الأعراف ١٦٣
ترجمه
| الأعراف ١٦٢ | آیه ١٦٣ | الأعراف ١٦٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«عَنِ الْقَرْیَةِ»: درباره شهر و اهل شهر. «حَاضِرَةَ الْبَحْرِ»: مشرف بر دریا. کنار دریا. «یَعْدُونَ»: تجاوز می‌کردند. ستم می‌نمودند. «حِیتَان»: جمع حُوت، ماهیها. «شُرَّعاً»: جمع شارع به معنی نزدیک و نمایان. سربرافراشته. پیاپی. حال است «تَأْتِیهِمْ حِیتَانُهُمْ ... شُرَّعاً»: ماهیهای آن نواحی روی آب خودنمائی می‌کردند. ماهیهای آنجا از آب سر به در می‌آوردند. ماهیهای آن مکان، پیاپی می‌آمدند و به دنبال همدیگر ردیف می‌شدند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ... (۳) وَ رَفَعْنَا فَوْقَهُمُ الطُّورَ... (۲) وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ... (۶) فَلَمَّا عَتَوْا عَنْ مَا نُهُوا عَنْهُ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱۶۱ - ۱۷۱، سوره اعراف
- بيان آيات شريفه ، كه قسمت ديگرى از داستان هاى بنىاسرائيل و نافرمانى هايشان را نقل مى كند.
- جواب دسته اى از امت موسى (ع ) كه نهى از منكر مى كردند به دسته ديگرى كه سكوتپيشه كرده بودند
- مقصود از نسيان در آيه شريفه بى اثر شدن تذكرات در دلهاى بنىاسرائيل است .
- معناى : ان ربك لسريع العقاب
- اميدوارى به خدا، بدون اضطراب و بيم از گناه و گفتن اينكه خدا ما را مى آمرزد(سيغفرلنا) اميد صادق نيست .
- توضيحى درباره رابطه دين و فطرت بشر و اصلاح شؤ ون زندگى بشر
- دين ، بشر را جز به اصلاح اعمال و شؤ ونش دعوت نمى كند
- روايتى درباره نافرمانى قومى از اهل (( ايله (( در مورد ترحيم صيد ماهى در روز شنبه ومسخ شدنشان به ميمون .
- فقط فرقه اى كه نهى از منكر كردند از عذاب نجات يافتند و مرتكبين صيد و ساكتين دربرابر آنها عذاب شدند
- روايتى از امام صادق (ع ) در ذيل (فلما كنسوا ما ذكّروا به ...) و بررسى آن
- ۰هيچ اشكالى در اين معنا نيست ، جز اينكه علت عذاب ساكتين را خوددارى از صيد دانسته ، وحال آنكه مقام اقتضاء
- چند روايت در مورد قرار گرفتن كوه بر بالاى سر بنىاسرائيل و پذيرفتن آنان تورات را پى از آن
نکات آیه
۱- خداوند کار و فعالیت در روز شنبه را براى یهود تحریم کرده بود. (إذ یعدون فى السبت ... و یوم لا یسبتون) «سبت» به معناى قطع عمل، سکون و استراحت است که از آن به تعطیلى تعبیر مى شود. بنابراین «یوم السبت» یعنى روز تعطیلى و استراحت و «یوم لا یسبتون» یعنى روزى که تعطیل نمى کردند و روز کارى بود. «عدوان» (مصدر یعدون) به معنى تخلف و تجاوز است. تجاوز در روز تعطیل به معناى شکستن تعطیلى است. بنابراین مطلق کار در آن روز حرام بوده و ماهیگیرى به عنوان یک مصداق تحقق یافته حرمت مطرح است.
۲- یهودیان ساکن در آبادى ایله واقع در ساحل دریاى سرخ، حکم تعطیلى روز شنبه را با ماهیگیرى در آن روز نقص مى کردند. (و سئلهم عن القریة التى کانت حاضرة البحر إذ یعدون ... إذ تأتیهم حیتانهم) «ال» در «البحر» عهد ذهنى است و چنانچه مفسران گفته اند اشاره به دریاى سرخ دارد. مراد از «القریة»، بنابر آنچه میان اهل تفسیر معروف است، آبادى ایله (شهرى بین شام و مصر) مى باشد.
