التغابن ٤
ترجمه
| التغابن ٣ | آیه ٤ | التغابن ٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَا تُسِرُّونَ وَ مَا تُعْلِنُونَ»: (نگا: نحل / ).
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۰، سوره تغابن
- ذكر پاره اى از اسماء حسنى و صفات علياى خداىمتعال كه وجود قيامت و بعث و جزا را اقتضاء دارند
- معناى جمله ((و صوركم فاءحسن صوركم ))
- خطاب به مشركين كه از سرنوشت اقوام گذشته عبرت بگيرند
- بيان بهانه مشرك كفار در همه اعصار بر عدم پذيرش رسالت الهي
- معناى جمله ((و استغنى الله )) و مراد از استغناى خداى سبحان
- بيان ركنى ديگر از اركان كفر بت پرستان
- اشاره به آياتى كه در آنها براى وقوع و تحقق قيامت قسم ياد شده است
- آياتى كه بر جمع شدن مردم در قيامت براىفصل قضاء دلالت مى كنند.
- ((اليوم التغابن )) چه روزى است ؟ و چه كسانى معنبون مى شوند؟
- (چند روايت درباره نام هاى روز قيامت و ((يوم التغابن )) بودن آن و...)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «4»
آنچه در آسمانها و زمين است مى‌داند و آنچه را پنهان مى‌كنيد و آنچه را آشكار مى‌سازيد، مى‌داند و خداوند به آنچه در سينه‌هاست به خوبى آگاهى دارد.
نکته ها
در اين آيه سه مرتبه از علم خداوند سخن به ميان آمده است: علم به تمام موجودات هستى «ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»، علم به آشكار و نهان انسانها «ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ»، علم به افكار و نيّتها «بِذاتِ الصُّدُورِ». آن هم علم دائمى كه از قالب فعل مضارع «يَعْلَمُ» استفاده مى‌شود و علم عميق كه از قالب «عَلِيمٌ» استفاده مى‌شود.
ايمان به اينكه خداوند ناظر بر اعمال ما مى‌باشد و همه چيز را مى‌داند، بهترين وسيله براى دورى از گناه و حفظ تقوا است.
با توجه به اينكه در آيه قبل فرمود: «وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ» بازگشت همه به سوى اوست، اين آيه
جلد 10 - صفحه 73
به منزله پاسخ از يك سؤال مقدّر است و آن اينكه: انسان‌هايى كه بعد از مردن، پوسيده و متلاشى و پراكنده مى‌شوند چگونه به سوى خدا بازمى‌گردند؟! آيه پاسخ مى‌دهد: خداوند به تمام ذرّات متلاشى و پراكنده شده آگاه است و مخلوط شدن اجزاى مردگان، سبب گم‌شدن و از بين رفتن آنها نمى‌شود.
پیام ها
1- علم خداوند، محدود به زمان و مكان و اشيا يا امور خاص نيست. هم به آسمانها و زمين علم دارد و هم به آنچه پنهانى يا علنى انجام شود، آگاه است.
يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ ... يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ ...
2- انسان، رها نيست، بلكه زير نظر خداست. «يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ»
3- پنهان و آشكار براى خداوند يكسان است. تُسِرُّونَ ... تُعْلِنُونَ
4- خداوند، هم به كارهاى مخفيانه انسان آگاه است و هم به افكار و انگيزه‌ها و اسرار نهفته در سينه او. تُسِرُّونَ ... بِذاتِ الصُّدُورِ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «4»
يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ: مى‌داند به علم كامل خود آنچه در آسمانهاست از اصناف مكونات و آنچه در زمين است از انواع مخترعات، وَ يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ: و مى‌داند آنچه مخفى دارند بر يكديگر، وَ ما تُعْلِنُونَ: و آنچه آشكارا مى‌كنند، وَ اللَّهُ عَلِيمٌ: و خدا داناست، بِذاتِ الصُّدُورِ: بر آنچه در سينه‌هاست از خواطر و افكار، يعنى عالم است به كل معلومات از جزئى و كلى و نهانى و آشكارا.
