التوبة ٩٧
ترجمه
| التوبة ٩٦ | آیه ٩٧ | التوبة ٩٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْأَعْرَابُ»: عربهای بادیه‌نشین (نگا: توبه / ). «أَجْدَرُ»: سزاوارتر. درخور و شایسته‌تر. «حُدُودَ»: احکام و شرائع. اوامر و نواهی. فرائض و واجبات. «أَجْدَرُ أَلاّ یَعْلَمُوا»: سزد که ندانند و بی‌خبر بمانند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۰۶ - ۹۷، سوره توبه
- بيان آيات شريفه مربوط به وضع اعراب از لحاظ كفر و نفاق و ايمان
- معناى كلمه (( اعراب )) و بيان اينكه باديه نشينان به سبب دروى از تمدن و علم و ادب از معارف دينى دورتر بوده اند
- تقسيم مؤ منين به سه گروه : سابقون اولون از مهاجرين و انصار و تابعين آنان به احسان . و بيان مراد از هر كدام
- معناى اتباع به احسان در جمله : (( والذين اببعوهم باحسان )) كه وصف طبقه سوم از مؤمنين است
- حكم به فضيلت سابقون اولون از مهاجرين و انصار مقيد است به ايمان وعمل صالح
- معناى رضايت مؤ منين از خدا و رضايت خدا از مؤ منين و بيان اينكه رضايت خدا از اوصاف فعل او است نه از اوصاف ذاتش
- مقصود از عذاب كردن منافقين در دو نوبت (سنعذبهم مرتين ) چيست ؟
- امر به اخذ زكات از اموال مردم
- گيرنده زكات خداست و تصدق و اداء زكات نوعى توبه است چنانچه توبه هم صدقه اعمال است
- توضيح درباره معناى آيه : (( و قلاعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله والمؤ منون )) و اينكه مخاطبين آن چه كسانى هستند ورؤ يت در آن به چه معنا است ؟
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار... ))
- سخن (( قرظى )) مبنى بر اينكه تمامى اصحاب پيامبر (ص ) آمرزيده اند و خوب و بدشان اهل بهشتند و نقد و رد آن سخن
- رواياتى در ذيل آيه : (( و آخرون اعترفوا بذنوبهم ... )) و اينكه در مورد چه كسانى نازل شده است
- چند روايت در ذيل آيه مربوط به زكات
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( و آخرون مرجون لامرالله ))
- گفتارى پيرامون زكات و ساير صدقات (نظر اسلام درباره اجتماع و حقوق مالى آن و مزايا و ويژگيهاى نظام ماليه عمومى در اسلام )
نکات آیه
۱ - بادیه نشینان جزیرة العرب در عصر بعثت، در کفر و نفاق پابرجاتر و در امتناع از پذیرش سخن حق، سخت تر بودند. (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً)
۲ - بادیه نشینان جزیرة العرب در عصر بعثت، مردمى دور از فرهنگ دینى و جاهلتر از آن بودند که مرز احکام الهى را به درستى بشناسند. (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً و أجدر ألّا یعلموا حدود ما أنزل اللّه)
۳ - افراد بدوى و به دور از تمدن و فرهنگ، داراى کفر و نفاقى سخت تر در مقایسه با مردم متمدن و داراى فرهنگ (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً)
۴ - کفر و نفاق، داراى مراتب و شدت و ضعف (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً)
۵ - تأثیر محیط اجتماعى وفرهنگى در موضع گیرى انسانها نسبت به حقایق و معارف ادیان الهى (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً)
۶ - کفرورزى و نفاق در برابر آیات عالمانه و حکیمانه خدا، دلیل بى فرهنگى و جهل انسان، هر چند در ظاهر متمدن باشد. (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً و أجدر ألّا یعلموا حدود ما أنزل اللّه على رسوله و اللّه علیم حکیم) گرچه آیه ظاهراً بادیه نشینان را داراى خصلت کفر و نفاق شدید معرفى کرده، ولى با این بیان، نوعى تلازم میان کفر و نفاق و بى فرهنگى را اثبات کرده است.
۷ - جاهلان به حدود و احکام الهى همانند بیابان گردان دور از تمدنند، هر چند که شهر نشین باشند. (الأعراب ... أجدر ألّا یعلموا حدود ما أنزل اللّه) از آیه تلازم میان بدوى بودن و ندانستن احکام الهى استفاده مى شود.
۸ - بادیه نشینى و دورى از فرهنگ اجتماعى، زمینه ناآگاهى نسبت به حدود و احکام الهى (الأعراب ... و أجدر ألّا یعلموا حدود ما أنزل اللّه)
۹ - دورى از تمدن و دانش، امرى نکوهیده در بینش اسلام (الأعراب أشد ... و أجدر ألّا یعلموا)
۱۰ - دانش و فرهنگ بالاى اجتماعى، زمینه ساز درک عمیق تر حدود و احکام الهى، و نیز پذیرش آن (الأعراب ... أجدر ألّا یعلموا حدود ما أنزل اللّه) بیان اینکه «بدویان» از درک حدود خدا دورند، إشعار به این معنا دارد که: متمدن بودن و برخوردارى از دانش، زمینه اى بهتر براى شناخت حدود خداست.
