التوبة ٩٨
ترجمه
| التوبة ٩٧ | آیه ٩٨ | التوبة ٩٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَتَّخِذُ»: به حساب می‌آورد. به شمار می‌آورد. «مَغْرَماً»: زیان و ضرر. «یَتَرَبَّصُ»: انتظار می‌کشد. «الدَّوَآئِرَ»: جمع دائرة، بلایا و مصائب روزگار. «السَّوْء»: هرگونه شر و بلا و زیان و ضرری که مایه بدحالی انسان شود. «دَآئِرَةُ السَّوْءِ»: بلای بد. اضافه موصوف به صفت است (نگا: مریم / ) و جنبه مبالغه دارد. از قبیل: رَجُلُ صدق. برخی گفته‌اند. واژه (دائِرَة) دارای همان معنی است که واژه (السَّوْء) بیانگر آن است. در این صورت اضافه به خاطر بیان و تأکید است.
تفسیر
- آيات ۱۰۶ - ۹۷، سوره توبه
- بيان آيات شريفه مربوط به وضع اعراب از لحاظ كفر و نفاق و ايمان
- معناى كلمه (( اعراب )) و بيان اينكه باديه نشينان به سبب دروى از تمدن و علم و ادب از معارف دينى دورتر بوده اند
- تقسيم مؤ منين به سه گروه : سابقون اولون از مهاجرين و انصار و تابعين آنان به احسان . و بيان مراد از هر كدام
- معناى اتباع به احسان در جمله : (( والذين اببعوهم باحسان )) كه وصف طبقه سوم از مؤمنين است
- حكم به فضيلت سابقون اولون از مهاجرين و انصار مقيد است به ايمان وعمل صالح
- معناى رضايت مؤ منين از خدا و رضايت خدا از مؤ منين و بيان اينكه رضايت خدا از اوصاف فعل او است نه از اوصاف ذاتش
- مقصود از عذاب كردن منافقين در دو نوبت (سنعذبهم مرتين ) چيست ؟
- امر به اخذ زكات از اموال مردم
- گيرنده زكات خداست و تصدق و اداء زكات نوعى توبه است چنانچه توبه هم صدقه اعمال است
- توضيح درباره معناى آيه : (( و قلاعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله والمؤ منون )) و اينكه مخاطبين آن چه كسانى هستند ورؤ يت در آن به چه معنا است ؟
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار... ))
- سخن (( قرظى )) مبنى بر اينكه تمامى اصحاب پيامبر (ص ) آمرزيده اند و خوب و بدشان اهل بهشتند و نقد و رد آن سخن
- رواياتى در ذيل آيه : (( و آخرون اعترفوا بذنوبهم ... )) و اينكه در مورد چه كسانى نازل شده است
- چند روايت در ذيل آيه مربوط به زكات
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( و آخرون مرجون لامرالله ))
- گفتارى پيرامون زكات و ساير صدقات (نظر اسلام درباره اجتماع و حقوق مالى آن و مزايا و ويژگيهاى نظام ماليه عمومى در اسلام )
نکات آیه
۱ - گروهى از بدویان بى فرهنگ در عصر بعثت، انفاق (زکات و صدقات) را غرامت و تاوان تلقى مى کردند. (و من الأعراب من یتخذ ما ینفق مغرماً)
۲ - خسارت شمردن انفاق، نشان جهل و بى فرهنگى انسان است. (و من الأعراب من یتخذ ما ینفق مغرماً)
۳ - جهل و عدم درک صحیح نسبت به مفاهیم دینى و ارزشهاى الهى، عامل بد تفسیر کردن و ناروا شمردن آنها (و أجدر ألّا یعلموا حدود ما أنزل اللّه ... یتخذ ما ینفق مغرماً) جمله «یتخذ ما ینفق مغرماً» مى تواند نمونه اى باشد از آنچه در آیه قبل به طور کلى درباره جهل و نادانى بادیه نشینان گفته شده.
۴ - وجود مالیات و انفاقهاى مالى واجب در عصر پیامبر (ص) (و من الأعراب من یتخذ ما ینفق مغرماً و یتربّص بکم الدوائر) جمله «تربّص بکم الدوائر» دلالت مى کند که بادیه نشینان در انتظار فرصتى براى شانه خالى کردن از انفاق هستند، بنابراین خود را در پرداخت آن مجبور مى دیدند.
