النمل ٨٠
ترجمه
النمل ٧٩ | آیه ٨٠ | النمل ٨١ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«لا تُسْمِعُ»: نمیشنوانی. شنوا نمیگردانی. پذیرا نمیگردانی. (نگا: انفال / ، فاطر / ). «الْمَوْتی»: مردگان. مراد کافران و مشرکانی است که تعصّب و لجاجت و استمرار بر گناه، فکر و اندیشه آنان را به خود مشغول داشته است و گوش ایشان را از شنیدن ادلّه و پذیرش حق انداخته است و آن را به مرده دلانی تبدیل ساخته است (انعام / . «الصُّمَّ»: کران. مراد افرادی است که پنبه غفلت گوش ایشان را آگنده است، و اباطیل ایشان را از حقائق گریزان کرده است. «الدُّعَآءَ»: نداء (نگا: انبیاء / ). «وَلَّوْا»: (نگا: اسراء / ، نمل / ). «مُدْبِرِینَ»: (نگا: توبه / ، انبیاء / ). «وَلَّوْا مُدْبِرِینَ»: کسانی که بسیار رویگردان و گریزانند.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۵۹ - ۸۱، سوره نمل
- انتقال از داستانهاى انبياء و اقوامشان به زمان خاتم الانبياء و احتجاج با كفار زمان اوصلى اللّه عليه و آله وسلم
- توضيح اينكه دعاى مضطر چون صادقانه است قطعا اجابت مى شود (امن يجيب المضطر اذادعاه و يكشف السوء)
- بيان فساد گفتار برخى مفسرين در ارتباط با آيه شريفه
- مقيد بودن اجابت به مشيت خدا منافاتى با استغراق ندارد
- خليفه بودن انسان در زمين مستلزم كشف سوء او و رفع موانع از پيش پاى اوست
- مقصود از اينكه فرمود: ((يبدء الخلق ثم يعيده ))
- بطور كلى در عالم وجود بطلان و نيستى راه ندارد
- نفى الوهيت آلهه مشركين از طريق نفى ربوبيت آنها و انحصار ربوبيت در خداى سبحان
- برهانى ديگر بر ابطال الوهيت آلهه مشركين با بيان اينكه آنان علمى به غيب و قيامتندارند
- توصيف بى خبرى و استعباد و انكار مشركين نسبت به قيامت
- معناى آيه : ((قل عسى ان يكون ردف لكم بعض الذى تستعجلون )) و مفاد كلمه ((عسى ))و امثال آن در كلام خداى تعالى
- بحث روايتى
- رواياتى در مراد از بندگان در (وسلام على عباد الذين اصطفى )
- روايتى كه در آن از جمله : ((و يجعلكم خلفاء الارض )) وجوب مطلق فرمانبرى از خليفه(حاكم ) استفاده شده و بيان مجعول بودن آن
- نقل و رد روايتى راجع به اينكه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) علم غيب نداشته و...
نکات آیه
۱ - تأثیرناپذیرى برخى از انسان ها در برابر پیام انبیا، على رغم روشنى و اصالت آن (إنّک على الحقّ المبین . إنّک لاتسمع الموتى ... إذا ولّوا مدبرین) آیه فوق بدین معنا است که: اى پیامبر! با این که تو بر حقى - آن هم حقى بس روشن و انکارناپذیر - اما در عین حال نباید توقع داشته باشى که سخنانت در دل همگان تأثیر کند.
۲ - بى اثر بودن قرآن در برخى از انسان ها، معلول بیمارى خود آنان است، نه ابهام و نارسایى پیام الهى. (إنّک على الحقّ المبین . إنّک لاتسمع الموتى ... إذا ولّوا مدبرین) پس از این که خداوند حقانیت پیامبر(ص) و قرآن را بیان فرمود، این سؤال مطرح مى شود که پس چرا برخى این سخن حق را نمى پذیرند؟ قرآن پاسخ مى دهد: که مشکل از ناحیه حق نیست; بلکه مشکل از ناحیه خود آنان است.
۳ - لزوم وانهادن امر کافران به خدا، پس از احراز تأثیرناپذیرى آنان در قبال حق (فتوکّل على اللّه إنّک على الحقّ المبین . إنّک لاتسمع الموتى ... إذا ولّوا مدبرین) آیه یاد شده، داراى این پیام است که: چون آنها مرده اند و سخن در مرده بى تأثیر است; پس بیش از این تلاش مکن و نگران مباش و کار خود را با ایشان به خدا واگذار.
۴ - حق شنوى و حق پذیرى، نشانى از حیات جان و سلامت روان انسان در بینش الهى (إنّک لاتسمع الموتى ... إذا ولّوا مدبرین) خداوند، کافران حق ناپذیر را هم مرده خوانده است و هم ناشنوا، این نشان مى دهد کسانى که حق را به جان مى پذیرند و سخن حق را به گوش دل مى شنوند، نه مرده اند و نه ناشنوا.
۵ - مصمم بودن بر حق ناپذیرى، مانع از شناخت حق با همه روشنى آن (إنّک على الحقّ المبین ... و لاتسمع الصمّ الدعا إذا ولّوا مدبرین) قید «إذا ولّوا مدبرین» بیانگر روحیه عناد و حق ستیزى است; یعنى، آن جا که عناد ریشه بدواند، سخن حق بى تأثیر است.
۶ - پیامبر(ص)، نگران کوتاهى خویش در تبلیغ و رساندن پیام وحى به همگان (إنّک لاتسمع الموتى ... إذا ولّوا مدبرین) احتمال مى رود که این آیه از آن جهت آمده باشد که پیامبر(ص) نگران ایفاى رسالت خویش بوده است. خداوند براى رفع این نگرانى، مى فرماید: صداى تو رسا و تلاش تو کافى است; ولى آنان مرده و ناشنوایند.
۷ - کافران حق ناپذیر، چونان مردگانى ناشنوا و غیرقابل تفهیم (إنّک لاتسمع الموتى)
۸ - کفرپیشگان روى گردان از دلایل آشکار، همچون ناشنوایان روى برتافته از راهنماى خویش (و لاتسمع الصمّ الدعا إذا ولّوا مدبرین)
۹ - کافر متعصب، فاقد ارزش ها و ملاک هاى حیات انسانى (إنّک لاتسمع الموتى ... إذا ولّوا مدبرین) تعبیر «إذا ولّوا مدبرین» بیانگر تعصب است و مرده و ناشنوا خواندن آنان، نشانگر فقدان همه ارزش ها و معیارهاى حیات انسانى است.
موضوعات مرتبط
- انبیا: وضوح تعالیم انبیا ۱
- تشبیهات قرآن: تشبیه به کران ۷، ۸; تشبیه به مردگان ۷; تشبیه کافران ۷، ۸
- حق: آثار حق پذیرى ۴; آثار حق ناپذیرى ۳; ختم قلب حق ناپذیران ۱; عوامل حق ناپذیرى ۲; وضوح حق ۵
- سلامتى: نشانه هاى سلامتى ۴
- شناخت: موانع شناخت ۵
- قرآن: تشبیهات قرآن ۷، ۸; وضوح قرآن ۲
- قلب: آثار بیمارى قلب ۲
- کافران: اعراض از کافران ۳; اعراض کافران ۸; بى ارزشى کافران ۹; هدایت ناپذیرى کافران ۸
- لجاجت: آثار لجاجت ۵
- محمد(ص): تبلیغ محمد(ص) ۶; نگرانى محمد(ص) ۶
- موحدان: حق پذیرى موحدان ۴