الحجر ٥٣
ترجمه
| الحجر ٥٢ | آیه ٥٣ | الحجر ٥٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لا تَوْجَلْ»: هراسناک مباش. «غُلامٍ»: پسر. در اینجا مراد اسحاق است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۴۹ - ۸۴،سوره حجر
- بشارت و انذار در يك داستان و ارتباط آن با داستانهاىقبل
- از مغفرت خدا ماءيوس و از رحمت او نااميد نباشيد
- بيان آيات مربوط به ورود مهمانان ابراهيم (ع )
- تعجب ابراهيم از بشارت داده شدن به فرزند، بر اساس استبعاد عادى بوده است
- معناى ((غابر)) و مراد از اينكه همسر لوط از ((غابرين )) بوده است
- وارد شدن ملائكه بر ((لوط)) عليه السلام و گفتگوى بين ايشان و آن حضرت
- قضاى الهى به قطع نسل و انقراض قوم لوط
- معناى آيه ((لعمرك انهم لفى سكرتهم يعمهون ...))
- توضيحى در مورد ((اصحاب ايكه )) و ((اصحاب حجر))
- (چند روايت در ذيل برخى از آيات گذشته )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ نَبِّئْهُمْ عَنْ ضَيْفِ إِبْراهِيمَ «51» إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقالُوا سَلاماً قالَ إِنَّا مِنْكُمْ وَجِلُونَ «52» قالُوا لا تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ «53»
و آنان را از (داستان) مهمانان ابراهيم خبر ده. آنگاه كه بر او وارد شده و سلام كردند، ابراهيم گفت: همانا ما از شما بيمناكيم. گفتند: مترس كه ما تو را به فرزند پسرى دانا مژده مى‌دهيم.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قالُوا لا تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ (53)
قالُوا لا تَوْجَلْ: ملائكه گفتند: نترس، ما رسولان الهى و آمده‌ايم براى تبشير تو. إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ: ما بشارت مى‌دهيم تو را به پسرى كه وقتى تولد يابد غلام، و وقتى بالغ گردد بسيار دانا باشد. غلام اطلاق شود بر مرد بزرگ مجازا به اعتبار رسيدن به مرتبه بزرگى. و مراد عليم در اينجا علم نبوت باشد، زيرا اين پسر، اسحاق نام داشت، و بعد از رشد، مقام رسالت را حق تعالى به او عطا فرمود.
نكته: بشارت، خبر دادن به خير مى‌باشد، و جمله (إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ) تعليل است براى نهى از ترس، زيرا كسى كه بشارت دهند او را، ممكن نيست اطراف ساحت او را ترس و اندوهى راه يابد، چگونه خالى از حزن نگردد و حال آنكه بشارت به بقاء او و اهل و نسل او باشد با عافيت و سلامت تا مدت مديدى و عطاى چنين موهبتى، كه با شيخوخيت داراى ولد صالحى گردد كه وارث مقام نبوت و رسالت و مبلغ شرايع گردد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ نَبِّئْهُمْ عَنْ ضَيْفِ إِبْراهِيمَ (51) إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقالُوا سَلاماً قالَ إِنَّا مِنْكُمْ وَجِلُونَ (52) قالُوا لا تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ (53) قالَ أَ بَشَّرْتُمُونِي عَلى أَنْ مَسَّنِيَ الْكِبَرُ فَبِمَ تُبَشِّرُونَ (54) قالُوا بَشَّرْناكَ بِالْحَقِّ فَلا تَكُنْ مِنَ الْقانِطِينَ (55)
قالَ وَ مَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلاَّ الضَّالُّونَ (56) قالَ فَما خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ (57) قالُوا إِنَّا أُرْسِلْنا إِلى قَوْمٍ مُجْرِمِينَ (58) إِلاَّ آلَ لُوطٍ إِنَّا لَمُنَجُّوهُمْ أَجْمَعِينَ (59) إِلاَّ امْرَأَتَهُ قَدَّرْنا إِنَّها لَمِنَ الْغابِرِينَ (60)
ترجمه
و خبر ده ايشانرا از مهمانان ابراهيم
هنگاميكه داخل شدند بر او پس گفتند سلام گفت همانا ما از شما ترسانيم
گفتند نترس همانا ما مژده ميدهيم تو را به پسرى دانا
گفت آيا مژده داديد مرا در حاليكه رسيد مرا پيرى پس بچه مژده ميدهيد
مرا گفتند مژده داديم تو را براستى پس مباش از نااميدان
گفت و كيست كه نااميد شود از رحمت پروردگارش مگر گمراهان
گفت پس چيست كار شما اى فرستادگان
گفتند همانا ما فرستاده شديم بسوى گروهى گناه‌كاران
مگر
جلد 3 صفحه 257
خانواده لوط همانا ما نجات دهندگانيم ايشانرا تمامى
مگر زنش را كه تقدير نموديم همانا او باشد از بازماندگان.