تنبيه: در اين آيه حق تعالى تنبيه فرموده به علم ازلى خود به آنچه در آسمان و زمين است، و بعد از آن به عالم بودن آنچه نهان و آشكاراى بندگان است، و بعد از آن به عالميت خود به خفاياى صدور، و بر آنكه هيچ چيز از كليات و جزئيات بر او مخفى نيست. پس سزاوار است كه بندگان در جميع حالات از ذات سبحانى ترسان و هراسان باشند، و بر هيچ چيز كه مخالف رضاى او باشد جرئت ننمايند. و تكرير علم در آن، در معنى تكرير وعيد است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
يُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ «1» هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ فَمِنْكُمْ كافِرٌ وَ مِنْكُمْ مُؤْمِنٌ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ «2» خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَ إِلَيْهِ الْمَصِيرُ «3» يَعْلَمُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «4»
أَ لَمْ يَأْتِكُمْ نَبَأُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَبْلُ فَذاقُوا وَبالَ أَمْرِهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ «5»
ترجمه
64/ 5- 1
تسبيح ميكند خدا را آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است براى او است پادشاهى و مر او را است ستايش و او است بر همه چيز توانا
او است آنكه آفريد شما را پس بعضى از شما كافر و بعضى از شما مؤمنند و خدا بآنچه ميكنيد بينا است
آفريد آسمانها و زمين را براستى و مصوّر فرمود شما را پس نيكو گردانيد صورتهاى شما را و بسوى او است بازگشت
ميداند آنچه را كه در آسمانها و زمين است و ميداند آنچه را پنهان ميكنيد و آنچه را آشكار ميسازيد و خدا دانا است بآنچه در سينه‌ها است
آيا نيامد شما را خبر آنانكه كافر شدند پيش از اين پس چشيدند عقوبت كار خود را و براى آنها عذابى است دردناك.
تفسير
تسبيح و تنزيه تمام موجودات بحال و مقال از ذات ذو الجلال مكرّر ذكر و بيان شده و اختصاص سلطنت تامّه و ستايش كامل باو و عموم قدرتش واضح است او خداوندى است كه خلق فرموده بشر را پس بعضى از آنها نشناختند او را و منكر صفاتش شدند و شكر نعمتش را بجا نياوردند چون مراجعه بعقل خود ننمودند و بعضى شناختند او را بحسب استعدادشان و شكر نعمتش را بجا آوردند بقدر
جلد 5 صفحه 213
امكانشان و خداوند بتمام اعمال و افعال بندگان خود بينا و بصير است و جزاى آنرا خواهد داد خلق فرموده آسمانها و زمين را براستى و درستى و بر طبق حكمت و مصلحت و بنى آدم را آراسته بصورت زيبا و قد رعنا و زبان گويا و دل دانا و امتياز داده آنها را بر تمام حيوانات بصورت و سيرت و قرار داده آن موجود صغير را نمونه‌ئى از عالم كبير و تمام موجودات و قابل فرموده او را از براى بازگشت به پيشگاه الهى و نيل بنعم نامتناهى ميداند آنچه را در آسمانها و زمين است از جزئى و كلّى و درونى و بيرونى و ميداند آنچه را بنى آدم پنهان نمايند در ضمائر خودشان و آشكار كنند در خارج و دانا است بحقيقت و ذات دلها كه در سينه‌ها جاى دارد و خوبى و بدى و روشنى و تاريكى آنها و تذكّر ميدهد بندگانرا در آيه اخيره بأحوال امم ماضيه از قبيل قوم نوح و هود و صالح (ع) كه كافر شدند و با انبياء خودشان مخالفت نمودند و نتيجه گران كردار بد آنها در دنيا و اصل بآنها شد چون اصل وبال سنگينى است و عذاب آخرت آنها بجاى خود باقى و برقرار است و اين تذكّرات از خداوند هر قدر تكرار شود براى بندگان مفيد است چون موعظه و ارشاد و تهديد و انذار بتأكيد و تكرار در نفوس جاى‌گير و برقرار ميشود و چنانچه در اوائل كتاب ذكر شد بنظر حقير از لوازم وعظ و خطابه است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يَعلَم‌ُ ما فِي السَّماواتِ وَ الأَرض‌ِ وَ يَعلَم‌ُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعلِنُون‌َ وَ اللّه‌ُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «4»
ميداند آنچه در آسمانها و زمين است و ميداند آنچه پنهان ميكنيد و آنچه ظاهر مينمائيد و خدا عالم بذات صدور و سينه‌ها است.
