العنكبوت ٢٥
ترجمه
| العنكبوت ٢٤ | آیه ٢٥ | العنكبوت ٢٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَوَدَّةَ بَیْنَکُمْ»: به خاطر محبّت میان خود. مراد این است که بتهائی که می‌پرستید، مجسّمه افراد صالح یا بزرگان قوم است، یا این که پدران خود را بر پرستش چنین بتهائی دیده‌اید و محض تقلید از ایشان و چشم هم‌چشمی یکدیگر، شما هم آنها را می‌پرستید. و یا این که پرستش بتهای مخصوص رمز وحدت هر قوم و قبیله‌ای بشمار می‌آمد و بت‌پرستی تنها به خاطر دوست داشتن و جانبداری از قوم و قبیله بود و بس. واژه (مَوَدَّة) مفعول له است. «یَکْفُرُ»: بیزاری می‌جوید (نگا: ابراهیم / ، مریم / ). کَفَرَ بِالشَّیْءِ: تَبَرَّأَ مِنْهُ.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِذْ تَبَرَّأَ الَّذِينَ اتُّبِعُوا... (۰) وَ لَقَدْ جِئْتُمُونَا فُرَادَى کَمَا... (۱) قَالَ ادْخُلُوا فِي أُمَمٍ قَدْ... (۶) وَ إِذَا رَأَى الَّذِينَ أَشْرَکُوا... (۳) قَالَ الَّذِينَ حَقَ عَلَيْهِمُ... (۲) قَالَ ادْخُلُوا فِي أُمَمٍ قَدْ... (۳) الْأَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ... (۴) الْأَخِلاَّءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ... (۲) وَ إِذَا حُشِرَ النَّاسُ کَانُوا لَهُمْ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱۴ - ۴۰، سوره عنكبوت
- بيان اين آيات شريفه كه به هفت داستان از انبياء و آزمايش شده امم ايشان اشاره دارد
- توضيح سخن ابراهيم (عليه السلام ) به قوم خود در مقام دعوت به توحيد و عبادت خدا وابطال بت پرستى
- احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
- احتجاج بر مساءله معاد با اشاره به آغاز خلقت خلق
- بت پرستى دليل و مستندى نداشته ، منشاء آن تقليد و علاقه هاى قومى است
- بيان عاقبت بت پرستى : عابد و معبود يكديگر را تكفير مى كنند
- تنها لوط(ع ) است كه به حضرت ابراهيم (ع ) ايمان آورد
- معنى و مورد استعمال كلمه ((اجر)) و مقصود از اينكه درباره ابراهيم (عليه السلام )فرمود: ((وآتينا اجره فى الدنيا))
- مراد از اتيان رجال ، قطع سبيل و اتيان منكر در نادى كه قوم لوط مرتكب مى شده اند
- نفرين لوط قومش را و به استجابت رسيدن آن
- مقصود ابراهيم (ع ) از (ان فيها لوطا...) خطاب به ملائكه عذاب
- اشاره به امتحان و ابتلاء قوم مدين ، عاد و ثمود و... و گرفتار شدنشان به عذاب الهى
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل بعضى آيات گذشته )
- رواياتى درباره عمل قوم لوط و عذاب الهى آنان
نکات آیه
۱ - حضرت ابراهیم(ع) پس از نجات از آتش، قوم خود را رها نکرد و به ارشاد آنان پرداخت. (فأنجیه اللّه من النار ... و قال إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا)
۲ - قوم ابراهیم، به جاى خداى واحد، بت هاى متعدّدى براى پرستش داشتند. (إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا)
۳ - حضرت ابراهیم(ع) براى آگاهى قوم اش، حقارت و ناتوانى بت ها را تبلیغ مى کرد. (و قال إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا) «أوثاناً» به صورت نکره آورده شده و تنوین آن، براى تحقیر است.
۴ - قوم ابراهیم، بت ها را، خودشان، براى پرستش ساخته و پرداخته بودند. (إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا)
۵ - پیام توحیدى حضرت ابراهیم(ع) پیش و پس از انداخته شدن در آتش، تفاوتى نداشت. إنّما تعبدون من دون اللّه أوثنًا ... إلاّ أن قالوا اقتلوه أو حرّقوه ... و قال إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا
۶ - عواطف قومى، قوم ابراهیم را به بت پرستى و پایبندى به آن، کشیده بود. (إنّما اتّخذتم من دون اللّه أوثنًا مودّة بینکم) «مودّة» مفعولٌ له «اتّخذتم» است. بنابراین، مفاد آیه، چنین مى شود: تنها چیزى که شما، به خاطر آن، بت پرستى را انتخاب کردید، مودّت بین خودتان بود.
۷ - قوم ابراهیم، باهم، رابطه اى عاطفى داشتند. (اتّخذتم ... أوثنًا مودّة بینکم)
۸ - پیوندهاى عاطفى، تأثیر فراوانى در باورها و عقاید انسان ها دارد. (إنّما اتّخذتم ... أوثنًا مودّة بینکم)
۹ - رابطه دوستانه و قومى، ناپایدار، و محدود به حیات دنیوى است. (مودّة بینکم فى الحیوة الدنیا) قید «فى الحیاة الدنیا» متعلق به «مودّة» است. بنابراین، مفاد جمله، چنین مى شود: عواطف و مودّت، مربوط به دنیا است و با پایان آن، چنین روابطى در هم مى ریزد.
