المائدة ٣٦
ترجمه
| المائدة ٣٥ | آیه ٣٦ | المائدة ٣٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لِیَفْتَدُوا بِهِ»: تا آن را فدیه خود کنند. خویشتن را با دادن آن رها کنند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذابِ يَوْمِ الْقِيامَةِ ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «36»
همانا كسانى كه كافر شدند، اگر تمام آنچه را در زمين است و همانند آن را دارا باشند تا براى نجات از عذاب روز قيامت فديه دهند، از آنان پذيرفته نمى‌شود و براى آنان عذابى دردناك است.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذابِ يَوْمِ الْقِيامَةِ ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (36)
بعد از ذكر اهل تقوى، بيان حال كفار را فرمايد:
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا: به درستى كه آنانكه كافر شدند به پرستش اصنام و ملائكه و عجل و غير آن، لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً: اگر باشد آنچه در زمين است از صنوف اموال و املاك و امتعه، وَ مِثْلَهُ مَعَهُ: و مانند آن با او باشد يعنى دو مقابل آنچه در زمين است از نقد و جنس كافران را باشد، لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذابِ يَوْمِ الْقِيامَةِ: تا فدائى دهند و نفس خود را باز خرند به آن از عذاب روز رستخيز و قيامت ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ: قبول كرده نشود از ايشان، و همان عقوبت لازم آنها باشد وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ: و مر ايشان راست در آن روز عذابى دردناك كه آسمان و زمين تحمل آن را نتواند نمايد. تفسير شيخ ابو الفتوح قدّس اللّه سره: انس بن مالك روايت نموده كه حضرت پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: روز قيامت كافر را گويند اگر ملك دنيا ترا بودى آيا فدا نمودى تا از اين عذاب نجات يابى؟ گويد: آرى، گويند: از تو كمتر از اين را خواستند و تو اجابت ننمودى. «1» تنبيه- بدانكه كفر عموميت دارد نسبت به انكار در توحيد الهى، و نبوت ختميه حضرت رسالت پناهى، و امامت خاصه امير المؤمنين عليه السّلام بعد از
«1» تفسير ابو الفتوح، جلد 4، صفحه 195.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 81
پيغمبر بلافاصله، و امامت ائمه از نسل آن حضرت كه به نص سبحانى معرفى شده‌اند.
ابن بابويه رحمه اللّه در رساله عقايد فرموده: هر كه دعوى امامت كند و امام نباشد ظالم و ملعون است، و هر كه امامت را به غير اهلش قائل شود ظالم و ملعون است.
و حضرت رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله فرمود: هر كه انكار كند على عليه السّلام را بعد از من، انكار پيغمبرى من نموده؛ و هر كه انكار پيغمبرى من كند، انكار ربوبيت الهى نموده. و نيز اعتقاد ما در حق كسى كه انكار امامت امير المؤمنين عليه السّلام و امامان بعد از او كند، به منزله كسى باشد كه انكار پيغمبرى پيغمبران نموده، و كسى كه انكار يكى از امامان بعد از او را كند، مانند كسى است كه ايمان آورد به جميع انبيا ولى نبوت حضرت محمّد صلى اللّه عليه و آله را انكار كند.
و حضرت صادق عليه السّلام فرمود: منكر آخر ما مثل منكر اول ما است. و حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله فرمود: امامان بعد از من دوازده نفرند اول ايشان حضرت امير عليه السّلام و آخر آنها حضرت قائم عليه السّلام اطاعت ايشان اطاعت من، و معصيت ايشان معصيت من، هر كه انكار يكى از ايشان كند انكار من نموده. «1» حضرت صادق عليه السّلام فرمود: هر كه شك كند در كفر دشمنان ما و ستم كنندگان بر ما كافر است.
كلينى به سند معتبر روايت نموده: سه كس‌اند كه حق تعالى نظر رحمت در قيامت به ايشان ننمايد و عمل آنها را قبول نفرمايد و عذاب اليم برايشان خواهد بود: 1- كسى كه دعوى امامت كند و از جانب خدا منصوب نباشد. 2- كسى كه انكار كند امامى را كه از جانب خدا منصوب شده. 3- كسى كه گمان كند اين دو نفر ... در اسلام بهره دارند. «2»
«1» اكمال الدين، باب 24، صفحه 258، حديث 3.
