يوسف ٥
ترجمه
| يوسف ٤ | آیه ٥ | يوسف ٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَیَکِیدُوا لَکَ کَیْداً»: درباره تو به مکر و کید عظیم متوسّل می‌شوند.
تفسیر
- آيات ۶ - ۴، سوره يوسف
- رؤ ياى يوسف (عليه السلام ) و تعبير آن به وسيله پدرش يعقوب (عليه السلام )
- نهى يعقوب (ع ) از اينكه يوسف (ع ) خواب خود را براى برادرانش بازگو كند.
- وجه اينكه در جمله : ((و يعلمك من تاءويل الاحاديث )) از رؤ يا به ((حديث )) تعبير شدهاست
- مراد از علم يوسف (عليه السلام ) به تاءويل احاديث
- معناى ((نعمت ))، ريشه ، مشتقات و مورد استعمال آن
- مراد از اتمام نعمت
- سه نكته درباره شخصيت يعقوب (عليه السلام )، سجده براى يوسف (عليه السلام )
- يعقوب (ع ) و فرزندانش در حقيقت به خدا سجده كرده اند
- مقصود از اتمام نعمت بر آل يعقوب عليه السلام
- بحث روايتى (چند روايت درباره رؤ ياى يوسف (عليه السلام ))
نکات آیه
۱- یعقوب(ع) ، فرزندش یوسف(ع) را از نقل خواب خویش براى برادرانش برحذر داشت. (یبنىّ لاتقصص رءیاک على إخوتک)
۲- رؤیاى یوسف گویاى آن بود که به مقامى رفیع نایل خواهد شد و بر برادرانش سیادت خواهد یافت. (یبنىّ لاتقصص رءیاک على إخوتک فیکیدوا) از اینکه برادران یوسف در صورت شنیدن رؤیایش درصدد ضربه زدن به او برمى آمدند ، دو نکته روشن مى شود: ۱- رتبه و منزلت والاى یوسف(ع) ;۲- آشنایى برادران او به تعبیر و تأویل رؤیا.
۳- یوسف(ع) داراى چندین برادر (لاتقصص رءیاک على إخوتک)
۴- یعقوب(ع) مطمئن به مکر و کید فرزندانش علیه یوسف(ع) در صورت آگاه شدنشان از رؤیاى او (لاتقصص رءیاک على إخوتک فیکیدوا لک کیدًا) چنان چه یعقوب(ع) اطمینان و یقین به کید و مکر فرزندانش علیه یوسف(ع) نداشت ، پس از نقل رؤیا مى فرمود: «فإنى أخاف أن یکیدوا ...» (مى ترسم نقشه اى براى تو بکشند) و جمله خویش را با مفعول مطلق (کیداً) تأکید نمى کرد.
۵- یعقوب(ع) ، نگران آسیب دیدن یوسف(ع) از ناحیه برادرانش (فیکیدوا لک کیدًا)
۶- یعقوب(ع) پیش بینى مى کرد که همه فرزندانش علیه یوسف(ع) متحد مى شوند و هیچ کدام از او حمایت نخواهند کرد. (فیکیدوا لک کیدًا) ضمیر در «یکیدوا» به «إخوة» باز مى گردد و این گویاى برداشت فوق است.
۷- یعقوب(ع) از روحیات فرزندان خویش مطلع بود. (لاتقصص ... فیکیدوا لک کیدًا)
۸- یعقوب(ع) و فرزندانش به تعبیر خواب آگاهى داشتند. (لاتقصص رءیاک على إخوتک فیکیدوا لک کیدًا)
۹- رؤیاها مى تواند بیانگر خبرها و وقوع حوادثى از آینده باشد. (إنى رأیت أحد عشر ... لاتقصص رءیاک على إخوتک)
۱۰- تلاش یعقوب(ع) براى پیشگیرى از برخوردهاى نامناسب فرزندانش با یکدیگر (لاتقصص رءیاک على إخوتک فیکیدوا لک کیدًا)
۱۱- لزوم پرهیز از نقل و ارائه مسائل غیرضرورى که سبب برانگیختن حسادت دیگران مى شود. (لاتقصص رءیاک على إخوتک فیکیدوا لک کیدًا)
۱۲- لزوم تلاش براى در امان ماندن از مکر و حیله دیگران (لاتقصص ... فیکیدوا لک کیدًا)
۱۳- رؤیاى شگفت یوسف(ع) (سجده ستارگان ، ماه و خورشید) در سنین کودکى یا نوجوانى او بوده است. (قال یبنىّ) کلمه «بنىّ» تصغیر کلمه «ابن» مى باشد و به ضمیر متکلم اضافه شده است. «یبنىّ» ; یعنى، اى پسر کوچک من.
۱۴- رابطه یوسف(ع) و پدرش یعقوب(ع) ، رابطه اى صمیمانه و سرشار از محبت بود. (یأبت ... قال یبنىّ لاتقصص رءیاک) تعبیر «یأبت» (اى پدرم) در کلام یوسف(ع) و «یبنىّ» (اى پسرک من) در کلام یعقوب(ع) حاکى از علاقه آن دو به یکدیگر است.