جلد 17 - صفحه 34
توضيح: اينکه که علم و قدرت و حيات و ساير صفات كماليه عين ذات اقدس ربوبي است زايد بر ذات و عارض بر ذات نيست زيرا اگر زايد و عارض باشد پس احتياج باين صفات دارد و احتياج نقص است و ذات اقدس خالي از نقص و عيب است، بعلاوه تركيب لازم ميآمد و ذات اقدس بسيط است لذا از امير المؤمنين است:
«و كمال توحيده نفي الصفات عنه لشهادة کل موصوف أنه غير الصفة و شهادة کل صفة أنها غير الموصوف، فمن وصفه فقد قرنه، و من قرنه فقد جزاه، و من جزاه فقد جهله و هو في حد الشرك باللّه»
و ذات اقدس حق که اعلي مراتب وجود است و حدي از براي وجودش نيست أزلا و أبدا حاوي جميع مراتب وجود هست يك مرتبه وجود علم يك مرتبه قدرت يك مربته حياة و هكذا. لذا مي‌گوييم آن صفات منتزع از ذات اقدس است نه عارض بر ذات، و همين نحوي که ذات مقدسش محدود نيست و غير متناهي است و علم و قدرت و حياة هم محدود نيست و غير متناهي است لذا ميفرمايد:
يَعلَم‌ُ ما فِي السَّماواتِ از ملائكه و كرات جويه و بهشت و حوريه و غلمان و آنچه که لا يعلمه الا هو و هكذا.
وَ الأَرض‌ِ و بالجمله اگر بگوئيم از فوق عرش الي تخوم الارض كوتاه گفته‌ايم زيرا از فوق عرش تا تخوم ارض محدود است و علم نامحدود.
وَ يَعلَم‌ُ ما تُسِرُّونَ که پنهان ميكنيد كسي مطلع نشود حتي ملائكه بر خدا مستور نيست، و در حديث است ميفرمايد:
«و لا تهتكوا أستاركم عند من يعلم أسراركم»
وَ ما تُعلِنُون‌َ که علنا مرتكب ميشويد بالاخص امروز که بكلي حيا و شرم از بين رفته و نوعا متجاهر بفسق هستند و علنا در مرئي و منظر مردم در خيابانها و مراكز فحشاء چه ميكنند تا به نتيجه عاقبتش برسند.
لطف حق با تو مداراها كندبرگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 4)- و از آنجا که انسان برای هدف بزرگی آفریده شده باید دائما تحت مراقبت پروردگار باشد، پروردگاری که، از درون و برون او با خبر است، لذا در این آیه می‌فرماید: «آنچه را در آسمانها و زمین است می‌داند، و از آنچه پنهان یا آشکار می‌کنید با خبر است، و خداوند از آنچه در درون سینه‌هاست، آگاه است» (یعلم ما فی السماوات و الارض و یعلم ما تسرون و ما تعلنون و الله علیم بذات الصدور).
این آیه ترسیمی است از علم بی‌پایان خداوند، در سه مرحله: نخست علم او نسبت به تمامی موجودات آسمانها و زمین، سپس علم او به همه اعمال انسانها و آنچه را پنهان می‌دارند یا آشکار می‌سازند، و در مرحله سوم مخصوصا روی عقائد باطنی و چگونگی نیّتها و آنچه بر قلب و جان انسان، حاکم است، تکیه می‌کند.
مسلما توجه به این حقیقت در اصلاح و تربیت انسان فوق العاده مؤثر است، و انسان را برای وصول به هدف آفرینش و قانون تکامل آماده می‌سازد.
نکات آیه
۱ - خداوند، به همه موجودات هستى احاطه علمى دارد. (یعلم ما فى السموت و الأرض)
۲ - جهان طبیعت، داراى آسمان هاى متعدد (السموت)
۳ - خداوند، به تمامى حرکت ها و رفتارهاى نهانى و آشکاراى انسان ها آگاه است. (و یعلم ما تسرّون و ما تعلنون)
۴ - خداوند، به رازها و اسرار نهفته در سینه ها آگاهى کامل دارد. (و اللّه علیم بذات الصدور)
۵ - علم خداوند، مطلق و فراگیر همه ذرّات نهان و آشکار جهانِ هستى است. (یعلم ما فى السموت ... و ما تعلنون و اللّه علیم بذات الصدور) یادآورى آگاهى خداوند از موجودات آسمان ها و زمین و نیز رفتارهاى نهانى و آشکارا و رازهاى دل بشر، اشاره به علم مطلق و فراگیر خداوند است.
۶ - آگاهى و عقیده به علم همه جانبه خداوند به جهان و انسان، بازدارنده انسان ها از نافرمانى و گناه (یعلم ما فى السموت ... و ما تعلنون واللّه علیم بذات الصدور)
موضوعات مرتبط
- آسمان: تعدد آسمان ها ۲
- خدا: علم خدا به آفرینش ۱; علم خدا به اعمال ۳; علم خدابه رازها ۳، ۴; علم خدا به موجودات ۱، ۵، ۶; علم غیب خدا ۳، ۴، ۵، ۶; وسعت علم خدا ۱، ۵
- عصیان: موانع عصیان ۶
- عقیده: آثار عقیده به علم خدا ۶
- عمل: ناظران عمل ۳
- گناه: موانع گناه ۶