«2» غيبت نعمانى، باب 5، صفحه 112، حديث 3.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 82
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذابِ يَوْمِ الْقِيامَةِ ما تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (36)
ترجمه
همانا آنانكه كافر شدند اگر باشد مر ايشانرا آنچه در زمين است بتمامى و مانند آن باشد با آن تا فدا دهند بآن از عذاب روز رستخيز پذيرفته نشود از آنها و از براى آنها است عذابى دردناك.
بيان
تمام اموال دنيا بعلاوه يك برابر آن بر فرض از آن كسى باشد و خواسته باشد آن را بدهد براى نجات از آتش جهنم از او پذيرفته نميشود اگر كافر يعنى دشمن على (ع) باشد بروايت عياشى از صادقين عليهما السلام چنانچه در نفحات نقل نموده است كه آنها دشمنان على (ع) ميباشند و اين تمثيل براى آنستكه معلوم شود خلاصى از آتش براى كفار ممكن نيست و اگر دو برابر تمام اموال و امتعه و رياسات دنيوى را بكسى بدهند نبايد كافر بخدا و امير المؤمنين (ع) شود و اگر بشود مغبون است زيرا اگر داشته باشد ميدهد براى نجات ولى پذيرفته نميشود ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَو أَنَّ لَهُم ما فِي الأَرض‌ِ جَمِيعاً وَ مِثلَه‌ُ مَعَهُ لِيَفتَدُوا بِهِ مِن عَذابِ يَوم‌ِ القِيامَةِ ما تُقُبِّلَ مِنهُم وَ لَهُم عَذابٌ أَلِيمٌ (36)
محققا كساني که كافر شدند اگر براي آنها باشد جميع آنچه که در زمين
جلد 6 - صفحه 358
است از مال و منال و جاه و منصب و مطابق آنچه در زمين است هم در خارج زمين مثل كرات جويه هم دارا باشند و تمام آنها را فدا دهند که از عذاب نجات يابند از آنها پذيرفته نخواهد شد در روز قيامت و از براي آنها است عذاب دردناك.
مسئله فدي در باب جهاد مذكور است که اگر مسلمين از كفار اسير گرفتند حق دارند آنها را استرقاق نمايند لكن اگر آنها چيزي بر طبق قرارداد امام (ع) دادند يا ديگري داد که آنها آزاد شوند پذيرفته ميشود لكن در قيامت قبول نخواهد شد و اينکه قضيه فرضيه آنهم فرض محال زيرا كفار در قيامت مالك فلسي نيستند وَ لَقَد جِئتُمُونا فُرادي كَما خَلَقناكُم أَوَّل‌َ مَرَّةٍ انعام آيه 94 لِمَن‌ِ المُلك‌ُ اليَوم‌َ لِلّه‌ِ الواحِدِ القَهّارِ مؤمن آيه 16.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا اختصاص اينکه حكم بكفار براي اينکه است که مؤمنين داراي چيزي هستند که آنها را از عذاب قيامت نجات دهد و آن ايمان است بخصوص اگر مقرون باعمال صالحه هم باشد.
لَو أَنَّ لَهُم لو امتناعيه است زيرا محال است كافر مالك باشد ما فِي الأَرض‌ِ جَمِيعاً ماء موصوله عموم دارد بخصوص بقرينه جميعا آنچه را که در باطن زمين است از جواهرات و معادن و فلزات و آنچه که در سطح زمين است از نباتات و جمادات و حيوانات و جبال و مزارع و انهار و بيوتات و قصور و اعتباريات از سلطنت و رياست و جاه و منصب و رتبه و مقام (و مثله معه) و مثل آنچه در زمين است که مقرون شود با آنچه در زمين است که فرض شود كره ديگري مثل كره ماه و باشد در او آنچه که در زمين است.
