الفرقان ١
ترجمه
| سوره الفرقان | آیه ١ | الفرقان ٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَبَارَکَ»: والامقام و عظیم‌القدر است. پربرکت و افزون خیر است. ماندگار و زوال‌ناپذیر است. این واژه تنها به صورت ماضی به کار می‌رود و دالّ بر کثرت و زیادت خیر است و معنی تمجید و تعظیم نیز دارد. «الْفُرْقَانَ»: مصدر است و به معنی جدا کردن. در اینجا به عنوان اسم فاعل به کار رفته و به معنی جدا سازنده حق از باطل است. مراد قرآن است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ هٰذَا کِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ... (۳) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا... (۱) قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي... (۰) عَلَى عَبْدِهِ الْکِتَابَ وَ لَمْ... (۲) لاَ يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ... (۱) وَ مَا أَرْسَلْنَاکَ إِلاَّ کَافَّةً... (۲)
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِ الْعَالَمِينَ (۱) لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ... (۲) قَيِّماً لِيُنْذِرَ بَأْساً شَدِيداً... (۱) وَ قَالَ الَّذِينَ کَفَرُوا لَوْ لاَ... (۱) وَ لاَ يَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ إِلاَّ... (۰) وَ أَنَّهُ لَمَّا قَامَ عَبْدُ... (۲) فَإِنْ حَاجُّوکَ فَقُلْ أَسْلَمْتُ... (۱) مَاکِثِينَ فِيهِ أَبَداً (۰)
تفسیر
- آيات ۳ - ۱، سوره فرقان
- توضيح آيه : ((تبارك الذى نزل الفرقان على عبده ليكون للعالمين نذيرا))
- اثبات ملك مطلق براى خداوند (له ملك السموات و الارض )
- استنتاج فرزند و شريك نداشتن و انحصار خلقت ، تقدير و تدبير در اوعزوجل
- توضيح اينكه خلقت ، تقدير و تدبير منحصرا از آن خداوند است
- نكوهش مشركين كه آلهه اى گرفتند كه خالق چيزى نبوده و خود مخلوقند و مالك نفع وضرر، و موت و حيات و نشورى نيستند
- بحث روايتى (دو روايت درباره مقصود از تسميه قرآن به ((فرقان )) )
نکات آیه
۱ - خداوند، منشأ خیرات و برکات است. (تبارک الذى) «تبارُک» (مصدر «تبارَک») هم مى تواند از «بَرَک» (لزم و ثبت) باشد وهم از «برکة» (خیر بسیار) (برگرفته از لسان العرب). برداشت یاد شده براساس احتمال دوم است.
۲ - خداوند، ذاتى پاینده و حقیقتى جاودانه (تبارک الذى)
۳ - قرآن، کتابى نازل شده از جانب خداوند بر پیامبراسلام(ص) (تبارک الذى نزّل الفرقان على عبده) از دیدگاه بیشتر مفسران مقصود از «فرقان» در آیه شریفه قرآن است.
۴ - قرآن، جلوه اى از برکات و خیرات خداوند (تبارک الذى نزّل الفرقان)
۵ - قرآن، مایه خیر و برکت بسیار براى انسان هاى مؤمن (تبارک الذى نزّل الفرقان) برداشت فوق به خاطر این نکته است که قرآن، براى انسان ها نازل شده است. پس برکات و خیرات این کتاب مبارک هم به انسان ها باز خواهد گشت.
۶ - قرآن، تبیین گر حق و باطل و جدا کننده سره از ناسره است. (تبارک الذى نزّل الفرقان على عبده) «فرقان» اسم است براى آنچه فارق و جدا کننده حق از باطل باشد (لسان العرب).
۷ - فرقان، نامى از نام هاى قرآن کریم (نزّل الفرقان على عبده)
۸ - قرآن، کتابى است که به تدریج و جدا جدا (آیه آیه و سوره سوره) بر پیامبراسلام(ص) فرود آمد. (تبارک الذى نزّل الفرقان على عبده) از دیدگاه برخى از مفسران چون زمخشرى، قرآن به این دلیل به فرقان (جدا کننده) نام گذارى شده است که آیات و سوره هاى آن جدا جدا و با فاصله و به تدریج گردیده بود.; مثلا در آیه ۱۰۶ «سوره اسراء» آمده است: «و قرآناً فرقناه لتقرأه على الناس على مکث و نزّلناه تنزیلاً».
