ص ٨

أَ أُنْزِلَ‌ عَلَيْهِ‌ الذِّکْرُ مِنْ‌ بَيْنِنَا بَلْ‌ هُمْ‌ فِي‌ شَکٍ‌ مِنْ‌ ذِکْرِي‌ بَلْ‌ لَمَّا يَذُوقُوا عَذَابِ‌

ترجمه

آیا از میان همه ما، قرآن تنها بر او [= محمّد] نازل شده؟!» آنها در حقیقت در اصل وحی من تردید دارند، بلکه آنان هنوز عذاب الهی را نچشیده‌اند (که این چنین گستاخانه سخن می‌گویند)!

آيا از ميان همه ما قرآن بر او نازل شده است؟ بلكه آنان در باره‌ى پندنامه من در ترديدند، بلكه هنوز عذاب مرا نچشيده‌اند [كه چنين گستاخى مى‌كنند]

آيا از ميان ما قرآن بر او نازل شده است؟» [نه!] بلكه آنان در باره قرآنِ من دودلند. [نه،] بلكه هنوز عذاب [مرا] نچشيده‌اند.

آیا میان همه ما (بزرگان عرب) قرآن (مخصوصا) بر او فرود آمد؟ (در صورتی که او هیچ امتیازی بر ما نداشت!) بلکه این کافران از (وحی) قرآن من در شک و ریبند، بلکه هنوز عذاب (قهر) مرا نچشیده‌اند (که دست از کفر بر نمی‌دارند).

آیا از میان ما [که دارای ثروت فراوان و مقام و قدرتیم] قرآن، فقط بر او [که فقیری یتیم بیش نیست] نازل شده است؟! [نه، قرآن دروغی ساخته شده نیست] بلکه اینان درباره قرآن من در شک هستند، بلکه هنوز عذاب را نچشیده اند [تا از بیماری شک درآیند و به حقّانیّت آن اقرار کنند و زبان از گستاخی و جسارت ببندند.]

آيا از ميان همه ما وحى بر او نازل شده است؟ بلكه آنها از وحى من در ترديدند، و هنوز عذاب مرا نچشيده‌اند.

آیا از میان همه ما قرآن بر او نازل شده است؟ بلکه ایشان از یاد من در شک و شبهه‌اند، یا هنوز عذاب مرا نچشیده‌اند

آيا از ميان ما قرآن بر او فرو فرستاده شده؟! [خداى فرمود:] بلكه آنها از ياد و پند من- وحى و قرآن- در شك‌اند- زيرا از روى سركشى نمى‌خواهند دريابند-، بلكه هنوز عذاب مرا نچشيده‌اند.

آیا از میان همه‌ی ما، قرآن بر او نازل شده است؟ اصلاً آنان درباره‌ی قرآن من بدگمان و متردّدند. اصلاً آنان عذاب مرا نچشیده‌اند (این است که چنین گستاخانه سخن می‌گویند).

«آیا از میان ما یادواره [:قرآن] تنها بر او نازل شده‌؟» بلکه آنان درباره‌ی یادواره‌ی من دودل‌اند. بلکه هنوز عذاب مرا نچشیده‌اند.

آیا فرستاده شده است بر او ذکر از میان ما بلکه ایشانند در شکّی از ذکرم بلکه هنوز نچشیده‌اند عذاب مرا

ص ٧	آیه ٨	ص ٩
سوره : سوره ص نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الذِّکْرُ»: قرآن. این سخن را از راه تمسخر می‌گفتند (نگا: حجر / . «لَمَّا یَذُوقُوا»: هنوز نچشیده‌اند. «بَلْ»: برای انتقال از سببی به سبب دیگری از اسباب کفر آنان است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ قَالُوا لَوْ لاَ نُزِّلَ‌ هٰذَا... (۱)

أَ هُمْ‌ يَقْسِمُونَ‌ رَحْمَةَ رَبِّکَ‌... (۱) أَ أُلْقِيَ‌ الذِّکْرُ عَلَيْهِ‌ مِنْ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱ - ۱۶ سوره ص
• محتواى كلى سوره مباركه ص
• توضيح معناى آيه : والقرآن ذى الذكر بل الذين كفروا فى عزة و شقاق
• بيان سخنان اشراف و بزرگان كفار در ردّ دعوت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله وسفارش به ادامه پرستش آلهه
• اعراض از سخنان آنان و تهديد و تحقيرشان
• رواياتى درباره شاءن نزول آيات : وعجبوا ان جائهم منذر منهم وقال الكافرون ... و درباره ص

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - برگزیده شدن پیامبراسلام(ص) از میان توده هاى عرب براى پیامبرى، امرى غیرمنطقى و ناممکن در نظر کافران و مشرکان (أءنزل علیه الذکر من بیننا)

۲ - پیامبراسلام(ص)، در نظر سران کفر و شرک، فاقد هرگونه ملاک برترى و شایستگى براى رسالت و دریافت وحى الهى (أءنزل علیه الذکر من بیننا) همزه در «أءنزل» براى استفهام انکارى است و قید «من بیننا» (از میان ما) قرینه است بر این که نفى و انکار آنان، مربوط به شایستگى پیامبر(ص) براى رسالت بود.

