النساء ٢١
ترجمه
| النساء ٢٠ | آیه ٢١ | النساء ٢٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَفْضَی بَعْضُکُمْ إِلی بَعْضٍ»: با یکدیگر آمیزش نموده‌اید. از هم کام گرفته‌اید. «مِیثَاقاً غَلِیظاً»: پیمان استوار، که نگاهداری زنان به صورت شایسته یا رهاکردن ایشان به گونه بایسته است (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ كَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضى بَعْضُكُمْ إِلى بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً «21»
و چگونه آن مال را پس مى‌گيريد، در حالى كه هر يك از شما از ديگرى كام گرفته‌ايد و همسرانتان از شما (هنگام ازدواج، براى پرداخت مهريه) پيمان محكم گرفته‌اند!
پیام ها
1- در نهى از منكر بايد از عواطف انسانى هم بهره گرفت. شما كه مدّتها با همسر خود روابط كامل داشته و كامياب شده‌ايد چرا اكنون مهريه او را به ناحقّ پس مى‌گيريد. «قَدْ أَفْضى بَعْضُكُمْ إِلى بَعْضٍ»
2- هنگام ناراحتى‌هاى زندگى، به ياد لذّت‌هاى قبل باشيم. «قَدْ أَفْضى»
3- در بيان امور مربوط به زناشويى، ادب را مراعات كنيم. «أَفْضى»
جلد 2 - صفحه 41
4- مهريّه حقّى است براى زنان كه در برابر هم‌خوابى تعيين شده است. «قَدْ أَفْضى»
5- عقد ازدواج، يك ميثاق محكم است. «مِيثاقاً غَلِيظاً»
6- پس گرفتن مهريه پيمان شكنى است. وَ كَيْفَ تَأْخُذُونَهُ ... وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ كَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضى بَعْضُكُمْ إِلى بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً «21»
بعد از آن بر وجه تعجيب فرمايد:
وَ كَيْفَ تَأْخُذُونَهُ: و چگونه و به كدام وجه و به چه جهت اخذ مى‌كنيد مال را از زنان، وَ قَدْ أَفْضى بَعْضُكُمْ إِلى بَعْضٍ: و حال آنكه رسيده است
«1» رجوع نماييد به ترجمه الغدير، جلد 11، صفحات 185- 192.
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 385
بعضى از شما به برخى ديگر. همزه براى انكار استرداد، و «افضى» كنايه از مباشرت است، يعنى بسيار منكر و مذموم است كه استرداد مهر كنيد با آنكه ملامسه و مباشرت كرده‌ايد با ايشان و حق صحبت و خلوت در ميان افتاده و مهر را قرار داده. وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ: و اخذ كرده‌اند آن زنان از شما، مِيثاقاً غَلِيظاً:
پيمانى محكم و عهدى استوار. در انوار گفته: مراد به اين كلمه، ايجاب و قبول است در نكاح. و در حديث آمده كه: استحللتم بكلمة اللّه. يا مراد، معاهده است در وقت عهد به حسن معاشرت و مفارقت و ملاحظت و ممازجت. يا آن چيزى كه حق تعالى از مردان اخذ فرموده در شأن زنان، و اتيان آن نموده به ايشان بقوله: فَإِمْساكٌ بِمَعْرُوفٍ أَوْ تَسْرِيحٌ بِإِحْسانٍ. و اين قول حسن و ابن سيرين و ضحاك و قتاده و سدّى است. و از حضرت صادق عليه السّلام مروى است كه مراد به «ميثاق غليظ» قول رسول است كه: اخذتموهنّ بامانة اللّه و استحللتم فروجهنّ بكلمات اللّه. «1»
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ كَيْفَ تَأْخُذُونَهُ وَ قَدْ أَفْضى بَعْضُكُمْ إِلى بَعْضٍ وَ أَخَذْنَ مِنْكُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً «21»
ترجمه
چگونه ميگيريد آنرا با آنكه بتحقيق نزديك شديد برخى از شما به برخى و گرفتند از شما پيمان محكم را.
تفسير
قمى ره فرموده افضاء مباشرت است و در مجمع از حضرت باقر (ع) روايت نموده كه ميثاق غليظ عهديست كه از مرد گرفته شده است بواسطه عقد كه يا بخوبى از زن نگهدارى كند يا به نيكى او را رها نمايد و در كافى و عياشى از آنحضرت روايت نموده است كه ميثاق عقد نكاح است و استحكام آن بمباشرت مرد است با زن بانزال و از پيغمبر (ص) روايت شده است كه زنان امانت خدايند كه قبول نموديد و صيغه نكاح كلمه خدا است كه بآن حلال نموديد فروج آنها را براى خودتان خلاصه مضمون آيه شريفه و روايات بنظر حقير آنستكه هيچ عذرى براى شما در اين عمل شنيع نيست معامله و عهدى نموده‌ايد و تصرف هم كرده‌ايد ديگر جاى تعجب است كه خواسته باشيد باين حيل ناپسند تضييع حق زن ضعيف را بنمائيد و انصاف آنستكه علاوه بر همه اينها از مردى و مردانگى بدور است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ كَيف‌َ تَأخُذُونَه‌ُ وَ قَد أَفضي بَعضُكُم إِلي بَعض‌ٍ وَ أَخَذن‌َ مِنكُم مِيثاقاً غَلِيظاً «21»
و چگونه ميگيريد آن را و حال آنكه بتحقيق اجتماع نمودن بعض شما بعض ديگر را يعني زوج و زوجه (كنايه از جماع و دخول است که تمام مهر مستقر ميشود) و عهد و ميثاق محكم گرفتند از شما، که عبارت از عقد نكاح دائم است که عقود لازمه است و وفاء بآن واجب است بنص آيه شريفه يا أَيُّهَا الَّذِين‌َ آمَنُوا أَوفُوا بِالعُقُودِ مائده آيه اول، و بنص حديث معروف
المؤمنون عند شروطهم
و ساير ادله لزوم که در باب بيع متعرض شده‌اند.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- بازپس گیرى مهریّه زنان، دور از انسانیّت و خلاف انصاف است. (و کیف تأخذونه و قد افضى بعضکم الى بعض) در آیه قبل، بازپس گیرى مهریه، ظلم و گناه شمرده شد و این آیه با طرح سؤال، وجدان انسانى را به قضاوت برمى انگیزاند.