۹ - پیامبراکرم(ص) بنده خدا است. (على عبده)
۱۰ - عبودیت و بندگى، مقامى بس ستوده و ارزشمند و زمینه ساز برخوردارى از فیوضات الهى (على عبده) اختصاص به ذکر یافتن صفت «عبد» براى پیامبر(ص)، مى تواند گویاى دو نکته باشد: ۱- صفت «عبودیت» از جایگاه و ارزش ویژه اى برخوردار است. ۲- همین صفت، موجب شایستگى پیامبر اسلام(ص) براى دریافت وحى گردیده است.
۱۱ - انذار و اخطار به همه انسان ها در تمام گیتى، از اهداف قرآن و پیامبراسلام(ص) (نزّل الفرقان على عبده لیکون للعلمین نذیرًا) ضمیر در «لیکون» ممکن است به دو چیز بازگردد: ۱- «فرقان» ۲- «عبده» (پیامبر اسلام).
۱۲ - قرآن، کتابى جهانى و اسلام، آیینى همگانى (لیکون للعلمین نذیرًا)
۱۳ - «عن ابن عباس ... قال عبداللّه بن سلام: ... یا محمّد(ص) فاخبرنى هل أنزل علیک کتاباً؟ قال: نعم قال: و أىّ کتاب هو؟ قال: الفرقان، قال: ولِمَ سمّاه ربّک فرقاناً؟ قال: لأنّه متفرق الأیات و السور...; ابن عباس گوید: عبدالله بن سلام [به رسول خدا(ص)... ]گفت: یا محمد(ص)! به من خبر ده که آیا خدا کتابى بر تو نازل کرده است؟ فرمود: آرى. گفت: آن کتاب کدام است؟ فرمود: فرقان است. گفت: چرا پروردگارت آن را فرقان نامیده است؟ فرمود: براى این که، آیه ها و سوره هاى آن متفرق نازل شده است ...». ۱- اختصاص منسوب به شیخ مفید، ص ۴۲ و ۴۴; تفسیر برهان، ج ۳، ص ۱۵۵، ح ۳.
۱۴ - «عن ابن سنان أو غیره عمّن ذکره قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن القرآن و الفرقان أهما شیئان أو شىء واحد؟ فقال(ع): القرآن جملة الکتاب و الفرقان المحکم الواجب العمل به; راوى گوید: از امام صادق(ع) پرسیدم: قرآن و فرقان دو چیزند یا یک چیز؟ فرمود: قرآن تمامى کتاب است و فرقان آیات محکمى است که عمل به آن واجب است». ۱- کافى، ج ۲، ص ۶۳۰- ، ح ۱۱; نورالثقلین، ج ۱، ص ۳۱۰، ح ۷.
موضوعات مرتبط
- اسلام: جهان شمولى اسلام ۱۲; ویژگیهاى اسلام ۱۲
- انسان: انذار انسان ها ۱۱
- برکت: منشأ برکت ۱; موجبات برکت ۵
- بندگان خدا ۹:
- حق : ممیز حق و باطل ۶; مبین حق و باطل ۶
- خدا: جاودانگى خدا ۲; زمینه فیض خدا ۱۰; نشانه هاى برکات خدا ۴; نقش خدا ۱
- خیر: منشأ خیر ۱; موجبات خیر ۵
- عبودیت : آثار عبودیت ۱۰; ارزش مقام عبودیت ۱۰
- فرقان ۷: مراد از فرقان ۱۴; مفهوم فرقان ۱۳
- قرآن: آیه بندى قرآن ۸; انذارهاى قرآن ۱۱; برکت قرآن ۴; جهان شمولى قرآن ۱۲; خیریت قرآن ۴; سوره بندى قرآن ۸; فضیلت قرآن ۴، ۶; فلسفه نامگذارى قرآن ۱۳; فلسفه نزول قرآن ۱۱; مراد از قرآن ۱۴; نامهاى قرآن ۷; نزول تدریجى قرآن ۸; نزول قرآن ۳; نقش قرآن ۵; وحیانیت قرآن ۳; ویژگیهاى قرآن ۱۲; ویژگیهاى نزول قرآن ۸; هدایتگرى قرآن ۶
- محمد(ص): انذارهاى محمد(ص) ۱۱; عبودیت محمد(ص) ۹; فلسفه نبوت محمد(ص) ۱۱; وحى به محمد(ص) ۳
