الأعلى ١
ترجمه
| سوره الأعلى | آیه ١ | الأعلى ٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سَبِّحْ»: منزّه‌دار. به پاکی یاد کن. تسبیح و تقدیس نما. «إسْمَ»: نام. مراد صفاتی است که با آن ما خدا را می‌شناسیم (نگا: جزء عمّ ترجانی‌زاده). ذات. یعنی ذات مقدّس او را از هر فعل و صفتی که لایق مقام و عظمتش نباشد، پاک و منزّه بداریم و از خیال و قیاس و گمان و وهم دورتر و برتر بدانیم (نگا: واقعه / و ، حاقّه / ). «الأعْلَی»: بسیار والامقام. بسیار بلند مرتبه.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ... (۳) فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ... (۳)
وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا... (۰) حَافِظُوا عَلَى الصَّلَوَاتِ وَ... (۰) إِنَّا کُلَ شَيْ‌ءٍ خَلَقْنَاهُ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره اعلى
- مضمون كلمه سوره مباركه اعلى
- توضيح معناى اينكه فرود: ((سبّح اسم ربّك - نام پروردگارت را تنزيه كن ))
- اقوال مختلف در اين باره
- مظاهر تدبير الهى : خلقت ، تسويه ، تقدير، هدايت ، و...
- معناى ((اقراء)) در ((سنقرئك فلا تنسى )) و مفاد استثناء ((الّا ماشاء اللّه ))
- آسوده خاطر نموده پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله از چيست تلقى وحى الهى و حفظ آن
- معناى اينكه خطاب به پيامبر (صلى الله عليه و آله ) فرمود: ((و نيسّرك لليسرى تورا براى يسرى آسان مى كنيم )) و نكته اى كه اين تعبير متضمّن است
- سودمند واقع شدن شرط اساسى تذكره و اشاره به گفتار مفسرين درباره شرط مذكور
- معناى اينكه شقىّ دوزخى در آتش نه مى ميرد و نه زنده مى شود،
- مراد از تزّكى در: ((قد افلح من تزكّى ))
- (رواياتى در ذيلآيات : ((سبّح اسم ربك الاعلى ))، ((سنقرئك فلاتنسى ))، ((قذ افلح من تزّكى )) ودرباره صحف اولى )
- روايتى درباره عدد انبياء الهى و كتب و صحيفه هاى آنها
نکات آیه
۱ - تسبیح خداوند و دور نگه داشتن نام هاى او از اوصاف ناروا، وظیفه اى الهى برعهده پیامبر(ص) (سبّح)
۲ - خداوند، از هر عیب و نقصى مبرّا است. (سبّح اسم ربّک) لزوم منزّه قرار دادن نام، بیانگر منزّه بودن صاحب نام است.
۳ - اعتراف به پاک بودن خداوند از هر عیب و نقصى، وظیفه اى الهى بر عهده همه انسان ها است. (سبّح اسم ربّک) خطاب «سبّح»، ممکن است ویژه پیامبر(ص) نباشد; گرچه روى سخن با آن حضرت است; زیرا مفاد آیات قرآن بدون توجه به آیه هاى قبل و بعد نیز مراد بوده و در محتواى عام خود قابل تمسک هستند.
۴ - نام خداوند، هرگز نباید با اثبات صفات ناشایست و سلب صفات بایسته، همراه شود. (سبّح اسم ربّک) تسبیح و تقدیس و تنزیه به یک معنا است (مصباح). مراد از تسبیح نام خداوند، پاک و دور از عیب معرفى کردن آن است که مستلزم چند چیز است: ۱. همراه نساختن نام خداوند با وصفى ناشایست; ۲. حمل نکردن نام او بر معنایى نادرست; ۳. سلب نکردن صفات نیکو از آن; ۴. به کار نبردن نام هاى اختصاصى خداوند براى غیر او; ۵. پرهیز از بى احترامى به نام هاى او. برداشت یاد شده به برخى از امور یاد شده نظر دارد.
۵ - لزوم پرهیز از حمل نام هاى خداوند، بر معنایى که زیبنده او نیست. (سبّح اسم ربّک)
۶ - لزوم پرهیز از هرگونه جسارت و بى احترامى، به نام هاى خداوند (سبّح اسم ربّک)
۷ - نام هاى اختصاصى خداوند، نباید بر غیر او نهاده شود. (سبّح اسم ربّک الأعلى) پاکیزه نگه داشتن نام خداوند، معنایى عام است و شامل نکته یاد شده نیز مى باشد.
۸ - هر نام که بر ربوبیت دلالت کند، ویژه خداوند است و بر غیر او روا نیست. (سبّح اسم ربّک)
۹ - باور به ربوبیت خداوند، زمینه ساز پرهیز از همراه ساختن نام او با هرگونه وصف ناشایست. (سبّح اسم ربّک)
۱۰ - تسبیح پیامبر(ص)، مایه رشد و تعالى او است. (ربّک)
۱۱ - خداوند، داراى برترین مقام ها و کامل ترین ویژگى ها است. (ربّک الأعلى) وصف «الأعلى» - به قرینه آیه بعد - به «ربّک» ارتباط دارد; نه «اسم ربّک».
۱۲ - اختصاص والاترین مقام ها به خداوند، دلیل لزوم تنزیه نام او از هر عیب و نقص است. (سبّح اسم ربّک الأعلى) وصف «الأعلى»، در مقام تعلیل براى «سبّح» است.
۱۳ - ملاک شایستگى اسامى و اوصاف براى خداوند، دلالت آنها بر بى عیب بودن خداوند و سازگارى شان با مقام والاى او است. (سبّح اسم ربّک الأعلى)
۱۴ - خداوند، داراى نام هایى منزّه از دلالت بر کمترین عیب و سازگار با مقام والاى او است. (سبّح اسم ربّک الأعلى)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: اعلى ۱۱
- اقرار: اقرار به تنزیه خدا ۳
- انسان: تکلیف انسان ها ۳
- ایمان: آثار ایمان ۹; ایمان به ربوبیت خدا ۹
- تسبیح: تسبیح خدا ۱
- خدا: آداب تفسیر نام خدا ۵; اختصاصات خدا ۷، ۸، ۱۱، ۱۲; اعراض از بى احترامى به خدا ۶; اهمیت نام خدا ۶; تنزیه خدا ۲، ۱۴; تنزیه نام خدا ۱، ۴، ۵; توقیفیت نام خدا ۷، ۱۴; خدا و صفات ناپسند ۱، ۴; خدا و عیب ۲، ۳، ۹، ۱۲، ۱۳، ۱۴; خدا و نقص ۲، ۳; دلایل تنزیه خدا ۱۲، ۱۳; ربوبیت خدا ۸; زمینه تنزیه نام خدا ۹; کمال خدا ۱۱، ۱۲; مقامات خدا ۱۱، ۱۲; ملاک صفات خدا ۱۳; ملاک نامهاى خدا ۱۳; نام خدا ۸
- ذکر: آداب ذکر نام خدا ۴; تعظیم ذکر نام خدا ۴
- محمد(ص): تسبیح محمد(ص) ۱۰; تکلیف محمد(ص) ۱; عوامل تکامل محمد(ص) ۱۰
