آل عمران ١٧٥
ترجمه
| آل عمران ١٧٤ | آیه ١٧٥ | آل عمران ١٧٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الشَّیْطَانُ»: اهریمن. مراد از آن، انسان منافق شیطان‌صفتی است که این حرف را زد. «یُخَوِّفُ أَوْلِیَآءَهُ»: شما را از دوستان خود می‌ترساند. شما را با دوستان خود می‌ترساند. مفعول اوّل (یُخَوِّفُ) محذوف است و تقدیر چنین است: یُخَوِّفُکُمْ أوْلِیَآءَهُ. یا: یُخَوِّفُکُم بِأوْلِیَآئِهِ.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ... (۱)
الَّذِينَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ... (۱) الَّذِينَ آمَنُوا يُقَاتِلُونَ فِي... (۴) الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ... (۰) أَ لَيْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ... (۳) وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ... (۰) إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَ الَّذِينَ... (۱) يَوْمَ لاَ يَنْفَعُ الظَّالِمِينَ... (۰) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ... (۱) کَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَ أَنَا وَ... (۰)
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«175» إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
اين شيطان است كه دوستان خويش را (از قدرت كفّار) مى‌ترساند، پس اگر ايمان داريد از آنان نترسيد و فقط از (مخالفت) من بترسيد.
پیام ها
1- هرگونه شايعه‌اى كه مايه‌ى ترس و يأس مسلمانان گردد، شيطانى است. «إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ»
2- شيوه‌ى ارعاب و تهديد، سياست دائمى قدرت‌هاى شيطانى است. «يُخَوِّفُ»
3- افراد ترسوىِ ميدان‌هاى نبرد، يار شيطان و تحت نفوذ شيطانند. «الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ»
4- مؤمنان شجاع، از ولايت شيطان دورند. «الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ»
5- ترس از خدا، زمينه‌ى فرمان‌پذيرى و ترس از غير خدا، زمينه‌ى فرمان‌گريزى است. «فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ» (با توجّه به آيات قبل)
6- مؤمن واقعى از غير خدا نمى‌ترسد و مى‌داند كه ايمان از شجاعت جدا نيست.
«وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (175)
إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ: اينست و جز اين نيست ترساننده شما، شيطان انسى است به دستاويز شيطان جنّى كه «نعيم» و «ابو سفيان» باشد، يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ: مى‌ترساند دوستان خود را كه منافقانند تا از لشكر حضرت برگردند، و اين سبب شكست كار مسلمانان شود. فَلا تَخافُوهُمْ: پس اى مؤمنان نترسيد شياطين را، وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ: و بترسيد مرا از مخالفت، اگر هستيد تصديق كنندگان وعد و وعيد الهى را، زيرا ايمان مقتضى است ترس خدا را.
تنبيه: آيه شريفه دال است بر آنكه مؤمنين بايد ترس و واهمه از وساوس و دسائس شياطين انسى و جنى نداشته باشند، زيرا در حمايت حفظ قادر متعال مى‌باشند، بلكه بايد ترس و خوف آنان از عظمت ذات حق تعالى و انديشناك باشند از مخالفت فرامين سبحانى.
در كتاب كافى: حضرت صادق عليه السّلام به اسحق بن عمار فرمايد:
خف اللّه كانّك تراه و ان كنت لا تريه فانّه يراك، فان كنت ترى انّه لا يراك فقد كفرت، و ان كنت تعلم انّه يراك ثمّ برزت له بالمعصية فقد جعلته من اهون النّاظرين عليك. «2» يعنى: بترس خدا را به مانند آنكه مى‌بينى او را؛ و اگر او را
«1» خصال صدوق، باب الأربعة صفحه 218 حديث 43.
«2» اصول كافى، جلد 2، كتاب الايمان و الكفر، باب الخوف و الرجاء، صفحه 67، حديث 2
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 307
نمى‌بينى، بتحقيق او تو را مى‌بيند؛ و اگر اعتقاد كنى كه نمى‌بيند تو را، پس كافر شدى؛ و اگر علم دارى به اينكه تو را مى‌بيند، پس مبارزه كنى او را به معصيت، بتحقيق قرار دادى ذات سبحانى را از پست‌ترين نظر كنندگان (زيرا اعتنائى به شأن الهى ننمايد).
