الشرح ٦

از الکتاب
کپی متن آیه
إِنَ‌ مَعَ‌ الْعُسْرِ يُسْراً

ترجمه

(آری) مسلّماً با (هر) سختی آسانی است،

ترتیل:
ترجمه:
الشرح ٥ آیه ٦ الشرح ٧
سوره : سوره الشرح
نزول : ٢ بعثت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ٤
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِنَّ مَعَ ...»: تکرار آیه، برای تحکیم مطلب پیشین و تأکید این سنّت خدائی در همه ادوار است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

نزول

شأن نزول آیات ۵ و ۶:

در اوائل اسلام مسلمین در کمال فقر و سختى بسر مى بردند و نیز گویند: از اثر فقر مزبور مشرکین آن‌ها را مورد سرزنش و ملامت قرار می‌دادند سپس این آیات نازل گردید.[۱]

حسن بصرى گوید: وقتى که این آیات نازل شد، پیامبر خوشحال گردید و می‌فرمود: ابشروا، اتاکم الیسر، لن یغلب عسرٌ یسرین، یعنى بشارت دهید که خوشبختى به شما روى آورده و هرگز یک سختى بر دو خوشى و یسر غلبه نخواهد کرد.[۲][۳]

تفسیر


نکات آیه

۱ - سختى ها، زمینه ساز آسانى ها است. (انّ مع العسر یسرًا)

۲ - جدایى ناپذیر بودن سختى ها از آسانى، قانونى فراگیر است. (إنّ مع العسر یسرًا) تکرار نشدن «فاء» در این آیه - که تأکید آیه قبل است - محتواى آن را به غیر پیامبر(ص) نیز ارتباط داده است.

۳ - آسانى هاىِ مقارن سختى ها، مهم تر و افزون تر از آنها است. (فإنّ مع العسر یسرًا .إنّ مع العسر یسرًا) معرفه آوردن «العسر»، نشانگر آن است که مراد، همان «العسر» در آیه قبل است و چون «یسراً» نکره است، مفادى مغایر با «یسراً» در آیه قبل دارد. بنابراین مفاد دو آیه این است که براى هر «عسر»، دو «آسانى مهم» وجود دارد. با توجّه به این که دوبار ذکر کردن یک کلمه در این موارد، بر تکثیر دلالت دارد; مى توان فهمید که هر سختى، به همراه خود آسانى هاى فراوانى - یکى پس از دیگرى - به ارمغان مى آورد.

روایات و احادیث

۴ - «عن جعفربن محمد(ع) ... انّ إمرأة استَعْدَتْ على زوجها أنّه لایُنفِق علیها و کان زوجها معسراً فأبى على(ع) أن یَحبِسه فقال: «إنّ مع العسر یسراً»;[۴] از امام صادق(ع) روایت شده است: زنى علیه شوهر خود اقامه دعوى کرد که نفقه او را نمى دهد. شوهر این زن تنگدست بود; پس حضرت على(ع) از زندانى کردن شوهر خوددارى ورزید، آن گاه فرمود: «إنّ مع العسر یسراً».

موضوعات مرتبط

  • آسانى: اکثریت آسانى ها ۳; زمینه آسانى ها ۱، ۴
  • سختى: اهمیت رابطه سختى ها با آسانى ها ۳; رابطه سختى ها با آسانى ها ۱; قانونمندى رابطه سختى ها با آسانى ها ۲; نقش سختى ها ۱، ۴

منابع

  1. تفسیر مجمع البیان.
  2. طبرى صاحب جامع البیان و میبدى صاحب کشف الاسرار.
  3. صاحب روض الجنان گوید: منظور از فرمایش رسول خدا صلی الله علیه و آله آنست که یک عسر بر دو یسر غلبه نکند، چه آن که در سیاق آیه عسر معرف بالف و لام تعریف است و یسر با تنوین نکره است.
  4. تهذیب الأحکام، ج ۷، ص ۴۵۴، ح ۲۵، [مسلسل ۱۸۱۷- ]ب ۴۱; نورالثقلین، ج ۵، ص ۶۰۴، ح ۱۱.