روایت:الکافی جلد ۸ ش ۶۳

آدرس: الكافي، جلد ۸، كِتَابُ الرَّوْضَة

محمد بن يحيي عن احمد بن محمد بن عيسي عن الحسن بن محبوب عن علي بن رياب و هشام بن سالم عن ابي بصير قال :

سَأَلْتُ‏ أَبَا جَعْفَرٍ ع‏ عَنِ اَلرِّيَاحِ اَلْأَرْبَعِ اَلشَّمَالِ‏ وَ اَلْجَنُوبِ وَ اَلصَّبَا وَ اَلدَّبُورِ وَ قُلْتُ إِنَّ اَلنَّاسَ يَذْكُرُونَ أَنَّ اَلشَّمَالَ مِنَ‏ اَلْجَنَّةِ وَ اَلْجَنُوبَ مِنَ‏ اَلنَّارِ فَقَالَ إِنَّ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ جُنُوداً مِنْ رِيَاحٍ يُعَذِّبُ بِهَا مَنْ يَشَاءُ مِمَّنْ عَصَاهُ وَ لِكُلِّ رِيحٍ مِنْهَا مَلَكٌ مُوَكَّلٌ بِهَا فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يُعَذِّبَ قَوْماً بِنَوْعٍ مِنَ اَلْعَذَابِ أَوْحَى إِلَى اَلْمَلَكِ اَلْمُوَكَّلِ بِذَلِكَ اَلنَّوْعِ مِنَ اَلرِّيحِ اَلَّتِي يُرِيدُ أَنْ يُعَذِّبَهُمْ بِهَا قَالَ فَيَأْمُرُهَا اَلْمَلَكُ فَيَهِيجُ‏ كَمَا يَهِيجُ اَلْأَسَدُ اَلْمُغْضَبُ قَالَ‏وَ لِكُلِّ رِيحٍ مِنْهُنَّ اِسْمٌ أَ مَا تَسْمَعُ قَوْلَهُ‏ تَعَالَى كَذَّبَتْ‏ عََادٌ فَكَيْفَ كََانَ عَذََابِي وَ نُذُرِ `إِنََّا أَرْسَلْنََا عَلَيْهِمْ رِيحاً صَرْصَراً فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ وَ قَالَ‏ اَلرِّيحَ اَلْعَقِيمَ‏ وَ قَالَ‏ رِيحٌ فِيهََا عَذََابٌ أَلِيمٌ‏ وَ قَالَ‏ فَأَصََابَهََا إِعْصََارٌ فِيهِ نََارٌ فَاحْتَرَقَتْ‏ وَ مَا ذُكِرَ مِنَ اَلرِّيَاحِ اَلَّتِي يُعَذِّبُ اَللَّهُ بِهَا مَنْ عَصَاهُ قَالَ وَ لِلَّهِ عَزَّ ذِكْرُهُ رِيَاحُ رَحْمَةٍ لَوَاقِحُ وَ غَيْرُ ذَلِكَ يَنْشُرُهَا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ مِنْهَا مَا يُهَيِّجُ اَلسَّحَابَ‏ لِلْمَطَرِ وَ مِنْهَا رِيَاحٌ تَحْبِسُ اَلسَّحَابَ بَيْنَ اَلسَّمَاءِ وَ اَلْأَرْضِ وَ رِيَاحٌ تَعْصِرُ اَلسَّحَابَ فَتَمْطُرُهُ بِإِذْنِ اَللَّهِ وَ مِنْهَا رِيَاحٌ مِمَّا عَدَّدَ اَللَّهُ فِي‏ اَلْكِتَابِ‏ فَأَمَّا اَلرِّيَاحُ اَلْأَرْبَعُ اَلشَّمَالُ وَ اَلْجَنُوبُ وَ اَلصَّبَا وَ اَلدَّبُورُ فَإِنَّمَا هِيَ أَسْمَاءُ اَلْمَلاَئِكَةِ اَلْمُوَكَّلِينَ بِهَا فَإِذَا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ يُهِبَّ شَمَالاً أَمَرَ اَلْمَلَكَ اَلَّذِي اِسْمُهُ‏ اَلشَّمَالُ‏ فَيَهْبِطُ عَلَى‏ اَلْبَيْتِ اَلْحَرَامِ‏ فَقَامَ عَلَى‏ اَلرُّكْنِ اَلشَّامِيِ‏ فَضَرَبَ بِجَنَاحِهِ فَتَفَرَّقَتْ رِيحُ اَلشَّمَالِ حَيْثُ يُرِيدُ اَللَّهُ مِنَ اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ يَبْعَثَ جَنُوباً أَمَرَ اَلْمَلَكَ اَلَّذِي اِسْمُهُ‏ اَلْجَنُوبُ‏ فَهَبَطَ عَلَى‏ اَلْبَيْتِ اَلْحَرَامِ‏ فَقَامَ عَلَى‏ اَلرُّكْنِ اَلشَّامِيِ‏ فَضَرَبَ بِجَنَاحِهِ فَتَفَرَّقَتْ رِيحُ اَلْجَنُوبِ فِي اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ حَيْثُ يُرِيدُ اَللَّهُ وَ إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ يَبْعَثَ رِيحَ اَلصَّبَا أَمَرَ اَلْمَلَكَ اَلَّذِي اِسْمُهُ‏ اَلصَّبَا فَهَبَطَ عَلَى‏ اَلْبَيْتِ اَلْحَرَامِ‏ فَقَامَ عَلَى‏ اَلرُّكْنِ اَلشَّامِيِ‏ فَضَرَبَ بِجَنَاحِهِ فَتَفَرَّقَتْ رِيحُ اَلصَّبَا حَيْثُ يُرِيدُ اَللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ فِي اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ إِذَا أَرَادَ اَللَّهُ أَنْ يَبْعَثَ دَبُوراً أَمَرَ اَلْمَلَكَ اَلَّذِي اِسْمُهُ‏ اَلدَّبُورُ فَهَبَطَ عَلَى‏ اَلْبَيْتِ اَلْحَرَامِ‏ فَقَامَ عَلَى‏ اَلرُّكْنِ اَلشَّامِيِ‏ فَضَرَبَ بِجَنَاحِهِ فَتَفَرَّقَتْ رِيحُ اَلدَّبُورِ حَيْثُ يُرِيدُ اَللَّهُ مِنَ اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ ثُمَّ قَالَ‏ أَبُو جَعْفَرٍ ع‏ أَ مَا تَسْمَعُ لِقَوْلِهِ رِيحُ اَلشَّمَالِ وَ رِيحُ اَلْجَنُوبِ وَ رِيحُ اَلدَّبُورِ وَ رِيحُ اَلصَّبَا إِنَّمَا تُضَافُ إِلَى اَلْمَلاَئِكَةِ اَلْمُوَكَّلِينَ بِهَا