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيْطانُ يُخَوِّفُ أَوْلِياءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (175)
ترجمه
جز اين نبود آنكه شيطان ميترساند دوستانش را پس نترسيد از ايشان و بترسيد از من اگر هستيد گروندگان..
تفسير
اين منع از جهاد و مرعوب نمودن مسلمين از كفار نبود مگر آنكه شيطان بزبان نعيم ابن مسعود ميترساند دوستان خود را كه حاضر براى جهاد نشدند پس بوسوسه آنها مرعوب نشويد و از آنها نترسيد چون مخالفت و موافقت آنها در- صورتى كه لطف الهى شامل شما باشد تأثيرى نخواهد داشت و از من بترسيد در مخالفت امر و نهى من چون قدرت من فوق تمام قدرتها است و عذاب من فوق همه عذابها
جلد 1 صفحه 537
است اگر حقيقتا مؤمن هستيد براى آنكه مقتضاى ايمان بخدا اين است كه از او بيشتر از هر كس بترسند و ترس از خلق را بر ترس از او ترجيح ندهند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيطان‌ُ يُخَوِّفُ أَولِياءَه‌ُ فَلا تَخافُوهُم وَ خافُونِ إِن كُنتُم مُؤمِنِين‌َ (175)
محققا بدانيد ايها المؤمنون كساني که از كفار و مشركين و مقاتله با آنها خوف دارند از اولياء شيطان هستند که القاء خوف در قلوب آنها ميكند شما از آنها خوف نداشته باشيد بلكه بايد از خدا بترسيد در مخالفت امر او و تقاعد از جهاد اگر حقيقة مؤمن هستيد.
إِنَّما ذلِكُمُ الشَّيطان‌ُ يُخَوِّفُ أَولِياءَه‌ُ اولياء شيطان كساني هستند که متابعت شيطان ميكنند در ترك واجبات و فعل محرمات که آنها را بقتل و جرح و ذهاب مال ميترساند، و بعضي از مفسرين تفسير كردند که مراد از اولياء شيطان كفار و مشركين هستند که از مسلمين خائف ميشوند، و اينکه از دو جهت غلط است يكي آنكه شيطان آنها را تشجيع و ترغيب ميكند بمقاتله با مسلمين نه تخويف و تهديد ديگر آنكه القاء خوف در قلوب آنها را خداوند ميفرمايد وَ قَذَف‌َ فِي قُلُوبِهِم‌ُ الرُّعب‌َ حشر آيه 2، و پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم فرمود
نصرت بالرعب
و نيز ميفرمايد سَأُلقِي فِي قُلُوب‌ِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعب‌َ انفال آيه 12، و نيز ميفرمايد سَنُلقِي
جلد 4 - صفحه 434
فِي قُلُوب‌ِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعب‌َ آل عمران آيه 152.
فَلا تَخافُوهُم شما که از اولياء شيطان نيستيد بلكه مؤمن خالص از اولياء اللّه هستيد، پس نبايد از مشركين خوف داشته باشيد با وعده نصرت الهي.
وَ خافُونِ بايد از خدا بترسيد که در صورت مخالفت و معصيت مورد غضب او واقع شويد و در دنيا و آخرت بعقوبت دچار شويد و دشمن بر شما چيره شود.
إِن كُنتُم مُؤمِنِين‌َ چون مؤمن از خدا ميترسد و از غير او باك ندارد، و غير مؤمن از غير خدا خائف است و از خدا نميترسد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 175)- این آیه دنباله آیاتی است که در باره غزوه «حمراء الاسد» نازل گردید و در آن می‌فرماید: «این فقط شیطان است که پیروان خود را (با سخنان و شایعات بی‌اساس) می‌ترساند از آنها نترسید و تنها از من بترسید اگر ایمان دارید» (إِنَّما ذلِکُمُ الشَّیْطانُ یُخَوِّفُ أَوْلِیاءَهُ فَلا تَخافُوهُمْ وَ خافُونِ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ).
تعبیر از نعیم بن مسعود و یا کاروان عبد القیس به شیطان یا به خاطر این است که عمل آنها به راستی عمل شیطانی بود و یا منظور از شیطان، خود این اشخاص می‌باشند و این از مواردی است که شیطان بر مصداق انسانی آن گفته شده.
بنابراین معنی آیه چنین است: عمل نعیم بن مسعود و یا کاروان عبد القیس فقط یک عمل شیطانی است که برای ترساندن دوستان شیطان صورت گرفته.