۳ - سران کفر و شرک، برگزیده شدن پیامبر(ص) را به رسالت بدون برخوردار بودن آن حضرت از امتیاز و شایستگى هاى لازم، دلیل نپذیرفتن دعوت او اعلام کردند. (أءنزل علیه الذکر من بیننا) قید «من بیننا» در حقیقت در مقام بیان تعلیل براى انکار رسالت است; یعنى، پیامبراسلام از میان ما انتخاب شده است و مانند ما هیچ امتیاز و برترى و شایستگى براى دریافت وحى ندارد; پس نمى توان ادعاى او را تصدیق کرد.

۴ - رویارویى سران شرک با پیامبراسلام(ص)، برخاسته از حسادت و خوى جاه طلبى آنان بود. (أءنزل علیه الذکر من بیننا) برداشت یاد شده مبتنى بر این دیدگاه است که مقصود از «بیننا» خود سران کفر و شرک باشد. بر این اساس اعتراض آنان به انتخاب پیامبراسلام(ص) از میان آنها، مى تواند ناشى از جاه طلبى و حسادت آنان به آن حضرت باشد.

۵ - مخالفت سران کفر و شرک با پیامبراسلام، به خاطر شک و تردید آنان در اصل نزول وحى و الهى بودن قرآن بود; نه در شایستگى پیامبر(ص) براى رسالت. (أءنزل علیه الذکر من بیننا بل هم فى شکّ من ذکرى) «بل» در جمله «بل هم فى شکّ من ذکرى» براى اضراب مى باشد. بر این اساس مقصود از آیه شریفه این است که مخالفت سران کفر و شرک با رسول خدا، ناشى از شک و تردید آنان در درستى قرآن است و بحث از شایستگى آن حضرت براى رسالت، معلول چنین تردیدى مى باشد.

۶ - ذکر، از نام هاى قرآن (أءنزل علیه الذکر من بیننا بل هم فى شکّ من ذکرى)

۷ - قرآن، یادآور دانستنى هاى فراموش شده و بیدارگر فطرت خفته انسان ها (أءنزل علیه الذکر من بیننا بل هم فى شک من ذکرى) برداشت یاد شده از نام گذارى قرآن به «ذکر» استفاده مى شود.

۸ - سران کفر و شرک در صدراسلام، مردمى لجوج و حق ناپذیر بودند. (بل لمّا یذوقوا عذاب) جمله «بل لمّا یذوقوا عذاب» (بلکه هنوز عذاب مرا نچشیده اند) کنایه از این نکته است که آنان آن چنان در شک و تردید نسبت به قرآن به سر مى برند و زیر بار رسالت پیامبراسلام(ص) نمى روند که تنها با چشیدن عذاب الهى دست از مخالفت برمى دارند و به سخن حق تن در مى دهند. این نکته نشانگر اوج لجاجت و حق ناپذیرى آنان است.

۹ - سران کفر و شرک در عصر بعثت، مورد تهدید خداوند به عذاب استیصال (بل لمّا یذوقوا عذاب) برداشت یاد شده از لحن تهدیدآمیز آیه شریفه به دست مى آید.

۱۰ - سران کفر و شرک، مستحق چشیدن عذاب الهى استیصال اند. (بل لمّا یذوقوا عذاب)

موضوعات مرتبط

• خدا: تهدیدهاى خدا ۹
• ذکر :۶
• رهبران: آثار جاه طلبى رهبران شرک ۴; آثار حسادت رهبران شرک ۴; آثار شک رهبران شرک ۵; آثار شک رهبران کفر ۵; بهانه جویى رهبران شرک ۳; بهانه جویى رهبران کفر ۳; بینش رهبران شرک ۲; بینش رهبران کفر ۲; تهدید رهبران شرک ۹; تهدید رهبران کفر ۹; حق ناپذیرى رهبران شرک ۸; حق ناپذیرى رهبران کفر ۸; رهبران شرک و محمد(ص) ۲، ۳; رهبران کفر و محمد(ص) ۲، ۳; عذاب استیصال رهبران شرک ۱۰; عذاب استیصال رهبران کفر ۱۰; لجاجت رهبران شرک ۸; لجاجت رهبران کفر ۸; مخالفت رهبران شرک ۵; مخالفت رهبران کفر ۵; منشأ مخالفت رهبران شرک ۴
• عذاب: اهل عذاب ۱۰; تهدید به عذاب استیصال ۹
• فطرت: عوامل تنبه فطرت ۷
• قرآن: آثار شک در وحیانیت قرآن ۵; تعالیم قرآن ۷; ذکر بودن قرآن ۷; نامهاى قرآن ۶; نقش قرآن ۷
• کافران: بینش کافران ۱
• محمد(ص): بشر بودن محمد(ص) ۱; خاستگاه محمد(ص) ۱; عوامل مخالفت با محمد(ص) ۳، ۵; منشأ مخالفت با محمد(ص) ۴
• مشرکان: بینش مشرکان ۱
• نبوت: شگفتى نبوت بشر ۱