الأنبياء ٤٧
ترجمه
| الأنبياء ٤٦ | آیه ٤٧ | الأنبياء ٤٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْمَوَازِینَ»: جمع میزان، ترازو. نوع و کیفیّت آن بر ما مجهول است. «الْقِسْطَ»: عدل و داد. مصدر است و برای مبالغه صفت واقع شده و به معنی «الْعَادِلَة»: است. «لِیَوْمِ»: در روز. واژه (لِ) به معنی (فی) است. «شَیْئاً»: مفعول مطلق است. «مِثْقَالَ»: به اندازه سنگینی. خبر (کانَ) است و اسم آن (الْعَمَلُ) یا (الظُّلْمُ) محذوف است. «خَرْدَلٍ»: دانه خردل. عربها در کوچکی و ریزی به دانه خردل مَثَل می‌زنند. «أتَیْنَا بِهَا»: آن را حاضر و آماده می‌سازیم. «حَاسِبِینَ»: حسابرسان. حسابگران. تمییز است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ اللَّهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ... (۴) وَ مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ... (۴) وَ وُضِعَ الْکِتَابُ فَتَرَى... (۲) إِنَ اللَّهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ... (۴) وَ وُضِعَ الْکِتَابُ فَتَرَى... (۲) يَا بُنَيَ إِنَّهَا إِنْ تَکُ... (۵) يَا بُنَيَ إِنَّهَا إِنْ تَکُ... (۶)
وَ أَمَّا الْجِدَارُ فَکَانَ... (۳) وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ... (۲) لَهُ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَ... (۰)
تفسیر
- آيات ۳۴ - ۴۷ سوره انبياء
- پاسخ خداى تعالى به اميد بستن مشركين به مرگ پيامبر(صلى الله عليه و آله )، بابيان عموميت مرگ
- معانى و موارد استعمال ((نفس (( در لغت و در آيات قرآن كريم
- معنى و موارد استعمال كلمه ((موت -مرگ ((
- اشكالاتى جنه به كلام فخر رازى كه قائل به تخصيص آيه(كل نفس دائقه الموت ) شده است
- تهديد كافران استهزاء كننده به آتشى كه ناگهانى مى آيد و...
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته )
نکات آیه
۱- حسابرسى مردم در قیامت بر میزان قسط و عدالت است. (و نضع الموزین القسط لیوم القیمة ) برداشت یاد شده مبتنى بر این است که لام در «لیوم القیامة» براى ظرفیت و به معناى «فى»، یا «عند» باشد.
۲- حسابرسى اعمال بندگان بر مبناى قسط و عدل، از فلسفه هاى برپایى قیامت (و نضع الموزین القسط لیوم القیمة ) برداشت یاد شده بر مبناى این است که لام در «لیوم القیامة» براى تعلیل باشد. بر این اساس پیام آیه چنین مى شود: ترازوهاى قسط و داد را به خاطر برپایى قیامت، بنا مى نهیم.
۳- ابزار سنجش اعمال (میزان) در قیامت، متعدد است. (و نضع الموزین القسط ) «موازین» (جمع «میزان») به معناى ترازوها است و جمع آمدن آن دلیل بر تعدد است. هرچند میان مفسران در باره چگونگى متعدد بودن ترازوهاى قسط و عدل اختلاف هست.
۴- حسابرسى دقیق و عادلانه خداوند، فراگیر تمامى اعمال خُرد و کلان انسان (و نضع الموزین القسط لیوم القیمة ... من خردل ) «حبّة» به معناى یک دانه از گندم، جُو و مانند آن است و «خردل» به معناى بذرهاى بسیار ریز است. «مثقال حبّة من خردل» مثلى است براى بیان هر چیز دقیق و کوچک و مقصود از آن در این آیه، تمامى اعمال خُرد و کلان انسان ها است.
۵- حسابرسى خداوند در قیامت به گونه اى است که به هیچ کس اندکى ظلم نمى شود. (و نضع الموزین ... فلاتظلم نفس شیئًا )
۶- خداوند، به تمامى اعمال کوچک و بزرگ، سبک و سنگین انسان ها، دقیقاً آگاه است. (و إن کان مثقال حبّة من خردل أتینا بها ) احضار و آوردن تمامى اعمال - حتى خُردترین آنها - دلیل آگاهى دقیق خداوند به آن اعمال است.
۷- اعمال آدمیان - حتى خُردترین آنها - در روز قیامت، حضور و بروز پیدا خواهد کرد. (و إن کان مثقال حبّة من خردل أتینا بها ) برداشت یاد شده مبتنى بر این است که از عبارت «أتینا بها» معناى ظاهرى آن اراده شده باشد.
۸- اعمال انسان در دنیا، جاودانه و مصون از زوال و نابودى است. (أتینا بها ) تعبیر «آوردن اعمال» نشانگر این نکته است که کردار انسان ها، وجود دارند و نابود نشده اند.
۹- خداوند در رسیدگى به اعمال بندگان، حسابگرى با کفایت و بى نیاز از کمک و یارى دیگران در روز قیامت است. (و کفى بنا حسبین )
۱۰- تمامى اعمال آدمیان - حتى خردترین و سبک ترین آنها - مورد حسابرسى، بازخواست و جزاى الهى قرار خواهد گرفت. (و إن کان مثقال حبّة من خردل أتینا بها و کفى بنا حسبین )
روایات و احادیث
۱۱- «عن هشام بن سالم قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ : «ونضع الموازین القسط لیوم القیامة فلاتظلم نفس شیئاً» قال: هم الأنبیاء و الأوصیا(ع); از هشام بن سالم نقل شده که گفت: از امام صادق(ع) در باره قول خداى عزّوجلّ «ونضع الموازین القسط لیوم القیامة...» پرسیدم فرمود: موازین قسط، پیامبران و اوصیا هستند».[۱]
موضوعات مرتبط
- ائمه(ع): نقش ائمه(ع) ۱۱
- اسماء و صفات: صفات جلال ۵
- انبیا(ع): نقش انبیا(ع) ۱۱
- حسابرسى: تعدد ابزار حسابرسى ۳; عدالت در حسابرسى ۱; عدالت در حسابرسى اخروى ۲، ۴، ۵; ملاک حسابرسى اخروى ۱۱
- خدا: امداد به خدا ۹; بى نیازى خدا ۹; خدا و ظلم ۵; دقت حسابرسى خدا ۱۰; عدالت خدا ۴; وسعت علم خدا ۶; ویژگیهاى حسابرسى خدا ۴، ۵، ۹، ۱۰
- عمل: بقاى عمل ۸; پاداش عمل ۱۰; تجسم عمل ۷; کیفر عمل ۱۰
- قیامت: تعدد میزان در قیامت ۳; ظهور حقایق در قیامت ۷; فلسفه قیامت ۲; میزان در قیامت ۱، ۱۱
منابع
- ↑ معانى الأخبار، ص ۳۱، ح ۱; نورالثقلین، ج ۳، ص ۴۳۰، ح ۷۷.