نکات آیه
۱- شیطان با ایجاد ترس و وحشت، دوستانش را از شرکت در جهاد بازمى دارد. (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه)
۲- شایعه پراکنانى که مردم را از جهاد مى ترسانند، شیطانند. (قال لهم النّاس انّ النّاس قد جمعوا لکم ... انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه) بنابر اینکه «ذلکم»، اشاره به همان مردمى باشد که مؤمنان را از جنگ مى ترساندند.
۳- ترساندن مؤمنان از دشمن و بازداشتن آنان از جهاد، عملى است شیطانى. (انّ النّاس قد جمعوا لکم فاخشوهم ... انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه)
۴- کسانى که به خاطر ترس از شرکت در جهاد خوددارى مى کنند، از اولیاء و دوستان شیطان هستند. (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه) از «انّ النّاس قد جمعوا لکم فاخشوهم»، معلوم مى شود که شیطان (ابلیس و یا جاسوس دشمن)، همه مؤمنان را مى ترساند، ولى از «یخوّف اولیاءه» استفاده مى شود که تنها دوستانش را مى ترساند. بنابراین مراد از «یخوّف اولیاءه»، فعلیّت و تحقق ترس مى باشد که مخصوص دوستان شیطان است. پس کسانى که به خاطر ترس، از جهاد خوددارى کنند، اولیاى شیطانند.
۵- دوستى شیطان، زمینه ساز ترس از غیر خدا (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه)
۶- شیطان مؤمنان را از رویارویى با دوستانش مى ترساند. (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه) بنابر اینکه مفعول اوّل از فعل «یخوّف»، یعنى «کُم»، در تقدیر باشد. یعنى شیطان شما را از دوستانش مى ترساند. جمله «فلا تخافوهم»، این احتمال را تأیید مى کند.
۷- لشگریان کفر و شرک و دشمنان اسلام، دوستان شیطانند. (انّ النّاس قد جمعوا لکم فاخشوهم ... انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه) برداشت فوق بر این اساس است که «کُم» از «یخوّف اولیاءه» حذف شده باشد; یعنى «یخوّفکم اولیاءه».
۸- ایجاد ترس از دشمن در دلهاى مؤمنان مجاهد، کار شیطان است. (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه)
۹- ایجاد ترس، از شگردهاى شیطانى براى جلوگیرى مردم از گرایش به حقّ (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه)
۱۰- تأثیر شایعات مشرکان و منافقان بر برخى مسلمانان، به هنگام دعوت رسول خدا (ص) براى شرکت در غزوه حمراءالاسد یا بدر صغرا (الّذین قال لهم النّاس انّ النّاس قد جمعوا لکم ... ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه) چون شیطان و مشرکان و منافقان در صدد ترسانیدن و بازداشتن همه مؤمنان بوده اند (انّ النّاس قد جمعوا لکم فاخشوهم)، ولى از «یخوّف اولیاءه» استفاده مى شود که تنها دوستانش را مى ترساند. بنابراین «یخوّف اولیاءه»، حاکى از فعلیّت و تحقق این ترس در عدّه اى از مؤمنان است.
۱۱- هشدار خداوند به مؤمنان در برابر خطر شایعات دشمنان دین، جاسوسان آنان و منافقان (انّ النّاس قد جمعوا لکم ... انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه)
۱۲- مؤمنان نباید از دشمنان دین هر چند لشگرى انبوه باشند هراسناک شوند. (انّ الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم ... فلاتخافوهم)
۱۳- ترس از خدا، زمینه مسؤولیت پذیرى، و ترس از غیر خدا، زمینه گریز از مسؤولیت (الّذین استجابوا ... فلا تخافوهم و خافون)
۱۴- افشاى توطئه ها و تبلیغات سوء دشمنان دین پس از نبرد احد و مقابله با آنها، از سوى خداوند (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه فلا تخافوهم)
۱۵- لزوم مقابله با تبلیغات دشمن و جلوگیرى از تأثیر آن (الّذین قال لهم النّاس ... انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه فلا تخافوهم و خافون) قرآن با بیان تبلیغات سوء دشمنان با جمله «فلا تخافوهم و خافون»، در صدد خنثى سازى توطئه هاى دشمن برآمد تا به مؤمنان نیز بیاموزد که باید همواره به مقابله با تبلیغات سوء دشمن برخیزند.
