الدخان ٣٧
ترجمه
| الدخان ٣٦ | آیه ٣٧ | الدخان ٣٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تُبَّعٍ»: تُبّع حِمْیَری، یکی از شاهان یمن و مرد صالحی بوده است. داستان قوم او برای اهل مکّه روشن و شناخته بود (نگا: المصحف المیسّر). قوم تُبّع جمعیّتی بودند با قدرت و نیروی فراوان و حکومت پهناور و گسترده. تُبّع یک لقب عمومی برای ملوک و شاهان یمن بوده است (نگا: تفسیر نمونه). «قَوْمُ تُبَّعٍ»: (نگا: / ).
تفسیر
- آيات ۳۴ - ۵۹ سوره دخان
- توضيح اين جمله منكران معاد كه گفتند: ((ان هى الا موتتنا الاولى )) و چند وجه در معناىآن
- خلاصه اشكال و پاسخ آن
- اثبات معاد با بيان اينكه خلقت آسمان ها و زمين به حق بوده
- معنا و وجه اينكه در قيامت اغناء و نصرت نخواهد بود و مقصود از استثناء ((الا من رحم الله...))
- توضيح مراد از اينكه فرمود اهل بهشت جز مرگ نخستين مرگى نمى چشند و جواب ازاشكالى درباره استثناء ((الا الموته الاولى ))
- پاسخ از اشكال دوم
- (رواياتى درباره ((تبع ))، شفاعت و...)
نکات آیه
۱- سرنوشت قوم «تبّع» و اقوام قبل از آن، پیامدار عبرت و هشدار براى مشرکان مکه (أهم خیر أم قوم تبّع و الذین من قبلهم)
۲- هلاکت قوم «تبّع» و اقوام پیش از آن، به اراده و خواست خداوند (أهم خیر أم قوم تبّع و الذین من قبلهم أهلکنهم)
۳- ایمن ماندن «تبّع»، از عذاب هلاکت بار نازل شده بر قومش * (أهم خیر أم قوم تبّع ... أهلکنهم) از این که خداوند هلاکت را به قوم «تبّع» نسبت داده است - و نه خود وى - مطلب یاد شده قابل برداشت است.
۴- آگاهى اهل مکه، از سرگذشت هلاکت بار قوم تبّع (أهم خیر أم قوم تبّع) از این که قرآن، قبلاً سخنى از قوم «تبّع» به میان نیاورده و در این جا به ذکر نام آن براى عبرت آموزى مشرکان مکه اکتفا کرده است، مطلب بالا قابل استفاده است.
۵- جرم پیشگى، عامل هلاکت قوم «تبّع» و اقوام هلاک شده قبل از آن (أهم خیر أم قوم تبّع و الذین من قبلهم أهلکنهم إنّهم کانوا مجرمین)
۶- هلاکت و نابودى جوامع، ناشى از عملکرد خود آنان است. (أهلکنهم إنّهم کانوا مجرمین)
۷- جرم پیشگى مردمان و حق ناپذیرى ایشان، زمینه ساز عقوبت آنان در دنیا (أهلکنهم إنّهم کانوا مجرمین)
۸- انکار معاد، جرمى مستحق هلاکت (إن هى إلاّ موتتنا ...إنّهم کانوا مجرمین) این آیه، همگونى مشرکان با اقوام هلاک شده پیشین در مجرم بودن را اثبات مى کند و آنچه در آیات پیشین به عنوان نقطه منفى یاد شده، انکار معاد است.
روایات و احادیث
۹- «عن النبى(ص) إنّه قال: لاتسبّوا تُبّعاً فإنّه کان قد أسلم...;[۱] از رسول خدا(ص) روایت شده است که فرمود: تُبّع را دشنام ندهید; زیرا او تسلیم [امر خدا] شده بود...».
موضوعات مرتبط
- اقوام پیشین: تاریخ اقوام پیشین ۲; سرنوشت اقوام پیشین ۱; عبرت از اقوام پیشین ۱; عوامل هلاکت اقوام پیشین ۵، ۶; گناه اقوام پیشین ۵; منشأ هلاکت اقوام پیشین ۲
- تبع: اسلام تبع ۹; مصونیت تبع ۳
- حق: آثار حق ناپذیرى ۷
- خدا: آثار اراده خدا ۲
- عبرت: عوامل عبرت ۱
- عمل: آثار عمل ۶
- قوم تبع: تاریخ قوم تبع ۲، ۳; سرنوشت قوم تبع ۱، ۴; عبرت از قوم تبع ۱; عذاب قوم تبع ۳; عوامل هلاکت قوم تبع ۵; گناه قوم تبع ۵; منشأ هلاکت قوم تبع ۲; هلاکت قوم تبع ۴
- کیفر: زمینه کیفر دنیوى ۷
- گناه: آثار گناه ۵، ۷
- مشرکان مکه: هشدار به مشرکان مکه ۱
- معاد: کیفر تکذیب معاد ۸
- مکه: علم اهل مکه ۴
- هلاکت: عوامل هلاکت ۸
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۹، ص ۱۰۰.