۱۵- علاقه به فرزندان ، خصلتى نیکو و اظهار آن امرى پسندیده است. (یأبت ... قال یبنىّ لاتقصص)
۱۶- شیطان دشمن آشکار انسان (إن الشیطن للإنسن عدو مبین)
۱۷- شیطان ، مترصد زمینه هاى مساعد براى نفوذ در انسان و منحرف ساختن او (لاتقصص رءیاک ... فیکیدوا ... إن الشیطن للإنسن عدو مبین)
۱۸- حسادت ، زمینه اى مناسب براى بروز دشمنى شیطان با انسان (فیکیدوا لک کیدًا إن الشیطن للإنسن عدو مبین)
۱۹- شیطان، در ایجاد دشمنى میان انسانها و واداشتن آنان به مکر و حیله علیه یکدیگر ، نقشى بسزا دارد. (فیکیدوا ... إن الشیطن للإنسن عدو مبین)
۲۰- برادران یوسف ، در خطر گرفتارى به دام دشمنیهاى شیطان در صورت شنیدن رؤیاى یوسف(ع) (فیکیدوا لک کیدًا إن الشیطن للإنسن عدو مبین)
۲۱- یعقوب(ع) افشا شدن رؤیاى یوسف(ع) را به تحریک شیطان مى دانست و یوسف(ع) را از آن برحذر داشت. (لاتقصص رءیاک على إخوتک ... إن الشیطن للإنسن عدو مبین) جمله «إن الشیطان ...» هم ناظر به «فیکیدوا ...» است و هم ناظر به «لاتقصص رؤیاک». بنابر وجه دوم، مفاد جمله «لاتقصص ...» به ضمیمه «إن الشیطان» چنین مى شود: شیطان درصدد است که تو را به افشاى رؤیایت وا دارد، پس برحذر باش!
روایات و احادیث
۲۲- «عن أبى جعفر(ع): انه کان من خبر یوسف(ع) انه کان أحد عشر أخاً ... ;[۱] از امام باقر(ع) روایت شده است: از خبر مربوط به یوسف اینکه براى او یازده برادر بود ...».
۲۳- «عن على بن الحسین(ع): ... فلما رأى یوسف الرؤیا و أصبح یقصّها على أبیه یعقوب ... فقال یعقوب لیوسف: لاتقصص رؤیاک هذه على إخوتک ... فلم یکتم یوسف رؤیاه فقصّها على إخوته... ;[۲] از امام سجاد(ع) روایت شده ... هنگامى که یوسف آن خواب را دید و بامداد براى پدرش یعقوب بازگو کرد ... یعقوب به یوسف گفت: این خواب خود را براى برادرانت بازگو نکن ... یوسف خواب خود را پوشیده نداشت و براى برادرانش بازگو کرد ...».
موضوعات مرتبط
- انسان: دشمنان انسان ۱۶; عوامل گمراهى انسان ۱۷
- برادران یوسف: اتحاد برادران یوسف ۶; برادران یوسف و اغواگرى شیطان ۲۰; برادران یوسف و رؤیاى یوسف(ع) ۲۰، ۲۳; برادران یوسف و یوسف(ع) ۴، ۶; تعداد برادران یوسف ۳، ۲۲; توطئه برادران یوسف ۴، ۵; دانش تعبیر رؤیاى برادران یوسف ۸; دشمنى برادران یوسف ۶; مکر برادران یوسف ۴
- حسد: آثار حسد ۱۸; ترک زمینه حسد ۱۱
- دشمنى: عوامل دشمنى ۱۹
- رؤیا: رؤیا و حوادث آینده ۹; رؤیاى صادق ۹; نقش رؤیا ۹
- رفتار: پایه هاى رفتار ۱۱
- روانشناسى: روانشناسى خانواده ۱۵
- شیطان: اضلال شیطان ۱۷; اغواگرى شیطان ۱۹; دشمنى شیطان ۱۶، ۱۷، ۱۹; زمینه نفوذ شیطان ۱۸; نقش شیطان ۱۹
- علم: زمینه علم به آینده ۹
- علایق: اهمیت اظهارعلایق ۱۵; علاقه به فرزند ۱۵; علایق پسندیده ۱۵
- عواطف: عواطف خانوادگى ۱۵
- مکاران: اهمیت امنیت از مکاران ۱۲
- مکر: عوامل مکر ۱۹; مبارزه با مکر دیگران ۱۲
- یعقوب(ع): آگاهى یعقوب(ع) ۷; اطمینان یعقوب(ع) ۴; پیشگویى یعقوب(ع) ۶; تلاش یعقوب(ع) ۱۰; توصیه هاى یعقوب(ع) ۲۳; دانش تعبیر رؤیاى یعقوب(ع) ۸; محبت یعقوب(ع) به یوسف(ع) ۱۴; مدیریت یعقوب(ع) ۱۰; نگرانى یعقوب(ع) ۵; نواهى یعقوب(ع) ۱، ۲۱; یعقوب(ع) و برادران یوسف ۷، ۱۰; یعقوب(ع)و رؤیاى یوسف(ع) ۲۱; یعقوب(ع) و نقش شیطان ۲۱
- یوسف(ع): تعبیر رؤیاى یوسف(ع) ۲; توصیه به یوسف(ع) ۲۳; دشمنان یوسف(ع) ۶; زمان رؤیاى یوسف(ع) ۱۳; قصه یوسف(ع) ۱، ۴، ۵، ۶، ۱۳، ۱۴، ۲۰، ۲۳; کودکى یوسف(ع) ۱۳; محبت یوسف(ع) به یعقوب(ع) ۱۴; مقامات یوسف(ع) ۲; نوجوانى یوسف(ع)۱۳; نهى به یوسف(ع) ۱، ۲۱; یوسف(ع) و برادران ۱; یوسف(ع) و نقل رؤیا ۱