۱۱ - انسانهاى متمدن و با فرهنگ، داراى مسؤولیتى فزونتر نسبت به بدویان دور از فرهنگ (الأعراب ... و أجدر ألّا یعلموا حدود ما أنزل اللّه) لحن آیه گرچه توبیخ مردمان بدوى است، ولى واژه «أجدر» از یک سو نشان دهنده این است که تکلیف آنان به لحاظ موقعیتشان سبکتر است و متقابلاً شهرنشینان متمدن، به دلیل داشتن زمینه هاى بیشتر کسب علم، داراى مسؤولیت بیشتر هستند.
۱۲ - جهل و ناآگاهى، عامل اصلى کفر و نفاق (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً و أجدر ألّا یعلموا) برداشت فوق با استفاده از ارتباط بین «أجدر ألّایعلموا» و «أشد کفراً و نفاقاً» به دست آمده است.
۱۳ - حدود و احکام نازل شده از سوى خداوند بر رسول اکرم (ص) بر اساس علم و حکمت است. (حدود ما أنزل اللّه على رسوله و اللّه علیم حکیم)
۱۴ - تذکر خداوند به لزوم غافل نشدن مؤمنان از خطر اعراب کفرپیشه همجوار خویش، پس از پایان یافتن پیروزمندانه جنگ با دشمنان خارجى (رومیان در جنگ تبوک)* (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً) با توجّه به اینکه آیات قبل در مورد بازگشت پیروزمندانه مؤمنان از جنگ تبوک است، احتمال دارد که این آیه هشدارى به مؤمنان مجاهد باشد که پس از آن پیروزى، احساس امنیت نکنند و توجّه کنند که در اطرافشان، بادیه نشینان جاهل و متعصب در کفر نیز، خطرى جدى به شمار مى روند.
۱۵ - مردم جزیرة العرب در عصر پیامبر (ص) دو گروه شهرنشین و بادیه نشین بودند. (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً)
۱۶ - خداوند، علیم (داراى علم گسترده) و حکیم (کاردان) است. (و اللّه علیم حکیم)
موضوعات مرتبط
- احکام: احکام و علم خدا ۱۳; جهل به احکام ۷; زمینه جهل به احکام ۸; زمینه درک احکام ۱۰; ویژگیهاى احکام ۱۳
- اسلام: اسلام و تمدن ۹; تاریخ صدر اسلام ۱۵
- اسماء و صفات: حکیم ۱۶; علیم ۱۶
- بادیه نشینان: کفر بادیه نشینان ۳; مسؤولیت بادیه نشینان ۱۱; نفاق بادیه نشینان ۳; ویژگیهاى بادیه نشینان ۳
- بادیه نشینى: آثار بادیه نشینى ۸
- تشبیهات: تشبیه به بادیه نشینان ۷
- تمدن: اهمیّت تمدن ۹
- جزیرة العرب: بادیه نشینان جزیرة العرب و احکام ۲; بادیه نشینى در جزیرة العرب ۱۵; بى فرهنگى بادیه نشینان جزیرة العرب ۲; جهل بادیه نشینان جزیرة العرب ۲; حق ناپذیرى بادیه نشینان جزیرة العرب ۱; شهرنشینى در جزیرة العرب ۱۵; کفر بادیه نشینان جزیرة العرب ۱; نفاق بادیه نشینان جزیرة العرب ۱; ویژگیهاى بادیه نشینان جزیرة العرب ۱، ۲
- جهل: آثار جهل ۱۲; سرزنش جهل ۹; نشانه هاى جهل ۶
- حدود خدا: جهل به حدود خدا ۷; زمینه جهل به حدود خدا ۸; ویژگیهاى حدود خدا ۱۳
- خدا: هشدارهاى خدا ۱۴
- دین: زمینه درک دین ۱۰
- شناخت: عوامل شناخت ۵
- علم: آثار علم ۱۰; اهمیّت علم ۹
- غزوه تبوک: پیروزى در غزوه تبوک ۱۴
- کفر: آثار کفر به آیات خدا ۶; عوامل کفر ۱۲; مراتب کفر ۳، ۴
- مؤمنان: مؤمنان صدر اسلام و بادیه نشینان کافر ۱۴; هشدار به مؤمنان صدر اسلام ۱۴
- متمدنان: ۳ غیر متمدنان ۳، ۷; کفر غیر متمدنان ۱، ۳; مسؤولیت متمدنان ۱۱; نفاق متمدنان ۱، ۳
- محیط: آثار محیط اجتماعى ۵; آثار محیط فرهنگى ۵
- موضعگیرى: عوامل مؤثر در موضعگیرى ۵
- نفاق: آثار نفاق ۶; عوامل نفاق ۱۲; مراتب نفاق ۳، ۴
