الفرقان ٦٧
ترجمه
| الفرقان ٦٦ | آیه ٦٧ | الفرقان ٦٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَنفَقُوا»: خرج کردند. برای خود و خانواده خرید کردند. «لَمْ یَقْتُرُوا»: سختگیری نمی‌کنند و بخل نشان نمی‌دهند. «قَوَاماً»: حد وسط. میانه‌روی. یعنی نه آن چنان سختگیری و تنگ‌چشمی می‌کنند که زن و فرزندانشان گرسنه بمانند، و نه آن چنان در مخارج و نفقه زیاده‌روی و باد دستی می‌کنند که تبذیر و اسراف بشمار آید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لاَ... (۰) وَ آتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَ... (۰) وَ لاَ تَجْعَلْ يَدَکَ مَغْلُولَةً... (۰)
تفسیر
- آيات ۶۳ - ۷۷، سوره فرقان
- صفات مؤ منين : تواضع و فروتنى ، و برخورد سالم درمقابل برخورد زشت و لغو جاهلان با ايشان
- رعايت اعتدال در انفاق : يكى از صفات مؤ منين
- معناى اينكه در وصف مؤ منان فرمود: ((لا يدعون مع الله الها آخر)) با توجه به عقيدهمشركان درباره عبادت خدا
- توجيه مخلد مرتكبين قتل ، زنا و ربا در عذاب
- وجوهى كه در معناى تبديل سيئات به حسنات (فاولئكيبدل الله سيئاتهم حسنات ) گفته شد.
- حسنه يا سيئه بودن عمل منوط به آثار عمل است وتبديل سيئات به حسنات نيز به معناى تبديل آثار است
- مراد از اينكه درباره مؤ منين فرمود: ((لا يشهدون الزورو اذا مروا باللغو مروا كراما))
- وصف ديگر عباد الرحمن : آيات خدا را كوركورانه و بدون معرفت و بصيرت نمى پذيرند
- معناى اينكه ايشان از خداوند مى خواهند: ((ما را براى متقين امام قرار بده ))
- معناى آيه شريفه : ((قل ما يعبوا بكم ربى لولا دعاوكم ...))
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به اوصاف مؤ منين ، اسراف و اقتار،تبديل سيئات به حسنات و...)
نکات آیه
۱ - بندگان خالص خدا در هزینه کردن اموالشان، نه اسراف مى کنند و نه به خود و خانواده خویش تنگ مى گیرند. (و عباد الرحمن ... و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا) آنچه از ظاهر آیه شریفه و لغت به دست مى آید، این است که واژه «انفاق» به معناى هزینه کردن و کاستن از اموال است; چه آن که این اموال براى زندگى شخصى و خانواده به مصرف برسد و چه به دیگران بخشش شود. گفتنى است «اسراف» (مصدر «یسرفوا») به معناى زیاده روى در مصرف اموال و «قتر» (مصدر «یقتروا») به معناى سخت گیرى در مصرف است.
۲ - رعایت اعتدال و میانه روى در معیشت و زندگى اقتصادى، از اوصاف بندگان خالص خدا (و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قوامًا) «ذلک» اشاره است به آنچه که در آغاز آیه شریفه ذکر شد (یعنى، اسراف و اقتار) و «قوام» به معناى عدل و راه میانه و وسط است.
۳ - افراط و زیاده روى در هر کارى - حتى در امور خیریه چون بخشش - امرى مذموم و ناپسند (و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قوامًا)
۴ - تشویق خداوند به رعایت اعتدال و میانه روى و پرهیز از اسراف و سخت گیرى در مصرف اموال براى زندگى شخصى و یا بخشش به دیگران (و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا و کان بین ذلک قوامًا)
۵ - «محمدبن سنان عن أبى الحسن(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ «و کان بین ذلک قواماً» قال القوام هو المعروف «على الموسع قدره و على المقتر قدره متاعاً بالمعروف حقّاً على المحسنین» على قدر عیاله و مؤونتهم التى هى صلاح له و لهم...; محمدبن سنان از امام رضا(ع) در باره قول خداى - عزّوجل - «و کان بین ذلک قواماً» روایت نموده است که فرمود: «قوام» همان «معروف» است که در این آیه آمده است: «على الموسع قدره و على المقتر قدره متاعاً بالمعروف...» [;یعنى، خرج کردن] باید به میزان عائله و مخارج آنها باشد، که در جهت صلاح خرج کننده و عائله او است». ۱- کافى، ج ۴، ص ۵۶، ح ۸; نورالثقلین، ج ۴، ص ۲۹، ح ۱۰۶.
۶ - «فى مجمع البیان فى قوله: «و الذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا» ... و روى عن معاذ أنّه قال: سألت رسول اللّه عن ذلک فقال: من أعطى فى غیر حقّ فقد أسرف و من منع عن حقّ فقد قتر; در مجمع البیان در باره قول خدا «والذین إذا أنفقوا لم یسرفوا و لم یقتروا» آمده است که معاذ گوید: از رسول خدا(ص) معناى این آیه را پرسیدم؟ فرمود: کسى که چیزى را در غیر مصیر حق بدهد، اسراف کرده و کسى که دیگرى را از حقى منع کند، تنگ گرفته است». ۱- مجمع البیان، ج ۷، ص ۲۸۰; نورالثقلین، ج ۴، ص ۳۱، ح ۱۰۹ و ۱۱۰.
موضوعات مرتبط
- اسراف: اهمیت اجتناب از اسراف ۱، ۴
- افراط: سرزنش افراط ۳
- انفاق: اعتدال در انفاق ۶; افراط در انفاق ۳; اهمیت اعتدال در انفاق ۴
- بندگان خدا: اعتدال بندگان خدا ۱، ۲; روش زندگى بندگان خدا ۱، ۲; صفات بندگان خدا ۱، ۲
- خدا: تشویقهاى خدا ۴
- زندگى : اهمیت اجتناب از سختگیرى در زندگى ۱، ۴; اهمیت اعتدال در زندگى ۴; مراد از اعتدال در زندگى ۵
- عمل: عمل ناپسند ۳
