البقرة ٢٦٣

قَوْلٌ‌ مَعْرُوفٌ‌ وَ مَغْفِرَةٌ خَيْرٌ مِنْ‌ صَدَقَةٍ يَتْبَعُهَا أَذًى‌ وَ اللَّهُ‌ غَنِيٌ‌ حَلِيمٌ‌

ترجمه

گفتار پسندیده (در برابر نیازمندان)، و عفو (و گذشت از خشونتهای آنها)، از بخششی که آزاری به دنبال آن باشد، بهتر است؛ و خداوند، بی‌نیاز و بردبار است.

سخن خوش [با نيازمندان‌] و گذشت، از صدقه‌اى كه آزارى در پى دارد بهتر است، و خدا بى‌نياز و بردبار است

گفتارى پسنديده [در برابر نيازمندان‌] و گذشت [از اصرار و تندىِ آنان‌] بهتر از صدقه‌اى است كه آزارى به دنبال آن باشد، و خداوند بى‌نياز بردبار است.

(فقیر سائل را به) زبان خوش و طلب آمرزش (رد کردن) بهتر است از صدقه‌ای که پی آن آزار کنند، و خداوند بی‌نیاز و بردبار است.

گفتاری پسندیده [در برابر تهیدستان] و عفو [ی کریمانه نسبت به خشم و بد زبانی مستمندان] بهتر از بخششی است که دنبالش آزاری باشد، و خدا بی نیاز و بردبار است.

گفتار نيكو و بخشايش، بهتر از صدقه‌اى است كه آزارى به دنبال داشته باشد. خدا بى‌نياز و بردبار است.

زبان خوش و پرده‌پوشی بهتر است از صدقه‌ای که آزاری در پی داشته باشد، و خداوند بی‌نیاز بردبار است‌

سخنى نيكو و پسنديده و گذشت [از بدى و درشتى نيازمندان‌] بهتر از صدقه‌اى است كه در پى آن رنجاندنى باشد و خدا بى‌نياز و بردبار است.

گفتار نیک و گذشت، بهتر از بذل و بخششی است که اذیّت و آزاری به دنبال داشته باشد. و خداوند بی‌نیاز و بردبار است.

گفتاری پسندیده (در برابر نیازمندان) و گذشتی (از تندی به آنان و یا تندیشان) بهتر از صدقه‌ای است که آزاری به دنبال دارد. و خدا بی‌نیازی بردبار است.

گفتاری نیک و آمرزش گنهی بهتر است از تصدقّی که در پیش آزاری باشد و خدا است بی‌نیاز بردبار

البقرة ٢٦٢	آیه ٢٦٣	البقرة ٢٦٤
سوره : سوره البقرة نزول : ٩ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«قَوْلٌ»: گفتار. سخن. «مَعْرُوفٌ»: نیک. پسندیده. «یَتْبَعُهَا»: به دنبال آن بیاید.

تفسیر

• آيات ۲۷۴ - ۲۶۱ ، سوره بقره
• گفتارى پيرامون انفاق
• تعديل ثروت ها، كم كردن فاصله طبقاتى ، ايجاد برادرى بين مسلمين و ... علل و اهداف تاءكيد شديد نسبت به انفاق است
• از بين رفتن انفاق و شيوع ربا در بين مردم بزرگترين عامل فساد اجتماعى كنونى در جهان غرب است
• معناى (كمثل حبت انبتت ) و بررسى امثال قرآنى ديگر نظير آن
• توضيحى در مورد امثال و چگونگى تمثيلات قرآن كريم
• فوائد و آثار اجتماعى ارفاق به قصد تحصيل رضاى خدا
• آثار سوء و مضرات انفاق بدون قصد كسب رضاى خدا
• رد كردن سائل با زبان خوش و گذشت از بدى او، از صدقه و انفاق همراه با منت و آزار بهتر است
• رياكارى در هر عمل مستلزم نداشتن ايمان به خدا و روز جزا در آن عمل است
• معناى ((ابتغاء مرضات الله )) و وجوهى كه در معناى ((تثبيت نفس )) ذكر شده و بيان وجه صحيح در معناى آن
• تشبيه و تمثيل انفاق خالص و انفاق تواءم با من و اذى
• كيفيت مالى كه بايد انفاق بشود
• ترس از فقر بر اثر انفاق اعمال طيب و دلپسند، وسوسه شيطانى است
• خود دارى از انفاق مال طيب باعث كفر به خدا، اتلاف نفوس ، هتك اعتراض ، رواج جنايت و فحشا است
• خلاصه گفتار در تذكراتى كه خداوند در آيه مورد بحث مى دهد
• معناى ((حكمت ))
• نكاتى در باره آيه (و من يوت الحكمه ...)
• چند نكته كه جمله ((و ما للظالمين من انصار)) بر آنها دلالت دارد
• ترك انفاق از گناهان كبيره است و چون حق الناس است كفاره و توبه پذير نيست
• آثار و نتايج انفاق علنى و مزيت و فضيلت انفاق پنهانى
• خداوند خاطر شريف پيامبر (ص ) را تسلى مى دهد
• مؤ منين تا آنجا كه مى توانند تظاهر به فقر نمى نمايند و دست سؤ ال دراز نمى كنند
• نكته التفات از همه مسلمين به شخص پيامبر (ص ) در آيه شريفه
• بحث روايتى (در ذيل آيات انفاق )
• خرج كردن براى زن و فرزند صدقه است و يكى از راههاى خداست
• هر عملى كه مورد رضايت خدا باشد و براى خدا انجام شود فى سبيل الله است و هر نفقه اى در راه خدا صدقه مى باشد
• رواياتى در ارتباط با نزول آيه (يا ايهاالذين آمنو انقو...)
• دو روايت در ارتباط با آيه (الشيطان يعدكم الفقر...)
• معناى حكمت و روايتى در بيان اهميت و منزلت عقل انسان
• بهتر است واجبات ، علنى ، و مستحبات ، پنهانى انجام گيرند
• رواياتى در مورد اينكه آيه : ((الذين ينفقون اموالهم ...)) در باره امير المؤ منين على (ع ) نازل شده است
• آيه شريفه در حق ابى بكر نازل شده است

