النحل ١٥
ترجمه
| النحل ١٤ | آیه ١٥ | النحل ١٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ألْقَی»: فرانهاد. مستقرّ کرد. «رَواسِیَ»: جمع راسِیَة، کوههای محکم و استوار. «اَن تَمِیدَ بِکُمْ»: تا شما زمین را نلرزاند و مضطرب و پریشان نگرداند. این جمله منصوب و مفعول‌له است. در اصل: (لِئَلاّ تَمِیدَ بِکُمْ) و یا این که: (کَراهَةَ أَن تَمیدَ بِکُمْ) است. «تَمِیدَ»: از مصدر (مَیْد و مَیَدان) به معنی: لرزش و جنبش. تلوتلو خوردن و بدین سو و آن سو افتادن. «سُبُلاً»: جمع سَبیل، راهها.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ جَعَلْنَا فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ... (۵) وَ الْجِبَالَ أَرْسَاهَا (۱)
هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَکُمْ مَا فِي... (۱) فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۱،سوره نحل
- بيان مفاد كلى سوره نحل و مكى و مدنى بودن آيات آن
- مراد از امر خدا و معناى ((اتى امر الله فلا تستعجلوه )) و وجوهى كه در اين باره گفته شده است
- رد نظريه ديگر مفسرين درباره مفاد آيه شريفه
- اشاره به آنچه كه از اين آيات قرآنى درباره حقيقت روح استفاده مى شود
- بيان معناى آيه : ((ينزل الملائكة بالروح من امره ...))
- وجوه مختلفى كه مفسران در پيرامون معناى آيه فوق ذكر كرده اند
- بعثت پيامبران و انزال ملائكه منوط به مشيت خداوند است
- رد سخن بعضى مفسرين در استدلال به آيه بر عدم شرط استعداد و و قابليت در امررسالت
- اشاره به دو مرحله داشتن انذار پيامبران هم در عقيده و هم درعمل
- احتجاج بر وحدانيت خدا از دو جهت : از راه خلق كردن و از راه تدبير
- غرض از ذكر اينكه خلقت انسان از نطفه اى ناچيز است بيان بى شرمى و وقاحت بشر است
- اشاره به فوائد انعام (شتر، گاو، گوسفند) و هدف از خلقت آنها
- بر خدا است كه قصد سبيل (راه هدايت ) را معين و روشن كند (و على الله قصدالسبيل ...)
- اختلاف دو فرقه اشاعره و معتزله در دلالت آيه
- سه قسم احتجاج براى سه گروه مختلف از انسانها بر وحدانيت خدا در ربوبيت
- معناى ((وترى الفلك مواخر فيه ))
- اركان سه گانه الوهيت و ربوبيت : خالق بودن ، منعم بودن و عالم بودن به درون وبرون انسان
- بيان نكته اى كه در تعليل ((و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها)) به ((ان الله لغفوررحيم )) وجوددارد
- رواياتى در ذيل آيه ((اتى امر الله فلا تستعجلوه ))
- نقد استدلال برخى از علماء به روايات فوق الذكر
- روايتى كه در آن ((اتى امر الله )) به ظهور مهدى عليه السلام تطبيق شده است
- رواياتى درباره حكم شرعى بول و گوشت چهارپايان
- دو روايت در تطبيق جمله : ((و بالنجم هم يهتدون )) بر ائمهاهل بيت عليهم السلام
نکات آیه
۱- خداوند، کوهها را ثابت و استوار در زمین قرار داده است تا آن را چونان بسترى آرام براى انسان مهیا سازد. (و ألقى فى الأرض روسى أن تمیدبکم) «رواسى» (جمع راسیة) از ماده «رسو» بوده و به معناى ثبوت و استوارى است و مراد از آن کوههاست که به خاطر وصف غالبشان به این نام، نام گذارى شده اند و «القاء» وقتى با «فى» همراه باشد به معناى قرار دادن است.
۲- کوهها، از جنبشها و لرزشهاى زمین جلوگیرى مى کند. (و ألقى فى الأرض روسى أن تمیدبکم) «مید» در لغت اضطراب و لغزش چیزهاى بزرگ را گویند و چون این آیه در مقام بیان نعمتهاى خداست و اضطراب و لرزش زمین نعمت نیست، معلوم مى شود که «أن تمیدبکم» در اصل «لأن لاتمیدبکم» یا «کراهیة أن تمیدبکم» بوده است; یعنى، کوهها را در زمین قرار داد تا زمین شما را نلرزاند.
۳- زمین بدون وجود کوهها، داراى جنبش و لرزش بوده و براى زندگى انسان مناسب نیست. (و ألقى فى الأرض روسى أن تمیدبکم)
۴- نهرهاى آب و راههاى زمین، براى استفاده انسانها آفریده شده است. (و ألقى فى الأرض ... و أنهرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون)
۵- آفرینش نهرها و راههاى طبیعى، علامتهایى است براى راهیابى آدمیان (أنهرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون . و علمت) احتمال دارد مراد از «لعلّکم تهتدون» به قرینه بیان منافع کوهها و نیز «علامات» در آیه بعدى، راهیابى باشد.
۶- پستى و بلندیهاى زمین، داراى منافعى حیاتى و در خدمت بشر (و ألقى فى الأرض روسى أن تمیدبکم و أنهرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون)
۷- غرض از خلقت کوهها، نهرها و راهها هدایت انسانها است. (و ألقى فى الأرض روسى ... و أنهرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون) برداشت مذکور، بنابراین نکته است که مراد از «تهتدون» هدایت معنوى باشد.
۸- کوهها، نهرها و راهها، از نعمتهاى الهى است. (و ألقى فى الأرض روسى أن تمیدبکم و أنهرًا و سبلاً لعلّکم تهتدون)
موضوعات مرتبط
- انسان: اهمیت هدایت انسان ها ۷; فضایل انسان ۱
- خدا: افعال خدا ۱; نعمتهاى خدا ۸
- راهها: استفاده از راهها ۴; فلسفه خلقت راهها ۴، ۵، ۷
- راهیابى: ابزار راهیابى ۵
- زمین: عوامل آرامش زمین ۱; فواید ناهمواریهاى زمین ۶; موانع لرزش زمین ۲، ۳
- کوهها: اهمیت کوهها ۳; فلسفه خلقت کوهها ۷; فواید کوهها ۱، ۲، ۳
- نعمت: نعمت راهها ۸; نعمت کوهها ۸; نعمت نهرها ۸
- نهرها: استفاده از نهرها ۴; فلسفه خلقت نهرها ۴، ۵، ۷