۳- خداوند از پیامبر(ص) خواست تا از یهودیان، سرگذشت مردم ایله را جویا شود. (و سئلهم عن القریة التى کانت حاضرة البحر)
۴- یهودیان عصر بعثت آگاه به تجاوزگرى همدینان یهودى خویش در ایله و سرگذشت شوم آنان (و سئلهم عن القریة التى کانت حاضرة البحر)
۵- توجه دادن یهودیان به فرجام شوم مخالفت با فرمانهاى الهى، هدف از پرسش پیامبر(ص) از یهودیان درباره مردم ایله (و سئلهم عن القریة التى کانت حاضرة البحر)
۶- ماهیان در روز شنبه (روز تعطیلى کار در آیین یهود) به ساحل دریاى مجاور ایله هجوم مى آوردند و بر سطح آب آشکار مى گشتند. (إذ تأتیهم حیتانهم یوم سبتهم شرعاً) «شرّع» جمع شارع است. در لسان العرب آمده است: «حیتان شرع» یعنى ماهیانى که از عمق آب به سوى ساحل مى آیند. برخى از اهل لغت گفته اند که «حیتان شرع» یعنى ماهیانى که سر از آب بیرون مى کنند.
۷- ماهیانى که روز شنبه بر ساحل دریاى ایله ظاهر مى شدند، ماهیان دلخواه مردم آن سامان بودند. (إذ تأتیهم حیتانهم) اسناد ماهیان به مردم ایله با اضافه «حیتان» به «هم» (حیتانهم، یعنى ماهیان آنان)، مى تواند اشاره به برداشت فوق باشد. یعنى علت اینکه آن ماهیان، ماهیان قوم ایله گفته شده، علاقه وافرشان به آن ماهیهاى خاص بوده است.
۸- ماهیهاى دریاى سرخ در روزهاى کارى یهود به سواحل ایله گذر نمى کردند و خود را در دید ماهیگیران قرار نمى دادند. (یوم لا یسبتون لا تأتیهم)
۹- وفور ماهى در روز شنبه (روز حرمت صید بر یهودیان)، وسیله آزمون مردم ایله از سوى خداوند (کذلک نبلوهم)
۱۰- وفور ماهى در روز شنبه و ظهورشان بر سطح آب، محرّک یهودیان ایله به تعدّى از حکم خدا (إذ یعدون فى السبت إذ تأتیهم حیتانهم یوم سبتهم شرعاً)
۱۱- خداوند براى امتحان یهودیان ایله، ماهیان را در روز شنبه به طرف ساحل سوق مى داد و در روزهاى دیگر از ساحل دور مى ساخت. (إذ تأتیهم حیتانهم یوم سبتهم شرعاً و یوم لایسبتون لا تأتیهم کذلک نبلوهم) چون حکم تعطیلى روز شنبه براى همه یهود بود، نه مخصوص مردم ایله، معلوم مى شود آنچه خداوند براى مردم آن سامان پیش آورد تا آنان را بیازماید، همان آمدن ماهیان در روز شنبه و کمیاب شدنشان در روزهاى دیگر بود، نه اصل تحریم کار در روز شنبه. لذا مشارالیه «ذلک» وضعیت بیان شده براى ماهیان است.
۱۲- حرکت ماهیان و تعیین مسیر حرکتشان در دریا، به دست خدا و در اختیار اوست. (إذ تأتیهم ... لا تأتیهم کذلک نبلوهم بما کانوا یفسقون)
۱۳- یهودیانِ ساکن ایله داراى پیشینه فسق و تبهکارى (بما کانوا یفسقون) برداشت فوق مبتنى بر این است که «ما» در «بما کانوا» مصدریه باشد ; یعنى: به سبب فسق و تبهکارى سابقشان آنان را این گونه آزمودیم.