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - ارزش و برترى گفتار پسندیده و عفو و گذشت، نسبت به بخششى که آزار به دنبال دارد. (قول معروف و مغفرة خیر من صدقة یتبعها اذىً)

۲ - لزوم رعایت برخورد نیکو با نیازمندان در گفتار و رفتار (قول معروف و مغفرة خیر)

۳ - لزوم پرده پوشى نیاز نیازمندان و عفو و گذشت از خطاى آنان (قول معروف و مغفرة خیر) کلمه «مغفرة» در اصل به معناى پوشاندن است و معناى آن به تناسب مورد، عفو و گذشت و پوشاندن نیازمندى نیازمندان است.

۴ - عُرف، مرجع تشخیص برخى از موضوعات احکام الهى (قول معروف) یعنى گفتارى که عُرف دینداران آن را بپسندد.

۵ - ارزشمندى سخن نیک با مردم و پرده پوشى اسرار آنان در برخوردهاى اجتماعى (قول معروف و مغفرة خیر)

۶ - برترى حفظ شخصیّت انسانها در مقایسه با تأمین اقتصادىِ آنان (قول معروف و مغفرة خیر من صدقة)

۷ - حفظ و پاسدارىِ شخصیّت انسانها، از ارزشهاى اساسى اسلام (قول معروف و مغفرة خیر من صدقة یتبعها اذىً) با توجّه به ضرورت برخورد نیکو و پرده پوشى اسرار نیازمندان.

۸ - خداوند، غنى (بى نیاز) و حلیم (بُردبار) است. (و اللّه غنىّ حلیم)

۹ - بى نیازى خداوند از انفاق آدمیان و بردبارى او در کیفر دادن به انفاق کنندگانِ آزاررسان (قول ... و اللّه غنىّ حلیم)

۱۰ - نباید پس از انفاق، با گفتارى ناصواب و یا آشکار ساختن فقر نیازمندان، آنان را آزُرد. (قول معروف و مغفرة خیر من صدقة یتبعها اذىً)

۱۱ - بهره و آثار ارزشمند انفاق، براى شخص انفاقگر است ; نه خداوند. (و اللّه غنىّ حلیم) بکارگیرى صفت «غنىّ» پس از مسأله «انفاق»، براى نفى تصور بهره جستن خداوند از انفاق است.

۱۲ - غناى الهى، کفایت کننده نیاز محرومان از انفاقهاى همراه با آزار و اذیّت (و اللّه غنىّ حلیم) بکارگیرى صفت «غنى» بیانگر این است که نیازى به انفاق همراه با آزار محرومان نیست و خداوند با غناى خود روزى آنان را خواهد داد.

۱۳ - لزوم بُردبارى توانگرانِ انفاق کننده، در صورت برخورد ناصواب نیازمندان با آنان* (قول معروف و مغفرة ... و اللّه غنىّ حلیم) بکارگیرى صفت «حلیم» ظاهراً براى توصیه به انفاق کنندگان است که مانند خداوند بُردبار باشند تا خطاى نیازمندان آنان را خشمگین نسازد.

موضوعات مرتبط

• اذیّت: سرزنش اذیّت ۱، ۱۰، ۱۲ ; کیفر اذیّت ۹
• اسماء و صفات: صفات جمال ۹ ; حلیم ۸ ; غنى ۸، ۱۲
• ارزش: ملاک ارزش ۶
• انفاق: آثار انفاق ۱۱ ; آداب انفاق ۹، ۱۰، ۱۲، ۱۳ ; پاداش انفاق ۱۱ ; حلم در انفاق ۱۳ ; فضیلت انفاق ۱
• خدا: بىنیازى خدا ۹، ۱۲
• رازدارى: اهمیّت رازدارى ۳، ۵
• سخن: ارزش سخن ۵
• شخصیت: ارزش شخصیت ۶، ۷
• عرف: اهمیّت عرف ۴
• عفو: اهمیّت عفو ۳ ; فضیلت عفو ۱
• فقیر: برخورد با فقیر ۱۳ ; معاشرت با فقیر ۲ ; نیاز فقیر ۳، ۱۰، ۱۲
• معاشرت: آداب معاشرت ۱، ۲، ۵، ۷
• موضوع شناسى: ۴
• نظام اجتماعى: ۵
• نظام اخلاقى: ۵