تفسير
ضيف در اصل مصدر بوده و بمعناى وصف استعمال ميشود در واحد و كثير و گاهى باضياف جمع بسته ميشود و اينجا مراد ملائكه‌اند كه بر حضرت ابراهيم عليه السّلام برسم ميهمانى وارد شدند و چون از طعامى كه براى ايشان حاضر فرموده بود تناول ننمودند آنحضرت خائف شد كه مبادا قصد سوئى داشته باشند چون در پيش آنها اين رسم بود و كلمه سلاما ظاهرا منصوب بفعل مقدّر است يعنى گفتند نسلّم عليك سلاما و حضرت جواب فرمود چنانچه در سوره هود ذكر شده و تفصيل اين قصه آنجا گذشت و تكرار نميشود فقط نكته قابل ذكر اين است كه اينجا عيّاشى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از غلام عليم اسمعيل است از هاجرو از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه ابراهيم عليه السّلام سه سال بعد از بشارت مكث فرمود پس بشارت ديگرى آمد از طرف خداوند براى او باسماعيل و آنجا در قرآن تصريح شده بود كه بشارت باسحاق داده شد لذا در منهج و غيره اين بشارت را باسحاق راجع نموده‌اند بدون نقل خلاف و تحقيق آنست كه دو بشارت بوده يكى بحضرت ابراهيم كه در اين آيه ذكر شده راجع بولادت حضرت اسمعيل براى او و ديگر بساره خاتون زوجه معقوده آنحضرت راجع بولادت حضرت اسحق براى او در سوره هود لذا آنجا حضرت ساره تعجّب كرد و اينجا حضرت ابراهيم چون بسن پيرى رسيده بود و اولادش نشده بود و از روى تعجّب فرمود بچه بشارت ميدهيد مرا تا معلوم شود بنحو حقيقت است يا مجاز و از پيش خود ميگويند يا از جانب خدا و آنها عرضه داشتند بنحو حقّ و حقيقت و راستى و درستى از جانب پروردگار پس مباش از نااميدان و مأيوسان از رحمت حق و اگر اين بشارت راجع بولادت حضرت اسحق بود جاى تعجّب و يأس آنحضرت نبود چون او حضرت اسمعيل را داشت و مرديكه خداوند باو اولادى داده از ولد ديگرى كه باو عنايت شود تعجّب نميكند و مأيوس نميشود در هر حال حضرت ابراهيم در جواب ملائكه فرمود كه من مأيوس از رحمت خدا نيستم بر حسب اسباب ظاهرى نااميد شده بودم و اكنون اميدوار شدم چون مأيوس نميشوند از رحمت خدا مگر گمراهان و ظاهرا اين يك قصّه است كه خداوند در دو جا بمناسبت
جلد 3 صفحه 258
ذكر فرموده اينجا ظاهرا براى بيان رحمت بر دوستان و غضب بر دشمنان است و اوّلا بشارت بحضرت ابراهيم داده‌اند و بعدا براى رفع نگرانى حضرت ساره باو نيز بشارت داده شده و هر جا قسمتى از اين قصّه ذكر شده چنانچه در كلام الهى معمول است و جمله على ان مسّنى الكبر ظاهرا حاليّه است يعنى با حال اصابت پيرى بمن و مراد از گمراهى خطاء در طريق معرفت خدا و وسعت رحمت و عموم قدرت او است و پس از وصول بشارت و حصول اطمينان حضرت ابراهيم از ملائكه سؤال نمود كه شما براى چه كار نازل شديد عرضه داشتند ما فرستاده شديم براى عذاب قوم لوط كه اهل فسق و فجورند مگر خانواده او كه ايشانرا تمامى نجات خواهيم داد جز زنش را كه مقدّر نموديم ما بامر خداوند كه باقى باشد با قوم و هلاك شود و در علل از امام باقر عليه السّلام روايت نموده كه هميشه حضرت لوط و ابراهيم عليه السّلام منتظر نزول عذاب بر قوم لوط بودند و خداوند براى منزلت و مقام آن دو بزرگوار در عذاب تأخير ميفرمود و چون خداوند اراده فرمود آنها را عذاب فرمايد مقدّر فرمود كه عوض دهد بحضرت ابراهيم از عذاب قوم لوط غلام عليم را تا موجب تسلّى خاطر او شود از مصيبتش بهلاك قوم پس مبعوث فرمود فرستادگانى را بسوى آنحضرت كه بشارت دهند او را باسماعيل از هاجر و غلام عليم او است و قرابت نسبى و سببى حضرت لوط با حضرت ابراهيم عليه السّلام و علاقمندى آنحضرت باو و كسانش در سوره اعراف و هود گذشت و مؤكّد مضمون اين روايت و روايت عيّاشى از آنحضرت كه قريب باين معنى است ميباشد و شايد تكرار بشارت اسماعيل عليه السّلام براى ظهور حضرت ختمى مرتبت از او باشد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قالُوا لا تَوجَل إِنّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ (53)
گفتند ملائكه مترس ما بشارت ميدهيم ترا بفرزند دانشمند از آيات شريفه استفاده ميشود که از براي ابراهيم در سن پيري در بشارت آمد يكي در مورد اسماعيل از هاجر، چنانچه در سوره و الصافات ميفرمايد:
فَبَشَّرناه‌ُ بِغُلامٍ حَلِيمٍ آيه 99.