۱۰ - در قیامت، قوم ابراهیم - به رغم دوستى در دنیا - از هم برائت مى جویند. (ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض) «یکفر» در این آیه، احتمال دارد به معناى رایج آن، یعنى «کفر ورزیدن» باشد، و احتمال هم دارد به معناى «بى زارى جستن» باشد. برداشت بالا بنابر احتمال دوم است.
۱۱ - روابط دوستانه دنیوى مشرکان، در قیامت، تبدیل به نفرت مى شود. (مودّة بینکم ... ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض)
۱۲ - قوم ابراهیم، در قیامت، معبودان خود را مورد انکار و کفر قرار مى دهند. (ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض) برداشت بالا بنابراین اساس است که «یکفر» به همان معناى رایج اش بوده و مفعول آن «ببعض» باشد که مراد از آن معبودان مشرکان است.
۱۳ - قوم ابراهیم، در قیامت همدیگر را لعن مى کنند. (ثمّ یوم القیمة ... و یلعن بعضکم بعضًا)
۱۴ - ناسزاگویى و لعن دیگران، در روز قیامت، امرى ممکن است. (ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض و یلعن بعضکم بعضًا)
۱۵ - حضرت ابراهیم(ع) وضعیت قوم اش را در قیامت، براى آنان تشریح کرد. (و قال إنّما ... ثمّ یوم القیمة یکفر بعضکم ببعض و یلعن بعضکم بعضًا و مأویکم النار)
۱۶ - جایگاه قوم مشرک ابراهیم، آتش جهنم است. (و مأویکم النار)
۱۷ - مشرکانِ قوم ابراهیم، در قیامت هیچ یار و یاورى نخواهند داشت. (ثمّ یوم القیمة ... و ما لکم من نصرین)
روایات و احادیث
۱۸ - «عن أبى عمرو الزبیرى، عن أبى عبداللّه(ع) قال: قلت له: أخبرنى عن وجوه الکفر فى کتاب اللّه عزّوجلّ! قال: الکفر فى کتاب اللّه، على خمسة أوجه... والوجه الخامس من الکفر، کفرُ البرائة. و ذلک قوله عزّوجلّ یحکى قول ابراهیم...: «إنّما اتخذتم من دون اللّه أوثاناً مودّة بینکم فى الحیاة الدنیا ثمّ یوم القیامة یکفر بعضکم ببعض و یلعن بعضکم بعضاً» یعنى «یتبرّأُ بعضکم من بعض»;[۱] ابوعمرو زبیرى، از امام صادق(ع) از اقسام کفر، در قرآن سؤال کرد. امام فرمود: کفر، در کتاب خدا، پنج قسم است: ... و قسم پنجم آن، کفر برائت و بیزارى است. این معنا، همان سخن خداوند است که از جانب ابراهیم(ع) حکایت کرده: «إنّما اتخذتم من دون اللّه أوثاناً...و یکفر بعضکم ببعض» یعنى، برخى از شما، از برخى دیگر بیزارى مى جویید».
موضوعات مرتبط
- آتش: نجات از آتش ۱
- ابراهیم(ع): دعوتهاى ابراهیم(ع) ۵; روش تبلیغ ابراهیم(ع) ۳; سوزاندن ابراهیم(ع) ۵; قصه ابراهیم(ع) ۱، ۳، ۵; نجات ابراهیم(ع) ۱; هدایتگرى ابراهیم(ع) ۱
- روابط: آثار روابط عاطفى ۸; ناپایدارى روابط عاطفى ۹; ناپایدارى روابط قومى ۹
- عقیده: عوامل مؤثر در عقیده ۸
- قوم ابراهیم: بت پرستى قوم ابراهیم ۲، ۴; بتهاى قوم ابراهیم ۲، ۴; بى یاورى اخروى قوم ابراهیم ۱۷; تاریخ قوم ابراهیم ۲، ۶; تبرى قوم ابراهیم ۱۰، ۱۸; تحقیر بتهاى قوم ابراهیم ۳; تعدد معبودان قوم ابراهیم ۲; تعصب قومى قوم ابراهیم ۶; دشمنى اخروى قوم ابراهیم ۱۰; دوستى دنیوى قوم ابراهیم ۱۰; روابط عاطفى قوم ابراهیم ۷; شرک قوم ابراهیم ۱۶; عذاب قوم ابراهیم ۱۶; عوامل بت پرستى قوم ابراهیم ۶; قوم ابراهیم در جهنم ۱۶; قوم ابراهیم در قیامت ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۵; لعن اخروى قوم ابراهیم ۱۳; معبودان ساختگى قوم ابراهیم ۴
- قیامت: دشنام در قیامت ۱۴; لعن در قیامت ۱۴
- مشرکان: دشمنى اخروى مشرکان ۱۱; دوستى دنیوى مشرکان ۱۱
- معبودان باطل: تکذیب اخروى معبودان باطل ۱۲
منابع
- ↑ کافى، ج ۲، ص ۳۹۰، ح ۱; نورالثقلین، ج ۴، ص ۱۵۵، ح ۲۶.