۱۴- فسق و تبهکارى دیرینه مردم ایله، موجب آزمون آنان با فراهم آوردن زمینه اى مساعد (تسهیل ماهیگیرى در شنبه و نایاب شدن ماهى در غیر آن روز) براى سرپیچى از حکم تحریم صید (کذلک نبلوهم بما کانوا یفسقون) «کذلک» اشاره است به معنایى که از «إذ تأتیهم حیتانهم ... » به دست مى آید.
۱۵- فسق و تبهکارى انسانها فراهم آورنده زمینه هاى تعدى از دستورات الهى و عدم موفقیّت در آزمونهاى الهى است. (کذلک نبلوهم بما کانوا یفسقون)
۱۶- خداوند یهودیان ایله را به آزمونى مبتلا کرد که عدم موفقیّت در آن، ایشان را به انحراف و تمرد همیشگى مى کشانید. (کذلک نبلوهم بما کانوا یفسقون) برداشت فوق بر این اساس است که «ما» در «بما کانوا» موصول اسمى باشد ; یعنى: «بالذى کانوا یفسقون به». (به چیزى آنان را آزمودیم که موجب فسق ایشان مى شد). بدیهى است تحقق این معنا ناشى از شکست آنان در آزمون خواهد بود.
۱۷- تمردکنندگان از فرمانهاى الهى فاسقند. (کذلک نبلوهم بما کانوا یفسقون)
روایات و احادیث
۱۸- عن امیرالمؤمنین (ع) (فى قصة أصحاب السبت): ... إن الشیطان اوحى إلى طائفة منهم انما نهیتم عن اکلها یوم السبت و لم تنهوا عن صیدها فاصطادوا یوم السبت و کلوها فى ما سوى ذلک من الایام فقالت طائفة منهم الان نصطادها، فعتت ... .[۱] از امیرالمؤمنین (ع) ضمن بیان داستان اصحاب سبت روایت شده است: ... شیطان به گروهى از آنان القا کرد که شما از خوردن ماهى در روز شنبه نهى شده اید، نه از صید آن، پس روز شنبه صید کنید، اما روزهاى دیگر، آن را بخورید. گروهى از آنان این وسوسه شیطان را پذیرفتند و از قانون خدا در مورد روز شنبه سرپیچى کردند ... .
موضوعات مرتبط
- امتحان: با صید ۹ ; ناکامى در امتحان ۱۵، ۱۶
- ایله: خواسته هاى اهل ایله ۷ ; عبرت از قصه اهل ایله ۵ ; قصه اهل ایله ۳ ; ماهیهاى سواحل ایله ۶، ۷، ۸، ۹
- خدا: افعال خدا ۱۱، ۱۲، ۱۶ ; امتحان خدا ۱۵، ۱۶ ; اوامر خدا ۳ ; عصیان از خدا ۱۷
- دریاى سرخ: ماهیهاى دریاى سرخ ۶
- دین: فرجام مخالفت با دین ۵
- شنبه: تعطیلى شنبه ۱، ۲، ۶
- عصیان: زمینه عصیان ۱۵، ۱۶
- فاسقان:۱۷
- فرجام: شوم ۵
- فسق: آثار فسق ۱۵
- ماهیها: منشأ حرکت ماهیها ۱۱، ۱۲
- محمد(ص): پرسش محمد(ص) از یهود ۵ ; محمد(ص) و یهود ۵ ; مسؤولیت محمد(ص) ۳
- یهود: آگاهى یهود صدر اسلام ۴ ; امتحان یهود ایله ۹، ۱۱ ; تاریخ یهود ۲، ۱۱ ; تجاوزگرى یهود ایله ۴ ; شنبه در یهود ۱، ۲، ۶، ۹، ۱۰ ; صید حرام بر یهود ۹، ۱۴ ; عصیان یهود ایله ۲، ۱۶ ; فرجام یهود ایله ۵ ; فسق یهود ایله ۱۳، ۱۴ ; قصه یهود ایله ۴ ; ماهیخگیرى یهود در شنبه ۲، ۱۴ ; محرمات یهود ۱ ; یهود ایله ۸، ۱۰ ; یهود ساحل دریاى سرح ۲ ; یهود فاسق ۱۳
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۱، ص ۲۴۴ ; تفسیر برهان، ج ۲، ص ۴۲، ح ۲.