ترجمه

هاشم رسولى محلاتى, الروضة من الكافی جلد ۱ ترجمه رسولى محلاتى, ۱۳۰

ابو بصير گويد: از امام باقر عليه السّلام از (حقيقت و كيفيت) بادهاى چهارگانه شمال، جنوب، صبا، و دبور پرسيدم و عرضكردم: كه مردم گويند: باد شمال از بهشت است، و باد جنوب از دوزخ است؟ حضرت فرمود: همانا براى خداى عز و جل لشكريانى از بادها است كه هر يك از بندگان معصيت كار خود را كه خواهد بدان عذاب كند، و بر هر بادى فرشته‏اى گماشته شده، و چون خداى عز و جل خواهد كه مردمى را بنوعى از عذاب (خويش) عذاب كند، بدان فرشته‏اى كه بر آن نوع باد گماشته شده وحى كند، و آن فرشته نيز بدان باد فرمان دهد و آن باد مانند شيرى خشمناك برجهد. فرمود: و هر يك از اين بادها نامى دارند آيا نشنيده‏اى گفتار خداى تعالى را كه فرمايد: «قوم عاد نيز (پيامبرشان را) تكذيب كردند و چسان بود عذاب كردن و بيم دادن من، و طوفانى سخت در روز شومى سراسر (شوم) بر آنها فرستاديم» (سوره قمر آيه ۱۸- ۱۹) و نيز (در جاى ديگر) «باد عقيم (و نازاد)» فرموده (در سوره ذاريات آيه ۴۱) و (در جاى ديگر) فرمود: «بادى كه در آن عذابى الم‏انگيز بود» (سوره احقاف آيه ۲۴) و (در جاى ديگر) فرمود «گردبادى آتشزا بدان رسيد و بسوخت» (سوره بقره آيه ۲۶۶) و همچنين بادهائى را كه خداوند ذكر فرمود كه بدانها نافرمانانش را عذاب كرده. و حضرت فرمود: و خداى عز و جل را بادهاى رحمتى است كه آبستن‏كننده است و بادهاى ديگرى است كه آنها را از پيشگاه رحمت خويش گسترش داده و پهن كند: يك قسمت از آنها بادهائى است كه ابرها را براى باران تحريك كند، قسمت ديگر بادهائى است كه ابرها را ميان آسمان و زمين نگاه دارند، و قسمت سوم بادهائى است كه ابرها را بفشارد تا باذن خدا باران بريزند، و قسمت چهارم بادهائى است كه آنها را در قرآن شماره كرده. و اما بادهاى چهارگانه: شمال، جنوب، صبا، دبور، اين چهار نام، نام فرشتگانى است كه بر اين بادها گماشته شده‏اند، پس هر گاه خداوند اراده فرمايد كه باد شمال بوزد بدان فرشته كه نامش شمال است دستور دهد و آن فرشته بخانه كعبه فرود آيد و بالاى ركن شامى بايستد و بال خود را بهم زند در اين وقت باد شمال بهر سو كه خدا اراده فرموده از خشكى و دريا پراكنده شود، و چون خدا اراده كند كه باد جنوب را بفرستد بفرشته‏اى كه نامش جنوب است فرمان دهد و او بخانه كعبه فرود آيد و بر ركن شامى بايستد و بال خود را بهم بزند، پس باد جنوب در خشكى و دريا بهر جا كه خدا خواهد بوزد و چون اراده فرمايد كه باد صبا را بفرستد بدان فرشته كه نامش صبا است دستور دهد تا بر خانه كعبه فرود آيد و بر ركن شامى بايستد و بال خود را بهم زند بس باد صبا پراكنده شود در خشكى و دريا بهر جا كه خداى عز و جل خواهد بوزد و چون اراده فرمايد كه باد دبور را بفرستد بدان فرشته كه نامش دبور است دستور دهد و آن فرشته بخانه كعبه فرود آيد و بر ركن شامى بايستد و بال زند پس باد دبور بهر جا كه خدا خواهد در خشكى و دريا بوزد، سپس امام باقر عليه السّلام فرمود: مگر نشنيدى كه گويند: باد شمال، و باد جنوب، و باد صبا، و باد دبور، و در همه آنها باد را بنام فرشته مأمور بدان نسبت ميدهند.