۱۶- ترس از خدا و نترسیدن از دیگران، لازمه ایمان است. (فلا تخافوهم و خافون ان کنتم مؤمنین)
۱۷- شجاعت و شهامت در برابر دشمنان دین، از نشانه هاى ایمان و ویژگى مؤمنان (فلا تخافوهم و خافون ان کنتم مؤمنین)
۱۸- ترغیب مؤمنان از سوى خداوند به رویارویى و جهاد با دشمنان دین (انّما ذلکم الشّیطان ... فلا تخافوهم و خافون ان کنتم مؤمنین) جمله «اگر ایمان دارى از دشمنان دین نهراسید»، خطاب به کسانى است که مدعى ایمان هستند و به هدف ترغیب آنان به رویارویى با دشمن ایراد شده است.
۱۹- مؤمنان مجاهد، از اولیاى خداوند و دور از ولایت شیطان هستند.* (انّما ذلکم الشّیطان یخوّف اولیاءه ... ان کنتم مؤمنین) چون دشمنان دین (کافران و منافقان) از اولیاى شیطانند، بنابراین مجاهدان، دور از ولایت شیطان و در نتیجه از اولیاى خدا خواهند بود. گفتنى است که برداشت فوق مبتنى بر این است که «یخوّف اولیاءه» به معناى «یخوفکم اولیاءه» باشد.
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱۰، ۱۴
- اطاعت: از شیطان ۵
- انسان: مسؤولیت انسان ۱۳
- انگیزش: عوامل انگیزش ۱۳
- اولیاء اللّه:۱۹
- ایمان: آثار ایمان ۱۶، ۱۷
- ترس: آثار ترس ۱، ۴ ; ترس از خدا ۱۳، ۱۶ ; ترس از دشمنان ۱۲ ; ترس پسندیده ۱۳، ۱۶ ; ترس در جهاد ۲ ; ترس ناپسند ۳، ۴، ۵، ۶، ۸، ۹، ۱۳، ۱۶ ; منشأ ترس ۵، ۸، ۹
- تضعیف روحیه: عوامل تضعیف روحیه ۱۰
- توطئه: افشاى توطئه ۱۴
- جنگ:۲
- جهاد:۲ تشویق به جهاد ۲ ۱۸ ; جهاد ۲ با دشمنان ۶، ۱۸ ; فرار از جهاد ۲ ۴ ; ممانعت از جهاد ۲ ۳ ; موانع جهاد ۲ ۱
- حق پذیرى: موانع حق پذیرى ۹
- خدا:۱۳، ۱۶ افشاگرى خدا ۱۳، ۱۶ ۱۴ ; هشدار خدا ۱۳، ۱۶ ۱۱
- دشمنان:۶، ۷، ۱۲، ۱۷، ۱۸ برخورد با دشمنان ۶، ۷، ۱۲، ۱۷، ۱۸ ۱۴ ; توطئه دشمنان ۶، ۷، ۱۲، ۱۷، ۱۸ ۱۴ ; شایعه دشمنان ۶، ۷، ۱۲، ۱۷، ۱۸ ۱۱، ۱۵
- دین: دشمنان دین ۷، ۱۲، ۱۷، ۱۸
- شجاعت: عوامل شجاعت ۱۷
- شایعه:۱۰، ۱۱، ۱۵ در جنگ ۲
- شیطان:۵ اغواگرى شیطان ۵ ۹ ; دوستان شیطان ۵ ۱، ۴، ۷ ; شیطان ۵ انسى ۲ ; نقش شیطان ۵ ۱، ۶، ۸ ; ولایت شیطان ۵ ۱۹
- عمل: زمینه عمل ۱۳ ; عمل ناپسند ۳
- غزوه احد:۱۴
- غزوه حمراءالاسد:۱۰
- کافران:۷
- مبارزه: با شایعه ۱۵
- مشرکان:۷ شایعه مشرکان ۷ ۱۰
- منافقان: شایعه منافقان ۱۰، ۱۱
- مؤمنان:۶ ترس مؤمنان ۶ ۳ ; تشویق مؤمنان ۶ ۱۸ ; صفات مؤمنان ۶ ۱۷ ; مسؤولیت مؤمنان ۶ ۱۲ ; مؤمنان ۶ مجاهد ۸، ۱۹ ; هشدار به مؤمنان ۶ ۱۱
- ولایت:۱۹
