الحج ٢٧
ترجمه
| الحج ٢٦ | آیه ٢٧ | الحج ٢٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَذِّنْ»: اعلام کن. آگهی کن. «رِجَالاً»: جمع راجِل، پیادگان. حال است. «ضَامِر»: شتر لاغر و باریک اندام. مراد استفاده از مرکبهای قوی و دارای عضلات سفت و محکمی است که تاب تحمّل بیابانهای خشک و سوزان و بی‌آب و علف را داشته باشند. «رِجَالاً وَ عَلَی کُلِّ ضَامِرٍ»: مراد استفاده از هرگونه امکانات، برای شرکت در این فریضه مهمّ است. «فَجٍّ عَمِیقٍ»: راه فراخ. راه دور (نگا: أنبیاء / ، نوح / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۲۵ - ۳۷ سوره حج
- برابرى همه مؤ منين در عبادت در مسجدالحرام و تهديد كساين كه در راه خدا و مسجدالحرام را مى بندند
- معبد شدن كعبه براى مردم
- مقصود از دستور الهى به ابراهيم (عليه السلام ): ((وطهر بيتى للطائفين ...((
- دستور الهى به ابراهيم (ع ) در ميان مردم حج را اعلام كن تا بسويت بيايند!
- توضيحى در مورد منافع دنيوى و اخروى حج
- توضيح مفردات و جملات آيات مربوط به مناسك حج
- تحريك و تشويق مردم به تعظيم حرمات خدا
- اشاره به اينكه ((تقوى (( امرى معنوى و قلبى است و قائم به اعمال خارجى نيست
- حكمت قربانى كردن براى خدا (... و لكن يناله التقوى منكم )
- بحث روايتى
- رواياتى درباره منافع مترتب بر حج (لشهيدوا منافع لهم )
- رواياتى ديگر در ذيل آيات راجع به مناسك حج و وجه تسميه خانه كعبه به : ((بيتالعتيق ((
نکات آیه
۱ - فراخوانى مردم به حج از سوى حضرت ابراهیم(ع) به فرمان خداوند (و أذّن فى الناس بالحجّ) «تأذین» (مصدر «أذّن») به معناى اعلان و ندا در دادن است; یعنى، «اى ابراهیم! به میان مردم برو و آنان را به حج و زیارت بیت اللّه، فرا بخوان».
۲ - حج، تکلیفى است الهى برگردن تمام مردم دور و نزدیک. (یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر یأتین من کلّ فجّ عمیق) «یأتوک» جزاى شرط محذوف است و تقدیر آن چنین مى باشد: «إن تأذن فیهم به یأتوک». «رجال» جمع «راجل» است و «راجل»; یعنى، پیاده. «ضامر» نیز به شتر لاغر گفته مى شود. «فجّ» در اصل به معناى شکاف کوه است و در این جا به معناى راه است. «عمیق» معادل بعید است; یعنى، دور. بنابراین معناى جمله یاد شده چنین است: «اگر مردم را به حج فرا بخوانى، آنان به دعوت تو لبیک گفته و پیاده و سواره و از راه هاى دور به نزد تو خواهند شتافت».
۳ - تبلیغ و فراخوانى مردم به حج و زیارت بیت اللّه، از وظایف رهبران الهى (و أذّن فى الناس بالحجّ)
۴ - حج، یادگارى از شریعت حضرت ابراهیم(ع) (و أذّن فى الناس بالحجّ)
۵ - اقامتگاه حضرت ابراهیم(ع) در جوار مسجدالحرام بود. (یأتوک رجالاً) از جمله «یأتوک رجالاً»(مردم پیاده و سواره نزد تو خواهند آمد) برمى آید که بنیان گذار کعبه، در کنار آن اقامت داشت; به طورى که هر زائرى هنگام ورود به مسجدالحرام، بر آن حضرت نیز وارد مى شد.
۶ - ایمان قوى مردم دور و نزدیک، به حضرت ابراهیم(ع) و نفوذ و محبوبیت شدید آن حضرت در میان آنان (و أذّن فى الناس بالحجّ یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر) استقبال مردم دور و نزدیک از دعوت حضرت ابراهیم(ع) و هجوم آنان براى زیارت کعبه به صورت پیاده و سواره، نشان از آشنایى آنها با شخصیت والاى آن حضرت و محبوبیت او در میان آنان دارد.
۷ - گسترش آیین توحیدى حضرت ابراهیم(ع) در سرزمین هاى دور و نزدیک، در زمان حیات خود آن حضرت (یأتوک ... من کلّ فجّ عمیق)
۸ - حضور هر ساله حضرت ابراهیم(ع) در مراسم حج زمان خویش (یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر) فعل مضارع «یأتوک» مى تواند مفید استمرار باشد. بنابراین ورود هر ساله مردم بر حضرت ابراهیم(ع) در مراسم حج بیانگر حضور هر ساله آن حضرت در آن مراسم مى باشد.