لِيَفتَدُوا بِهِ مِن عَذابِ يَوم‌ِ القِيامَةِ اشاره به اينكه هيچ امري در قيامت براي انسان فائده و ثمره و نتيجه ندارد جز ايمان و عمل صالح بلي اگر اموال را در دنيا در راه الهي صرف نمود آنهم جزو عمل صالح ميشود و موجب نجات ميگردد
جلد 6 - صفحه 359
و الا ما تُقُبِّلَ مِنهُم (که مال تا لب گور است و بعد از آن اعمال) وَ لَهُم عَذابٌ أَلِيمٌ اينکه جمله رد بعض عرفاء صوفيه و شيخيه است که گفتند عذاب از ماده عذب است بمعني گوارا و اصحاب آتش پس از زمان كمي جسم آنها آتشي ميشود و از آتش لذت ميبرند که اگر آنها را از آتش خارج كنند اذيت ميشوند نظير ملائكه عذاب و عملجات جهنم و حيوانات جهنمي خداوند ميفرمايد عذاب اليم که آنها را متألم ميكند كُلَّما نَضِجَت جُلُودُهُم بَدَّلناهُم جُلُوداً غَيرَها لِيَذُوقُوا العَذاب‌َ نساء آيه 56، با اينكه ابتلاء ببلاء موجب التذاذ نميشود كسي که دائما گرفتار مرض باشد يا در چنگال ظالم باشد مرض و ظلم موافق طبع او نخواهد شد نعوذ باللّه من مضلات الفتن.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- کفرپیشگان، گرفتار عذابى دردناک در قیامت (إنّ الذین کفروا ... لهم عذاب الیم)
۲- کفرپیشگان، راهى براى نجات از عذاب دوزخ ندارند. (إنّ الذین کفروا ... و لهم عذاب الیم) جمله «لو ان ...» کنایه از نبود راه نجات از عذاب دوزخ است.
۳- ثروتهاى دنیا، هر چند دو برابر شود، و کافران آن را در قبال رهایى از دوزخ بپردازند، پذیرفتنى نیست. (إنّ الذین کفروا لو أنَّ لهم ما فى الارض جمیعاً ... ما تقبل منهم و لهم عذاب الیم)
۴- قیامت، صحنه بروز کارساز نبودن ثروت دنیا براى زراندوزان بى ایمان (إنّ الذین کفروا لو أنَّ لهم ما فى الارض جمیعاً و مثله معه ... ما تقبل منهم)
۵- ایمان و تقوا و تقرب به خداوند و جهاد در راه او، راه نجات از عذاب قیامت (یأیها الذین ءامنوا اتقوا اللّه ... لهم عذاب الیم)
۶- نجات از عذاب دردناک دوزخ، فلاح و رستگارى است. (لعلکم تفلحون. إنّ الذین کفروا ... لهم عذاب الیم) بیان عذاب دردناک کافران در قیامت پس از راهنمایى مؤمنان به فلاح و رستگارى، حاکى از این است که رها شدن از عذاب، رستگارى است.
۷- امکانات مادى مردمِ محروم از ایمان، تقوا و جهاد، بى تأثیر در تأمین فلاح و رستگارى ایشان (اتقوا اللّه ... لعلکم تفلحون. إنّ الذین کفروا لو أنَّ لهم ما فى الارض)
موضوعات مرتبط
- امکانات مادى: ارزش امکانات مادى ۷
- ایمان: آثار ایمان ۵ ; محرومیت از ایمان ۷
- تقرّب: آثار تقرّب ۵
- تقوا: آثار تقوا ۵ ; محرومیت از تقوا ۷
- ثروت: ارزش اخروى ثروت ۳، ۴
- ثروتمندان: کافر ۴
- جهاد: آثار جهاد ۵ ; محرومیت از جهاد ۷
- جهنّم: عذاب جهنّم ۲ ; نجات از جهنّم ۶
- رستگارى: موارد رستگارى ۶ ; موانع رستگارى ۷
- عذاب: مراتب عذاب ۱، ۶ ; موجبات نجات از عذاب ۵ ; نجات از عذاب ۲، ۳
- قیامت: ظهور حقایق در قیامت ۴
- کافران: عذاب اخروى کافران ۱ ; عذاب کافران ۲، ۳
