المعارج ٤٠
ترجمه
| المعارج ٣٩ | آیه ٤٠ | المعارج ٤١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْمَشَارِقِ و الْمَغَارِبِ»: (نگا: رحمن / ، صافّات / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
رَبُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ... (۳) رَبُ الْمَشْرِقَيْنِ وَ رَبُ... (۴)
أَ وَ لَيْسَ الَّذِي خَلَقَ... (۱) إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئاً... (۰) لَخَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ... (۰) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَ اللَّهَ... (۱) نَحْنُ قَدَّرْنَا بَيْنَکُمُ... (۱) عَلَى أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثَالَکُمْ... (۰) أَ يَحْسَبُ الْإِنْسَانُ أَلَّنْ... (۰) بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَنْ... (۱)
تفسیر
- آيات ۳۶ - ۴۴، سوره معارج
- توضيح معناى آيه : ((فمال الذين كفروا قبلك مهطعين ....))
- بيان اينكه مراد از ((الذين كفروا)) منافقينى هستند كه اطراف پيامبر (صلى الله عليه وآله و سلم ) را گرفته بودند.
- چند وجه در معناى ((انا خلقنا هم مما يعلمون ))
- بيان وجوهى از التفات در آيه (فلا اقسم برب المشارق و المغارب ...)
- بيان وعده اى (روز قيامت ) كه به كفار داده شده : بيرون شدن از قبر، سرگردانى ...
- (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته )
نکات آیه
۱ - سوگند أکید خداوند، به ربوبیت خویش نسبت به مشرق ها (خاورها) و مغرب ها (باخترها) (فلاأُقسم بربّ المشرق و المغرب) درباره «لا» در «لا اُقسم» و امثال آن، مفسران توجیهات چندى ذکر کرده اند; از جمله این که «لا» زاید و براى تأکید «اُقسم» مى باشد.
۲ - مشرق ها و مغرب ها، پدیده هایى بس با عظمت در جهان طبیعت و داراى نقش حیاتى در زندگى بشر (فلاأُقسم بربّ المشرق و المغرب) مطلب یاد شده، با توجه به این نکته است که سوگند به هر چیزى، نشانه عظمت آن چیز است.
۳ - ربوبیت خداوند، گسترده در سراسر زمین (بربّ المشرق و المغرب) «مشرق» (مفرد «مشارق») و «مغرب» (مفرد «مغارب») به دو معنا آمده است: الف) مکان طلوع و غروب، ب) جهت طلوع و غروب. در معناى اول، شامل همه مکان هایى است که خورشید از آن طلوع و یا غروب مى کند و مقصود از آن مى تواند بیان گستردگى ربوبیت خداوند در سراسر زمین باشد. در صورت دوم، مى تواند اشاره به تغییر فصول باشد. برداشت یاد شده مبتنى بر معناى نخست است.
۴ - تغییر فصل هاى سال، جلوه اى دیگر از ربوبیت یگانه خداوند (بربّ المشرق و المغرب)
۵ - خورشید، داراى مشرق ها و مغرب ها (بربّ المشرق و المغرب) بسیار از مفسران، برآنند که مقصود از «مشارق» و «مغارب»، مشرق ها و مغرب هاى متعدد خورشید است که در هر روز از سال، از نقطه اى غیر از نقطه روز قبل و بعد، طلوع و غروب مى کند.
۶ - جلوه زیباى طلوع ستارگان در شب و غروب آنها، نشانه ربوبیت یگانه خداوند (بربّ المشرق و المغرب) برداشت یاد شده، مبتنى بر این دیدگاه است که مقصود از «مشارق» و «مغارب»، اعم از طلوع و غروب خورشید و همه ستارگان باشد; نه خصوص خورشید.
۷ - جهان طبیعت (ستارگان و...) داراى روندى رو به رشد و کمال (بربّ المشرق و المغرب) «ربّ» به معناى تربیت کردن است و «تربیت» ایجاد حالتى در شىء پس از حالت قبل است تا آن گاه که به حد تمام و کمال برسد (مفردات راغب). این معنا بیانگر روند رو به رشد و تکامل است.
۸ - قدرت گسترده خداوند، امرى غیر قابل انکار و تردید (فلاأُقسم بربّ المشرق و المغرب إنّا لقدرون)
روایات و احادیث
۹ - «عن الأَصْبَغ بن نُباتة قال: خطبنا أمیرُالمؤمنین(ع) ... فقام إلیه ابن الکوّاء فقال: یا أمیرالمؤمنین ... یقول: «رب المشارق و المغارب» ... قال(ع) ... أمّا قوله «ربّ المشارق و المغارب» فإنّ لها ثلاث مائة و ستّین بُرجاً تطلُع کلّ یوم من برج و تغیب فى آخر فلاتعود إلیه إلاّ من قابل فى ذلک الیوم...;[۱] اصبغ بن نباته مى گوید: على(ع) براى ما خطبه مى خواند ... ابن کوّاء برخاست و گفت: اى امیرمؤمنان! ...[خداوند ]مى فرماید: (ربّ المشارق و المغارب)... حضرت فرمود: ... اما سخن خداوند (ربّ المشارق و المغارب) [جمع بودن «مشارق» و «مغارب»] به این دلیل است که براى [خورشید ]۳۶۰ برج است، که هر روز از برجى طلوع نموده و در برجى دیگر غایب مى شود و تا سال آینده مثل همین روز، دیگر به آن برج برنمى گردد...».
موضوعات مرتبط
- آفرینش: تکامل آفرینش ۷
- توحید: نشانه هاى توحید ربوبى ۴، ۶
- خدا: وسعت ربوبیت خدا ۳; وسعت قدرت خدا ۸
- خورشید: طلوع خورشید ۵، ۹; غروب خورشید ۵، ۹
- سال: تغییر فصل هاى سال ۴
- ستارگان: تکامل ستارگان ۷; زیبایى طلوع ستارگان ۶; زیبایى غروب ستارگان۶
- سوگند: سوگند به ربوبیت خدا ۱
- قرآن: سوگندهاى قرآن ۱
- مشرق: تعدد مشرق ۵، ۹; عظمت مشرق ۲; مربى مشرق ۱; نقش مشرق ۲
- مغرب: تعدد مغرب ۵، ۹; عظمت مغرب ۲; مربى مغرب ۱; نقش مغرب ۲
منابع
- ↑ احتجاج طبرسى، ج ۱، ص ۳۸۶; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۴۲۰، ح ۴۳.
