السجدة ١٦
ترجمه
| السجدة ١٥ | آیه ١٦ | السجدة ١٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَتَجَافی»: رها و به دور می‌شوند. مراد برخاستن از خواب خوش و ترک بستر نرم و گرم است. «الْمَضَاجِعِ»: جمع مَضْجَع، بسترها، رختخوابها. «خَوْفاً وَ طَمَعاً»: با بیم و امید. در حال خوف و رجا. مفعول مطلق فعل محذوف بوده و تقدیر چنین است: یَخَافُونَ خَوْفاً وَ یَطْمَعُونَ طَمَعاً. یا این که حال ضمیر (و) است و به معنی خَآئِفِینَ وَ طَامِعِینَ می‌باشند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۳۰، سوره سجده
- از نظر اوصافشان
- معرفى مؤ منين از نظر اعمالشان
- بشارت به مؤ منين به پاداشى مافوق علم و تصور همگان (فلا تعلم نفس ما اخفى لهم منقرة اعين )
- مقايسه مومن و كافر از نظر عاقبت آنها، پاداش و جزاى الهى
- وجوه مختلف درباره مراد از ((بلقائه )) در آيه ((و لقد آتينا موسى الكتاب فلا تمنفى مربة من لقائه ...))
- مقصود از ((فتح )) در آيه : ((و يقولون متى هذا الفتح ...))
- بحث روايتى
- رواياتى در عظمت نماز شب و فضيلت شب و روز جمعه
- چند روايت در ذيل آيه ((افمن كان مؤ منا كمن فاسقا...)) و ((لنذيقنهم من العذاب الادنى...))
نکات آیه
۱ - برکندن تَن از بستر آسایش در دل شب، براى نیایش خدا، نشان مؤمنان راستین است. (إنّما یؤمن بأیتنا الذین ... تتجافى جنوبهم عن المضاجع) «تتجافى» از ریشه «جفى» به معناى «ملازم نبودن با مکان و جا» است (المنجد) لازم به ذکر است که «تتجافى» حال براى «الذین» در آیه پیش است.
۲ - ایمان حقیقى، مستلزم چشم پوشى از آسایش و ترک خواب است. (إنّما یؤمن بأیتنا ... تتجافى جنوبهم عن المضاجع)
۳ - نیایش مؤمنان راستین به درگاه خدا در دل شب، همراه با بیم و امید است. (یدعون ربّهم خوفًا و طمعًا)
۴ - ربوبیت خداوند، متقاضاى دعا به درگاه او است. (یدعون ربّهم خوفًا و طمعًا)
۵ - توأم بودن بیم و امید در دعا و نیایش، امرى بایسته و لازم است. (یدعون ربّهم خوفًا و طمعًا)
۶ - ترس و امید، برانگیزاننده مؤمنان به تهجد و شب زنده دارى است. (یدعون ربّهم خوفًا و طمعًا) «خوفاً» و «طمعاً» بنابراین که مفعول لأجلِه باشند، مفید این معنایند که آنان به خاطر ترس و امیدى که در دل دارند، اقدام به نیایش مى کنند.
۷ - مؤمنان راستین ، تحت عنایت و توجه ویژه پروردگارند. (یدعون ربّهم) اضافه «ربّ» به ضمیر «هم» - که مرجع آن مؤمنان است - با توجه به این که پروردگار، ربّ همه انسان ها است، مى تواند به نکته یاد شده اشاره داشته باشد.
۸ - دعا و نیایش در تاریکى شب، امرى بایسته و پسندیده است. (تتجافى جنوبهم عن المضاجع یدعون ربّهم خوفًا و طمعًا)
۹ - مؤمنان راستین، همواره بخشى از امکانات خدادادى خویش را در راه خدا انفاق مى کنند. (و ممّا رزقنهم ینفقون)
۱۰ - امکانات و دارایى هاى انسان، منشأ خدایى دارد. (و ممّا رزقنهم ینفقون)
۱۱ - توجه دادن به خدایى بودن امکانات، زمینه ساز و برانگیزاننده انسان به انفاق کردن است. (و ممّا رزقنهم ینفقون) این که خداوند در وصف انفاق کردن مؤمنان مى فرماید: «از روزى هایى که ما دادیم انفاق مى کنند.» حاکى است که یادآورى منشأ امکانات و روزى ها، مى تواند داراى چنین نقشى باشد.
۱۲ - مؤمنان راستین، به اعمال فردى و اجتماعى و عبادى و مالى خود عمل مى کنند. (إنّما یؤمن بأیتنا الذین إذا ذکّروا بها خرّوا ... تتجافى جنوبهم ... یدعون ربّهم ... و ممّا رزقنهم ینفقون) فرازهاى «تتجافى...» و «یدعون...» مربوط به اعمال فردى و عبادى و فراز «ممّا رزقناهم...» امرى اجتماعى - مالى است.
۱۳ - اَعمال عبادى و اجتماعى، در بینش الهى داراى پیوندى تنگاتنگ اند. (یدعون ربّهم ... و ممّا رزقنهم ینفقون)
۱۴ - انفاق، داراى اهمیتى در رتبه نیایش و دعا به درگاه خداوند است. (یدعون ربّهم ... و ممّا رزقنهم ینفقون) ذکر انفاق در ردیف، تهجّد و دعا و تسبیح، نشان دهنده اهمیت آن و هم رتبه بودنش با آنها است.
۱۵ - مؤمنان، در قبال نیازهاى اقتصادى جامعه، تعهد دارند. (یدعون ربّهم ... و ممّا رزقنهم ینفقون)
موضوعات مرتبط
- آسایش: ترک آسایش ۲
- امکانات مادى: منشأ امکانات مادى ۱۰، ۱۱
- امیدوارى: آثار امیدوارى ۶
- انفاق: اهمیت انفاق ۱۴; زمینه انفاق ۱۱
- انگیزش: عوامل انگیزش ۶، ۱۱
- ایمان: آثار ایمان ۲
- ترس: آثار ترس ۶
- تهجد: اهمیت تهجد ۱; زمینه تهجد ۶
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۴; رازقیت خدا ۱۰
- خواب: ترک خواب ۲
- دعا: امیدوارى در دعا ۳، ۵; اهمیت دعا ۱۴; اهمیت دعا در شب ۸; ترس در دعا ۳، ۵; دعا در شب ۱، ۳; زمینه دعا ۴
- دین: ابعاد دین ۱۳; تعالیم اجتماعى دین ۱۳; تعالیم عبادى دین ۱۳; دین و عینیت ۱۳
- رفتار: پایه هاى رفتار ۱۱
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۷
- مؤمنان: انفاق مؤمنان ۹; تکلیف اجتماعى مؤمنان ۱۲; تکلیف عبادى مؤمنان ۱۲; تکلیف فردى مؤمنان ۱۲; تکلیف مالى مؤمنان ۱۲; دعاى مؤمنان راستین ۳; مسؤولیت مؤمنان ۱۵; مقامات مؤمنان ۷; مؤمنان و نیازهاى اقتصادى ۱۵; نشانه هاى مؤمنان راستین ۱
- مناجات: امیدوارى در مناجات ۵; اهمیت مناجات ۱۴; اهمیت مناجات در شب ۸; ترس در مناجات ۵; مناجات در شب ۱، ۳