و در اينکه آيه بشارت باسحق از ساره و در سوره ابراهيم از قول او ميفرمايد:
الحَمدُ لِلّه‌ِ الَّذِي وَهَب‌َ لِي عَلَي الكِبَرِ إِسماعِيل‌َ وَ إِسحاق‌َ آيه 42.
و اختلاف است بين يهود و مسلمين که ذبيح اسمعيل بود، يا اسحق فقط در اينکه آيه اسحق را بصفت عليم ياد فرموده و در آن آيه اسمعيل را بصفت حليم، و علم با حلم توأم است، در اخبار دارد علم معه حلم هر يك بدون ديگري نتيجه بخش نيست، زيرا جهّال البته با أهل علم مخالف هستند و إهانت و بي‌اعتنائيها ميكنند اگر عالم حلم نداشته باشد مفاسد زيادي مترتب ميشود و اخبار بسيار در مدح اينکه دو صفت داريم در آيه شريفه دارد.
فَبِما رَحمَةٍ مِنَ اللّه‌ِ لِنت‌َ لَهُم وَ لَو كُنت‌َ فَظًّا غَلِيظَ القَلب‌ِ لَانفَضُّوا مِن حَولِك‌َ آل عمران آيه 159.
51
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 53)- ولی چیزی نگذشت که فرشتگان ابراهیم را از نگرانی بیرون آوردند، و «به او گفتند: ترسان مباش، ما تو را به فرزند دانایی بشارت می‌دهیم» (قالُوا لا تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُکَ بِغُلامٍ عَلِیمٍ).
نکات آیه
۱- مهمانان حضرت ابراهیم (فرشتگان) به او دلدارى داده و از وى خواستند که از حضورشان مضطرب و هراسناک نشود. (قالوا لاتوجل إنا نبشّرک بغلم علیم)
۲- بشارت پسرى دانا و دانشمند به ابراهیم(ع) از سوى فرشتگان (إنا نبشّرک بغلم علیم)
۳- پسر بشارت داده شده به ابراهیم(ع) داراى عظمت و مقامى والا (نبشّرک بغلم علیم) تنوین تنکیر در «بغلام» براى تفخیم و تعظیم است.
۴- حضرت ابراهیم(ع)، به فرزنددار شدن و بقاى نسل خود علاقه مند بود. (نبشّرک بغلم) واژه «بشارت» در جایى به کار مى رود که مورد علاقه و مایه سرور باشد.
۵- داشتن فرزندى دانا و دانشمند، از نعمتها و شایسته بشارت و مژده دادن (نبشّرک بغلم علیم) واژه «بشارت» در جایى به کار مى رود که خیر و نعمت باشد. گفتنى است: از اینکه فرشتگان به فرزند دانا بشارت داده اند، برداشت مى شود که فرزنددار شدن امرى است شایسته براى بشارت و تبریک گفتن.
۶- علم و دانش، داراى جایگاهى والا و از مهم ترین ارزشهاست. (إنا نبشّرک بغلم علیم) توصیف «غلام» به «علیم» به جاى هر صفت خوب دیگر، نشان دهنده نکته فوق است.
۷- حضرت ابراهیم(ع) برخوردار از عنایت ویژه خداوند و بقاى نسل او، مورد توجه خاص الهى بود. (قالوا لاتوجل إنا نبشّرک بغلم علیم)
۸- حضرت اسحاق(ع) شخصیتى دانا و دانشمند (إنا نبشّرک بغلم علیم) برداشت فوق با توجه به این مطلب است که مقصود از «بغلام علیم» - طبق گفته مفسّران - حضرت اسحاق(ع) مى باشد.
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): بشارت به ابراهیم(ع) ۲، ۳; بقاى نسل ابراهیم(ع) ۷; درخواست آرامش از ابراهیم(ع) ۱; دلدارى به ابراهیم(ع) ۱; علایق ابراهیم(ع) ۴; فضایل ابراهیم(ع) ۷; فضایل نسل ابراهیم(ع) ۷; قصه ابراهیم(ع) ۱; مقامات پسر ابراهیم(ع) ۳; مهمانان ابراهیم(ع) ۱; ورود ملائکه بر ابراهیم(ع) ۱
- ارزشها ۶:
- اسحاق(ع): علم اسحاق(ع) ۸; فضایل اسحاق(ع) ۸
- بشارت: بشارت فرزند عالم ۲، ۵
- خدا: نعمتهاى خدا ۵
- علایق: علاقه به بقاى نسل ۴; علاقه به فرزند ۴
- علم: ارزش علم ۶; اهمیت علم ۶
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۷
- ملائکه: بشارتهاى ملائکه ۲; خواسته هاى ملائکه ۱; ملائکه و ابراهیم(ع) ۱
- نعمت: نعمت فرزند عالم ۵