۲- حرمت بازپس گیرى حتى اندکى از مهریّه زنان، پس از آمیزش (و کیف تأخذونه و قد افضى بعضکم الى بعض) بنابر اینکه «و قد افضى»، کنایه از آمیزش باشد.
۳- توجّه به پیوند زناشویى و اتحاد و یگانگى حاصل از آن، مانعى براى اجحاف به همسر و بازپس گیرى مهریّه (و کیف تأخذونه و قد افضى بعضکم الى بعض) «افضى» از مصدر «افضاء» به معناى اتصال است و در آیه مى تواند کنایه از اتحاد و یگانگى زوجین باشد، نه کنایه از خصوص آمیزش; و گر نه مى فرمود: «و قد افضیتم الیهنّ».
۴- لزوم توجه و احترام به سوابق معاشرت (و قد افضى بعضکم الى بعض) بنابر اینکه مراد از «و قد افضى»، پیوند معاشرتى باشد.
۵- تحریک عواطف انسانى از روشهاى قرآن براى جلوگیرى از ظلم و گناه (اثماً مبیناً. و کیف تأخذونه و قد افضى بعضکم الى بعض)
۶- رعایت ادب در قرآن نسبت به بیان مسائل جنسى (و قد افضى بعضکم الى بعض) به کارگیرى کلمه «افضى» براى رساندن معناى دخول و آمیزش (بنابر اینکه «افضى» کنایه از آمیزش باشد)، نشانگر ادب قرآن در سخن گفتن است.
۷- پرهیز از صراحت گویى در بیان مسائل جنسى، امرى نیکو و پسندیده (و قد افضى بعضکم الى بعض)
۸- لزوم پایبندى به تعهدات و پیمانها (و کیف تأخذونه ... و اخذن منکم میثاقاً غلیظاً)
۹- بازپس گیرى مهریّه زنان، شکستن پیمان محکمى است که همسران با شوهران خویش بسته اند. (و کیف تأخذونه و قد افضى بعضکم الى بعض و اخذن منکم میثاقاً غلیظاً)
۱۰- برانگیختن وجدان انسانى از روشهاى قرآن براى ایجاد تعهد نسبت به رعایت پیمانهاى زناشویى (و کیف تأخذونه ... و اخذن منکم میثاقاً غلیظاً)
۱۱- مهریّه، حقى براى زن در قبال آمیزش و پیمان زناشویى (و کیف تأخذونه و قد افضى) جمله «و قد افضى»، که کنایه از آمیزش است، و جمله «اخذن منکم»، که دلالت بر عقد زناشویى مى کند، بیانگر این است که زن در قبال آن دو، مالک مهریه است.
روایات و احادیث
۱۲- عقد نکاح، پیمان استوارى که زن از مرد گرفته است. (و اخذن منکم میثاقاً غلیظاً) امام باقر (ع) درباره میثاق در آیه فوق فرمود: «المیثاق»، الکلمة التى عقد بها النکاح ... .[۱]
۱۳- زندگى پسندیده با همسر یا آزاد گذاردن وى با رفتار نیک، پیمان برگرفته زن از مرد به هنگام ازدواج (و اخذن منکم میثاقا غلیظاً) از امام باقر(ع) درباره «میثاق» در آیه فوق چنین نقل شده است که: «المیثاق الغلیظ» هو العهد المأخوذ على الزوج حالة العقد من امساک بالمعروف او تسریح باحسان.[۲]
موضوعات مرتبط
- احکام:۱، ۲
- ازدواج: حقیقت ازدواج ۱۲
- انسان: عواطف انسان ۵
- انگیزش: اهمیّت انگیزش ۵، ۱۰
- تربیت: روش تربیت ۵، ۱۰
- خانواده: اهمیّت روابط خانوادگى ۳
- ذکر: آثار ذکر ۳
- رشد: عوامل رشد ۵
- زن: حقوق زن ۱، ۲، ۱۱
- سخن: آداب سخن ۷
- ظلم: موانع ظلم ۵
- عمل: پسندیده ۷ ; عمل ناپسند ۱
- عهد: اهمیّت وفاى به عهد ۱۰
- عهدشکنى: عوامل عهدشکنى ۹
- قرآن: ویژگى قرآن ۶
- گناه: موانع گناه ۵
- محرّمات:۲
- معاشرت: سابقه در معاشرت ۴
- معاهدات: وفاى به معاهدات ۸
- مهریه: احکام مهریه ۱، ۲ ; استرداد مهریه ۱، ۲، ۳، ۹ ; نقش مهریه ۱۱
- وجدان: نقش وجدان ۱۰
- همسر: معاشرت با همسر ۱۳ ; معاهده همسرى ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳
