المزمل ٢
کپی متن آیه |
---|
قُمِ اللَّيْلَ إِلاَّ قَلِيلاً |
ترجمه
المزمل ١ | آیه ٢ | المزمل ٣ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«قُمْ»: پاشو! برخیز! مراد برخاستن از خواب و شبزندهداری و پرداختن به نماز و نیایش است. «قَلِیلاً»: مستثنی است. برابر این آیه، حضرت تنها اندکی از شب میتوانست بخوابد.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ... (۲) تَتَجَافَى جُنُوبُهُمْ عَنِ... (۰) إِنَ رَبَّکَ يَعْلَمُ أَنَّکَ... (۲)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹ سوره مزمّل
- مفاد خطاب «يَا أيّهَا المُزّمّل»
- چند وجه در معناى آيه: «قُم اللّيلَ إلّا قليلاً»
- بيان جهات مختلف سنگين بودن قرآن
- اقوال ديگر مفسران در بيان سنگينى قرآن
- چند قول در معناى آيه: «إنّ نَاشِئة اللّيل هِیَ أشدّ وَطئاً و أقوَمُ قِيلاً»
- مقصود از «ذكر» در خطاب: «وَ اذكُر اسمَ رَبّك»
- معناى اين كه فرمود: خدا را وكيل بگير
- تهديد تكذيب كنندگان صاحب نعمت
- هلاكت فرعون بر اثر نافرمانى فرستاده خدا، هشداری برای کافران
- نمونه هايى از شدّت عذاب روز قيامت
- بحث روایی: (رواياتى درباره آيات سوره مزّمّل)
- چند روايت درباره مراد از ترتيل قرآن و آداب تلاوت قرآن
- رواياتى راجع به كيفيّت نزول وحى بر رسول خدا «ص»
- مراد از تبتّل به سوى خدا، در آیه: «وَ تَبتّل إليه تبتيلاً»
نکات آیه
۱ - فرمان خداوند به پیامبر(ص)، به شب زنده دارى جز اندکى از شب (قم الّیل إلاّ قلیلاً) «إلاّ قلیلاً» استثنا از «لیل» است و مقصود از آن، استثنا از اجزاى یک شب و یا استثنا از لیالى (شب ها) است. برداشت یاد شده، مبتنى بر احتمال نخست است.
۲ - رخصت یافتن پیامبر(ص)، به ترک شب زنده دارى در اندکى از شب ها از سوى خداوند (قم الّیل إلاّ قلیلاً) در صورتى که «إلاّ قلیلاً» استثنا از شب باشد - نه اجزاى آن - مفاد آیه چنین مى شود: پیامبر(ص) اجازه دارد به خاطر بروز برخى از موانع (همچون جنگ، بیمارى، سفر و...) نماز شب را ترک کند.
۳ - اهمیت و جایگاه بلند شب زنده دارى، در سلسله تعالیم اسلام (قم الّیل إلاّ قلیلاً)
۴ - نقش تعیین کننده عبادت و شب زنده دارى، در تقویت روحیه و مقاومت در برابر مشکلات تبلیغى و رسالت دینى (قم الّیل إلاّ قلیلاً) به گفته مفسران، این آیات در مکه نازل شده است. فرمان خداوند به شب زنده دارى در دوران مکّى (زمانى که رسالت پیامبر(ص) در سخت ترین شرایط قرار داشت) مى تواند گویاى حقیقت یاد شده باشد.
۵ - شب هنگام، زمان مناسب براى عبادت و راز و نیاز به درگاه الهى (قم الّیل إلاّ قلیلاً)
روایات و احادیث
۶ - «عن محمد بن مسلم عن أبى جعفر(ع) قال: سألتُه عن قول اللّه: «قم اللیل إلاّ قلیلاً» قال: أمره اللّه أن یصلّى کلَّ لیلة إلاّ أن یأتى علیه لیلةٌ فى اللیالى لایصلى فیها شیئاً;[۱] محمدبن مسلم گوید: از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند: «قم اللیل إلاّ قلیلاً» سؤال کردم، فرمود: خداوند به او (رسول اللّه) دستور داده که هر شب نماز [شب ]بخواند; مگر این که شبى از شب ها بیاید که در آن نتواند نمازى بخواند».
موضوعات مرتبط
- استقامت: عوامل استقامت ۴
- تبلیغ: استقامت در تبلیغ ۴
- تقویت روحیه: عوامل تقویت روحیه ۴
- تهجد: آثار تهجد ۴; اهمیت تهجد ۳
- خدا: اوامر خدا ۱
- عبادت: آثار عبادت ۴; آداب عبادت ۵
- محمد(ص): اختصاصات محمد(ص) ۱، ۲، ۶; اختیارات محمد(ص) ۲; محدوده تهجد محمد(ص) ۱، ۲; نماز شب محمد(ص) ۶
منابع
- ↑ تهذیب الأحکام، ج ۲، ص ۳۳۵، ح ۲۳۶; نورالثقلین، ج ۵، ص ۴۴۶، ح ۴.