الإنفطار ٦
ترجمه
| الإنفطار ٥ | آیه ٦ | الإنفطار ٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَا غَرَّکَ»: چه چیز تو را فریفته است؟ چه چیز مغرورت ساخته است؟ این پرسش، بیانگر تهدید شدیدی، و در عین حال توأم با نوعی لطف و محبّت است. «الْکَرِیمِ»: عظیم. بزگوار (نگا: المراغی).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنِّي تَوَکَّلْتُ عَلَى اللَّهِ... (۳) خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ... (۰) لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي... (۱)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره انفطار
- بيان تعدادى از علامتهاى روز قيامت
- مراد از اينكه در قيامت هر نفسى به آنچه مقدم و مؤ خر داشته عالم مى شود
- مفاد استفهام توبيخى ((يا ايها الانسان ما غرك بربك الكريم )) و آنچه وصف ((كريم)) افاده مى كند
- برقرارى عدالت بين اعضاء و قواى انسان يكى از موارد تدبير الهى
- ثبت و ضبط اعمال انسانها توسط دو فرشته موكل و توصيف آنها به (كراما كاتبين )
- ملائكه به افعال و نيات ما علم دارند و بر هر كس دو ملك ماءمور ثبت و كتابت اعمال اويند
- در قيامت رابطه تاءثير و تاءثر اسباب عادى از بين مى رود
- (رواياتى در ذيل ((علمت نفس ما قدمت و اخرت ))، ((و ان عليكم لحافظين )) و ((الامريومئذ لله ))
نکات آیه
۱ - انسان، هرگز نباید خود را از جانب خداوند در امان کامل بپندارد و از عواقب کارهاى خود هراسى نداشته باشد. (یأیّها الإنسن ما غرّک بربّک الکریم)
۲ - دستاویزهایى که انسان را به نافرمانى خداوند و انکار ربوبیت او بکشاند، تنها توجیهاتى فریبنده و تهى از حقیقت است. (یأیّها الإنسن ما غرّک بربّک الکریم) «غرّ»; یعنى، خدعه کرد و نیرنگ زد و به حق او را به طمع افکند (لسان العرب). «باء» در «بربّک» باء ملابست است; یعنى، در رابطه با پروردگارت. هر گاه «باء» ملابست بر اسم ذات درآید، مراد امور و شؤون آن ذات خواهد بود که در آیه شریفه - به قرینه آیات بعد - مقصود انکار و عصیان او است. بنابراین مفاد آیه این است که: چه چیز تو را درباره پروردگارت فریب داد که ربوبیت او را نپذیرفته، به نافرمانى او کشانده شدى؟!
۳ - خداوند، با پرخاش به کافران و گنه کاران، آنان را به خاطر دلگرمى به دستاویزهاى پوچ و بى باکى شگفت آورشان در برابر کفر و گناه، سرزنش کرده است. (یأیّها الإنسن ما غرّک) استفهام در «ما غرّک»، بر توبیخ همراه با تعجب دلالت دارد.
۴ - طبیعت انسان، با ایستادگى در برابر خداوند و مخالفت با او، ناسازگار است. (یأیّها الإنسن ما غرّک) توبیخ گنه کاران، همراه با به رخ کشیدن انسان بودن آنان، بیانگر نکته یاد شده است.
۵ - مخالفتِ انسان با احسان کنندگان و پرورش دهندگانش، خلاف طبیعت او و شگفت آور است. (یأیّها الإنسن ما غرّک بربّک الکریم)
۶ - خداوند، مربى و مدبر انسان ها است. (یأیّها الإنسن ... بربّک) آیه شریفه، خطاب به جنس انسان است.
۷ - خداوند، بخشنده و بخشایشگر و جامع هرگونه شرافت و فضیلت است. (بربّک الکریم) کریم (در اوصاف خداوند); یعنى، داراى جود و عطاى بى پایان و جامع انواع خیر و شرف و فضل (نهایه ابن اثیر). برخى آن را به معناى «صفوح» (کسى که از خطاى دیگران بسیار چشم پوشى مى کند) مى دانند. (مقاییس اللغة)
۸ - خداوند، به دلیل رفتار مدبرانه و کریمانه با انسان، سزاوار اطاعت و ترک گستاخى و بى پروایى در برابر او است. (ما غرّک بربّک الکریم)
۹ - توجّه انسان به وابستگى اش در رشد، تربیت و نعمت ها به خداوند، مانع کفر او و زمینه ساز فریفته نشدن به آنچه مایه بى پروایى، در برابر گناه مى گردد. (ما غرّک بربّک الکریم)
۱۰ - بخشودن خطاها و بخشیدن عطاها، شیوه خداوند براى رشد و تربیت انسان ها است. (بربّک الکریم) «الکریم» وصفى است که «ربّک» را توضیح داده و گوشه اى از ربوبیت خداوند را برجسته کرده است.
۱۱ - «کریم»، از اسماى خداوند (بربّک الکریم)
۱۲ - کفران نعمت، از کسى که از کرم (جود و عفو) خداوند برخوردار است، دور از انتظار و سرزنش بار است. (یأیّها الإنسن ما غرّک بربّک الکریم)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: کریم ۱۱
- اطاعت: دلایل اطاعت از خدا ۸
- انسان: فطریات انسان ۴، ۵; مدبر انسان ها ۶; مربى انسان ها ۶
- تربیت: روش تربیت ۱۰
- ترس: اهمیت ترس از خدا ۱
- تکامل: روش تکامل ۱۰
- خدا: آثار تدبیر خدا ۸; آثار عطایاى خدا ۱۰; آمرزشهاى خدا ۷; آثار کرامت خدا ۸; افعال خدا ۶، ۱۰; توجیه تکذیب خدا ۲; سرزنشهاى خدا ۳; کرامت خدا ۷; نقش خدا ۹
- خطا: عفو از خطا ۱۰
- ذکر: آثار ذکر منشأ تربیت ۹; آثار ذکر منشأ تکامل ۹; آثار ذکر نعمتهاى خدا ۹
- عصیان: اجتناب از عصیان خدا ۸; توجیه عصیان از خدا ۲; شگفتى عصیان از خدا ۵; عصیان از خدا ۴; موانع عصیان ۹
- عفو خدا: مشمولان عفو خدا ۱۲
- کافران: سرزنش کافران ۳
- کفر: موانع کفر ۹
- کفران: سرزنش کفران نعمت ۱۲
- گناهکاران: سرزنش گناهکاران ۳
- هوشیارى: زمینه هوشیارى ۹