۹ - لزوم انجام مراسم حج با محوریت رهبر جامعه اسلامى (یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر) این که خداوند مى فرماید: «مردم از پیاده و سواره بر تو (ابراهیم) وارد خواهند شد» مى تواند متضمن دستورى باشد به مردم که باید ابتدا به زیارت رهبر الهى بشتابند و با محوریت او مراسم حج را انجام دهند.
۱۰ - دیدار با رهبر جامعه اسلامى در مناسک حج (یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر)
۱۱ - فضیلت و ارزش والاى حج پیاده در پیشگاه خداوند (یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر) تقدیم پیادگان (رجال) بر سوارکاران (و على کلّ ضامر) مى تواند بیانگر برداشت فوق باشد.
۱۲ - ارتفاع سطح زمین مکّه، بیشتر از مناطق پیرامون آن است. (یأتوک... من کلّ فجّ عمیق) «عمق» (مصدر «عمیق») به مسافت طولانى اى گفته مى شود که امتداد آن به طرف پایین کشیده شده است. بنابراین به کارگیرى کلمه «عمیق» به جاى «بعید» یا بدان اعتبار است که سرزمین مکه چون از دیگر مناطق پیرامونش مرتفع تر است، مردمى که به سوى آن مى آیند، از پایین به بالا در حرکت اند. و یا این که چون زمین، سطحى دایره اى دارد حرکت مردم از دور به صورت حرکت به بالا دیده مى شود. برداشت یاد شده بر پایه فرض اول است.
۱۳ - اشاره قرآن به کروى بودن زمین و گرد بودن سطح آن (یأتین من کلّ فجّ عمیق)
روایات و احادیث
۱۴ - «عن عبید اللّه بن على الحلبى، عن أبى عبد اللّه(ع) قال: سألته لم جعلت التلبیه؟ فقال: إنّ اللّه عزّوجلّ أوحى إلى ابراهیم(ع) «و أذّن فى الناس بالحج یأتوک رجالاً» فنادى فأجیب من کلّ فجّ یلبّون; عبیداللّه بن على الحلبى گوید: از امام صادق(ع) سؤال کردم: چرا[ در حج] تلبیه مقرر شده است؟ فرمود: همانا خداوند به حضرت ابراهیم(ع) وحى کرد: «و أذّن فى الناس بالحجّ یأتوک رجالاً» پس ابراهیم ندا در داد و از هر راه دورى با لبیک گفتن به ابراهیم(ع)، پاسخ داده شد».[۱]
۱۵ - «عن أبى عبد اللّه(ع) ان رسول اللّه(ص) أقام بالمدینة عشر سنین لم یحجّ ثمّ أنزل اللّه عزّوجلّ علیه «و أذّن فى الناس بالحجّ یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر یأتین من کلّ فجّ عمیق» فأمر المؤذّنین أن یؤذّنوا بأعلى أصواتهم بأنّ رسول اللّه یحج فى عامه هذا...; امام صادق(ع) فرمود: که رسول خدا(ص) ده سال در مدینه اقامت کرد و به حج نرفت. سپس خداوند عزّوجلّ بر آن حضرت[چنین] نازل کرد: «و أذّن فى الناس بالحجّ یأتوک رجالاً و على کلّ ضامر یأتین من کلّ فجّ عمیق» پس پیامبر(ص) منادیان را فرمان داد که با صداى بلند اعلام کنند که رسول اللّه(ص) امسال به حج خواهد رفت...».[۲]
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): ابراهیم(ع) کنار مسجدالحرام ۵; اقامتگاه ابراهیم(ع) ۵; تداوم حج ابراهیم(ع) ۸; تعالیم دین ابراهیم(ع) ۴; تکلیف ابراهیم(ع) ۱; حج در دین ابراهیم(ع) ۴; دعوتهاى ابراهیم(ع) ۱، ۱۴; شخصیت اجتماعى ابراهیم(ع) ۶; گسترش دین ابراهیم(ع) ۷; محبوبیت ابراهیم(ع) ۶
- ایمان: ایمان به ابراهیم(ع) ۶
- تکلیف: تکلیف همگانى ۲
- تلبیه: فلسفه تشریع تلبیه ۱۴
- حج: آداب حج ۹; احکام حج ۲; دعوت به حج ۱، ۳، ۱۴; فضیلت حج پیاده ۱۱
- خدا: اوامر خدا ۱
- رهبران دینى: مسؤولیت رهبران دینى ۳; ملاقات با رهبران دینى در حج ۱۰; نقش رهبران دینى در حج ۹
- زمین: کرویت زمین ۱۳
- محمد(ص): حج محمد(ص) ۱۵
- مکه: بلندى مکه ۱۲; موقعیت جغرافیایى مکه ۱۲
