيشنهاد عذاب مى دهند!
- پيروى از شيطان اختيارى بوده و معيارى براى تميز مؤ من به آخرت از شاك در آن است
- بحث روايتى (روايتى در باره مواهب خداوند به داوود و سليمان (عليه السلام ) و داستانقوم سباء)
نکات آیه
۱ - داوود(ع)، برخوردار از فضلى ویژه از جانب خداوند (و لقد ءاتینا داود منا فضلا) نکره بودن «فضلاً» دلالت بر فخامت و عظمت آن مى کند. تأکید «منّا» با نکره آوردن «فضلاً» بیانگر ویژه بودن آن است.
۲ - داوود(ع)، صاحب برترى و فضیلت بر دیگران (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً) «فضلاً» با توجه به معناى لغوى آن (زیادت از حد متوسط) مى تواند به معناى برترى باشد. هم چنین مى تواند به معناى اصطلاحى آن (نعمت و احسان) باشد. برداشت یاد شده بنابر معناى اول است.
۳ - داوود(ع)، داراى شرافت و امتیازى ویژه در پیشگاه خداوند (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً) «من» در «منّا» ابتدایى و متعلق به «آتینا» است. آوردن عبارت «منّا» - به رغم این که جمله بى نیاز از آن است - براى تشریف بوده و حکایت از مقام و منزلت داوود(ع) در پیشگاه خداوند دارد.
۴ - فرمان خداوند به کوه ها، جهت هم صدا شدن با داوود(ع) در تسبیح خداوند (یجبال أوّبى معه) «أوّبى» (از مصدر «اوب») در اصل به معناى نوعى از بازگشت است (مفردات راغب) و مراد از آن - چنان که مفسران نیز گفته اند - تکرار و رجوع در تسبیح گویى است.
۵ - هم صدایى کوه ها با داوود(ع) در تسبیح گویى، از جمله فضیلت هاى اعطا شده از جانب خداوند به آن حضرت (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً یجبال أوّبى معه) جمله «یا جبال أوّبى معه»، بدل اشتمال و یا بدل کل از کل براى «فضلاً» است. بنابراین معنا چنین مى شود: ما به داوود(ع) فضیلتى دادیم و گفتیم اى کوه ها با او در تکرار تسبیح هم صدا باشید.
۶ - خداوند، تسخیرکننده پرندگان براى داوود(ع) (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً ... و الطیر) بنابراین که «الطیر» عطف به «فضلاً» باشد، «ایتاى طیر» به داوود(ع) به معناى مسخر بودن پرندگان براى داوود(ع) خواهد بود.
۷ - فرمان خداوند به پرندگان، براى هم صدایى با داوود(ع) در تسبیح گویى (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً ... و الطیر) بنابراین احتمال که نصب «الطیر» به خاطر منادا بودن باشد، نکته یاد شده به دست مى آید. لازم به ذکر است که با احتمال یاد شده، «الطیر» عطف به محل «جبال» خواهد بود.
۸ - هم صدایى پرندگان با داوود(ع) در تسبیح گویى خداوند، فضیلتى اعطا شده از جانب خدا به او (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً ... و الطیر)
۹ - مسخر بودن پرندگان براى داوود(ع)، فضیلتى اعطایى از جانب خدا به آن حضرت (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً ... و الطیر)
۱۰ - هم آوایى کوه ها به همراهى پرندگان با داوود(ع) در تسبیح گویى خداوند (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً یجبال أوّبى معه و الطیر) برداشت یاد شده بنابراین احتمال است که «الطیر» عطف به ضمیر مجرور «معه» باشد.
۱۱ - خداوند، نرم کننده آهن براى داوود(ع) (و ألنّا له الحدید)
۱۲ - نرم شدن آهن براى حضرت داوود(ع)، بدون استفاده از آلات ذوب فلز، فضیلتى اعطایى از جانب خداوند به او (و لقد ءاتینا داود منّا فضلاً ... و ألنّا له الحدید)
روایات و احادیث
۱۳ - «عن أبى عبداللّه(ع): إنّ أمیرالمؤمنین (صلى اللّه علیه) قال: أوحى اللّه عزّوجلّ إلى داود(ع): إنّک نعم العبد لولا أنّک تأکل من بیت المال و لاتعمل بیدک شیئاً، قال: فبکى داود(ع) أربعین صباحاً فأوحى اللّه عزّوجلّ إلى الحدید: أن لِنْ لعبدى داود فألان اللّه عزّوجلّ له الحدید فکان یعمل کلّ یوم درعاً فبیعها بألف درهم فعمل ثلاثمأة و ستّین درعاً فباعها بثلاثمأة و ستّین ألفاً و استغنى عن بیت المال;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: خداوند به داوود وحى کرد که تو بنده خوبى هستى، جز این که از بیت المال ارتزاق مى کنى و با دست خود کار نمى کنى. داوود(ع) چهل روز گریست، سپس خداوند به آهن وحى کرد که براى بنده ام داوود نرم شو و با این وحى آهن را براى داود نرم کرد و داوود(ع) هر روز زرهى مى ساخت و آن را هزار درهم مى فروخت. او ۳۶۰ زره ساخت و آنها را به ۳۶۰ هزار درهم فروخت و از بیت المال بى نیاز گشت».
موضوعات مرتبط
- آهن: منشأ نرمى آهن ۱۱
- پرندگان: تسبیح پرندگان ۷، ۸، ۱۰; منشأ تسخیر پرندگان ۶، ۷، ۹
- تسبیح: تسبیح خدا ۴
- خدا: افعال خدا ۶، ۱۱; اوامر خدا ۴، ۷
- داود(ع): تسبیح داود(ع) ۴، ۵، ۷، ۸، ۱۰; زره سازى داود(ع) ۱۳; فضایل داود(ع) ۲، ۳، ۵، ۶، ۸، ۹، ۱۲، ۱۳; قصه داود(ع) ۶; منشأ فضایل داود(ع) ۱; نرمى آهن براى داود(ع) ۱۱، ۱۲، ۱۳; نعمتهاى داود(ع) ۵، ۸، ۱۲; هم آوایى پرندگان با داود(ع) ۷، ۸، ۱۰; هم آوایى کوهها با داود(ع) ۴، ۵، ۱۰ کوهها تسبیح کوهها ۴، ۵، ۱۰
منابع
- ↑ کافى، ج ۵، ص ۷۴، ح ۵; نورالثقلین، ج ۳، ص ۴۴۶- ، ح ۱۲۲.