حميدرضا آژير, بهشت كافى - ترجمه روضه كافى‏, ۱۲۵

ابو بصير مى‏گويد: از امام باقر عليه السّلام پيرامون بادهاى چهارگانه: شمال، جنوب، صبا و دبور پرسش كردم و عرض كردم: مردم مى‏گويند باد شمال از بهشت و باد جنوب از آتش مى‏آيد. امام عليه السّلام فرمود: خدا را سپاهيانى است از باد كه هر كدام از بندگان نافرمان خويش را بخواهد با آن عذاب مى‏دهد، و بر هر بادى ملكى گمارده است، و چون خدا بخواهد مردمى را به گونه‏اى عذاب رساند به فرشته گماشته به اين گونه باد كه قرار است وسيله عذاب باشد، دستور مى‏دهد، سپس آن فرشته فرمان مى‏دهد به آن باد، پس آن باد چون شير ژيان مى‏جهد. فرمود: هر كدام از اين بادها را نامى است آيا نشنيده‏اى كه خداوند مى‏فرمايد: كَذَّبَتْ عادٌ فَكَيْفَ كانَ عَذابِي وَ نُذُرِ* إِنَّا أَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً صَرْصَراً فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ «۱»، و فرمود: الرِّيحَ الْعَقِيمَ «۲»، و نيز پروردگار مى‏فرمايد: رِيحٌ فِيها عَذابٌ أَلِيمٌ «۳»، و فَأَصابَها إِعْصارٌ فِيهِ نارٌ فَاحْتَرَقَتْ «۴»، و بادهايى را خداوند ياد كرده است كه بنده‏هاى نافرمان را بدان عذاب رساند. فرمود: و براى خداوند سبحان، بادهاى رحمت است كه آبستن‏كننده درختانند و بادهاى ديگرى كه آنها را از درگاه رحمت خود بوزاند. بادهايى كه ابر آن را برانگيزاند، بادهايى كه ابر را ميان آسمان و زمين باز دارند، بادهايى كه ابر را مى‏فشارند تا به اذن الهى ببارند، و بادهاى ديگرى كه خداوند در قرآن بر شمرده است. امّا نام‏هاى چهارگانه اين بادها: شمال، جنوب، صبا و دبور پس آنها نام‏هاى فرشتگانى هستند كه بر آن بادها گماشته شده‏اند، و چون خداوند آهنگ آن كند كه باد شمال وزيدن گيرد به فرشته‏اى كه شمال ناميده مى‏شود دستور مى‏دهد تا بر خانه كعبه فرمود آيد و بر ركن شامى بايستد و پر زند و باد شمال تا آنجا كه خدا خواهد از بيابان و دريا پراكنده شود، و هر گاه خدا خواهد كه باد جنوب وزيدن گيرد به فرشته‏اى كه نامش جنوب‏ __________________________________________________

(۱) «عاديان به تكذيب پرداختند. پس چگونه بود عذاب من و هشدارها [ى من‏]؟ ما بر [سر] آنان در روز شومى، به طور مداوم، تند بادى توفنده فرستاديم» (سوره قمر/ آيه ۱۸ و ۱۹).
(۲) «باد مهلك» (سوره ذاريات/ آيه ۴۱).
(۳) «بادى است كه در آن عذابى پر درد [نهفته‏] است» (سوره احقاف/ آيه ۲۴).
(۴) « [ناگهان‏] گردبادى آتشين بر آن [باغ‏] زند و [باغ يكسر] بسوزد» (سوره بقره/ آيه ۲۶۶).

است فرمان مى‏دهد تا بر بيت الحرام فرود آيد و بر ركن شامى بايستد و پر زند و باد جنوب در دشت و دريا پراكنده گردد تا آنجا كه خدا خواهد، و هر گاه خدا خواهد باد صبا را برانگيزد به فرشته‏اى كه نامش صباست فرمان دهد تا بر بيت الحرام فرود آيد و بر ركن شامى بايستد و پر زند و باد صبا تا آنجا كه خداوند عزّ و جلّ خواهد از دشت و دريا پراكنده گردد، و هر گاه خدا خواهد باد دبور را برانگيزد به فرشته‏اى كه نامش دبور است فرمان مى‏دهد تا بر بيت الحرام فرود آيد و بر ركن شامى بايستد و پر زند تا باد دبور تا آنجا كه خدا خواهد از دشت و دريا پراكنده شود. سپس امام باقر عليه السّلام فرمود: آيا نشنيده‏اى گفتار او را: باد شمال، باد جنوب، باد دبور و باد صبا و اينكه اينها همه به فرشتگانى نسبت داده شده‏اند كه موكّل بر آن هستند.