۵ - نارضایتى و خشم شدید برخى از بادیه نشینان از انفاقهاى مالى و پرداخت مالیات به پیامبر (ص) و حکومت اسلامى (و من الأعراب ... و یتربّص بکم الدوائر)
۶ - برخى از بادیه نشینان، در آرزوى رسیدن بلا و حوادث ناگوار به پیامبر (ص) و مسلمانان به منظور نجات یافتن از پرداخت مالیات (انفاق) (و من الأعراب من یتخذ ما ینفق مغرماً و یتربّص بکم الدوائر)
۷ - عداوت برخى از مردمان نسبت به پیامبر (ص) و اسلام، ریشه در امور مادى و مالى داشت. (یتخذ ما ینفق مغرماً و یتربّص بکم الدوائر)
۸ - اقدام برخى از بادیه نشینان صدر اسلام، به انفاقهاى اکراهى و ناخواسته (و من الأعراب من یتخذ ما ینفق مغرماً)
۹ - منافقان بادیه نشین و از انفاق گریز، داراى موضع ضعیف در قبال مؤمنان صدر اسلام (و من الأعراب ... و یتربّص بکم الدوائر) آرزوى بلا و بدبختى کردن براى مؤمنان (یتربص بکم الدوائر) بیانگر ضعف آنان است زیرا اگر داراى قدرت بودند با شمشیر و زور، علیه قوانین اسلامى مى شوریدند.
۱۰ - آرزومندان نزول بلا و نگون بختى براى پیامبر (ص) و مؤمنان، مورد طرد و لعن خداوند هستند. (یتربّص بکم الدوائر علیهم دائرة السوء) ظاهراً جمله «علیهم دائرة السوء» در مقام نفرین مى باشد نه صرفاً إخبار از آینده.
۱۱ - إخبار خداوند به تحقق بدخواهیهاى بادیه نشینان در مورد خودشان و نه پیامبر (ص) و مؤمنان (یتخذ ما ینفق مغرماً و یتربّص بکم الدوائر علیهم دائرة السوء) برداشت فوق بدان احتمال است که جمله «علیهم دائرة السوء» در مقام إخبار باشد.
۱۲ - آرزوى بلا و بدبختى کردن براى مؤمنان و اسلام، موجب مبتلا شدن خود فرد به آن است. (یتربّص بکم الدوائر علیهم دائرة السوء) با الغاى خصوصیت از مورد آیه، برداشت فوق به دست مى آید.
۱۳ - خداوند، سمیع (شنوا) و علیم (دانا) است. (و اللّه سمیع علیم)
۱۴ - آگاهى عمیق خداوند به همه امور بدگوییهاى آشکار و نهان و نیز به بدخواهیهاى درونى منافقان نسبت به اسلام و مؤمنان (و من الأعراب ... یتربّص بکم الدوائر ... و اللّه سمیع علیم) کلمه «سمیع» بیانگر بدگوییهاى منافقان و واژه «علیم» بیانگر آرزوى قلبى آنها نسبت به اسلام و مسلمین است.
موضوعات مرتبط
- آرزو: آرزوى بلا بر محمّد (ص) ۶; آرزوى بلا بر مسلمانان ۶
- احکام: عوامل تفسیر غلط احکام ۳
- ارزشها: آثار جهل به ارزشها ۳
- اسلام: آثار بدخواهى براى اسلام ۱۲; بدخواهى براى اسلام ۱۴
- اسماء و صفات: سمیع ۱۳; علیم ۱۳
- انفاق: ضعف تارکان انفاق ۹
- بادیه نشینان: آثار بدخواهى بادیه نشینان ۱۱; آرزوى بادیه نشینان ۶; انفاق بادیه نشینان ۸; بادیه نشینان و انفاق ۱، ۶; بادیه نشینان و زکات ۱، ۵; بادیه نشینان و صدقات ۱، ۵; بادیه نشینان و مالیات ۵، ۶; بادیه نشینان و محمّد (ص) ۵; بینش بادیه نشینان ۱; تحقق بدخواهى بادیه نشینان ۱۱; ضعف بادیه نشینان ۹; غضب بادیه نشینان ۵; ناخشنودى بادیه نشینان ۵
- بلا: موجبات بلا ۱۲
- جهل: نشانه هاى جهل ۲
- خدا: علم غیب خدا ۱۴
- دشمنى: منشأ دشمنى با اسلام ۷; منشأ دشمنى با محمّد (ص) ۷
- دنیاطلبى: آثار دنیاطلبى ۷
- دین: آثار جهل به دین ۳
- زکات: تاریخ زکات ۴; زکات در صدر اسلام ۴
- قرآن: پیشگوییهاى قرآن ۱۱
- لعن: مشمولان لعن ۱۰
- مالیات: تاریخ مالیات ۴; مالیات در صدر اسلام ۴
- مؤمنان: آثار بدخواهى براى مؤمنان ۱۲; بدخواهى براى مؤمنان ۱۴; لعن بر بدخواهان مؤمنان ۱۰
- محمّد (ص): لعن بر بدخواهان محمّد (ص) ۱۰
- منافقان: بدخواهى منافقان ۱۴; منافقان و مؤمنان ۹
