الجاثية ٢
ترجمه
| الجاثية ١ | آیه ٢ | الجاثية ٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَنْزیلُ الْکِتابِ ...»: (نگا: زمر / غافر / .
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۳، سوره جاثيه
- غرض و مفاد كلى سوره مباركه جاثيه
- وجه اينكه فرمود: ((ان فى السموات والارض لايات ...)) و آنچه حرف ((فى )) افاده مى كند
- وجه اينكه آسمانها و زمين با اينكه خود آيت هستند در آيه شريفه طرف آيت دانسته شده اند
- آيت بودن خلقت انسان و جنبندگان
- باران رزقى است كه خداوند متعال از آسمان نازل مى كند
- وجه اينكه هر دسته از آيات را به ترتيب براى مؤ منين ))، ((لقوم يوقنون )) و((لقوم يعقلون )) ذكر فرمود
- توجيه صاحب تفسير كشف در ترتيب مذكور در آيه و نقد آن
- كلام فخر رازى در توجيه ترتيب مذكور درآيد
- مقصود از ايمان به آيات خدا و معناى جمله ((قباءىّ حديث بعد الله و اياته يؤ منون ))
- سخن بعضى از مفسرين در خصوص آيه ((فباى حديث بعد الله و آياته ياءمنون ))
- وصف حال هر ((افاك اثيم )) كه به آيات خدا استكبار ورزيده استهزاء مى كنند و...
- مفاد كلمه ((منه )) در جمله ((و سخر لكم ما فى السموات و ما فى الارض جمعيا منه ))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
حم «1» تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «2»
حا، ميم. نزول كتاب از طرف خداوند عزّتمند حكيم است.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «2»
تَنْزِيلُ الْكِتابِ: نازل شدن اين كتاب، مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ: از جانب خدائى است كه غالب است بر همه مكونات، درست‌كار و راست كردار در تدبير موجودات و تقدير مصالح كافه مخلوقات. نزد بعضى معنى آنكه قسم به «حم» كه آن كتابى است نازل شده از جانب خداى غالب در جميع مطالب، دانا بر تمام مصالح.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
حم «1» تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «2» إِنَّ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَآياتٍ لِلْمُؤْمِنِينَ «3» وَ فِي خَلْقِكُمْ وَ ما يَبُثُّ مِنْ دابَّةٍ آياتٌ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ «4»
وَ اخْتِلافِ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّماءِ مِنْ رِزْقٍ فَأَحْيا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَ تَصْرِيفِ الرِّياحِ آياتٌ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ «5»
ترجمه
فرو فرستادن كتاب از خداوند ارجمند درست كردار است
همانا در آسمانها و زمين هر آينه آيتها براى گروندگانست
و در آفرينش شما و آنچه پراكنده ميسازد از جنبده آيتها است براى گروهى كه يقين ميكنند
و آمد و شد شب و روز در پى يكديگر و آنچه فرستاد خدا از آسمان از روزى پس زنده گردانيد بآن زمين را بعد از مردنش و تغيير دادن بادها بجهات و صفات آيتها است براى گروهى كه بعقل دريابند.
تفسير
خداوند متعال پس از افتتاح اين سوره مباركه به حم كه بيان آن گذشت تصريح فرموده بنزول قرآن از جانب خداى تواناى غالب ارجمند كه معانى مناسبه با لفظ عزيز است و حكيم داناى محكم‌كار درست كردارى است كه تمام افعال او بر طبق مصلحت و صواب است و بعدا اشاره فرموده است بآيات و علامات آفاقى و انفسى كه دلالت دارد بر وجود صانع داناى تواناى رحيم كريمى كه مثل و مانند و شريك ندارد چون در آسمانها از آفتاب و ماه و ستارگان و گردش آنها با نظم معيّن و در زمين از فواكه و اشجار و انواع نباتات براى انسان و دوابّ چنانچه قمّى ره فرموده آيات و علائم بسيارى است بر وجود چنين صانعى و براى انتفاع اهل ايمان از آنها خلق شده يا انتفاع از آنها مخصوص باهل ايمان است چنانچه گفته‌اند كه اهل ايمان از آنها منتفع ميشوند و بهره ميبرند و در خلقت انسان و
جلد 4 صفحه 632
احوال طاريه بر آن از وقت نطفه بودن تا رسيدن بحدّ كمال و در خلقت حيوانات صحرائى و دريائى و هر جنبنده‌ئى در زمين مخصوصا چهارپايان براى انتفاع انسان از آنها آيات و علائمى است كه دلالت بر توحيد حق دارد براى كسانيكه اهليّت براى يقين پيدا كردن از دليل بمدلول دارند نه كسانيكه قابل نيل باين مقام نيستند يا در مقام تحصيل آن بر نميآيند و در آمد و شد شبانه روز و كم و زياد شدن مقدار آن دو بحسب فصول و در آمدن باران از آسمان كه هم خودش رزق و روزى انسان و حيوان ميشود و هم وسيله روزى آنها و بيرون آمدن مأكولات از زمين ميگردد كه زمينهاى مرده را زنده ميكند و در بادهاى مختلف كه از شمال و جنوب و يمين و يسار ميوزد و ابر را حركت ميدهد و باختلاف فصول و حاجت اشجار و فواكه گرم و سرد و معتدل ميگردد و درختها را بارور ميكند و كشتيها را بساحل ميرساند و غير اينها علائم و آثارى است براى اثبات واجب الوجود ذى جود و كرمى كه عديل و نظير ندارد و ادراك دلالت اين قبيل از آيات سهل‌تر است كه باندك تعقّلى واضح ميشود و اختصاص باهل يقين و معرفت ندارد چون مبادى آنها محسوس و فوائدشان مأنوس است و لذا لقوم يعقلون فرموده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيمِ
حم «1» تَنزِيل‌ُ الكِتاب‌ِ مِنَ اللّه‌ِ العَزِيزِ الحَكِيم‌ِ «2»
فضلها:
«عن إبن بويه باسناده عن عاصم عن أبي بصير عن أبي عبد اللّه عليه السلام قال: من قرأ سورة الجاثية کان ثوابها أن لا يري النار ابدا و لا يسمع زفير جهنم و لا شهيقها، و هو مع محمّد (ص)»
و أخبار زيادي از خواص القرآن از پيغمبر (ص) و از حضرت صادق (ع) نقل كرده‌اند صرف نظر كرديم چون سند نداشت حم از رموز است.
تَنزِيل‌ُ الكِتاب‌ِ اينکه قرآن مجيد نازل شده مِنَ اللّه‌ِ و اطلاق كتاب بر قرآن بواسطه اينکه است که در لوح محفوظ ثبت شده بقدرت كامله الهيّه چنانچه ميفرمايد: بَل هُوَ قُرآن‌ٌ مَجِيدٌ فِي لَوح‌ٍ مَحفُوظٍ بروج، آيه 21 و 22. و تعبير بقرآن براي اينكه الفاظ او صادره از حق است که بقدرت كامله عين اينکه الفاظ ايجاد شده که كلام الهي است و اينکه اضافه تشريفي است که از جانب او نازل شده، و بالجمله ايجاد الفاظ قرآن و ثبت در لوح محفوظ و نزول بر حضرت رسالت از خداوند متعال است که روح الامين از خداوند تبارك و تعالي گرفته و بر قلب مطهر حضرت رسالت نازل كرده که ميفرمايد: وَ إِنَّه‌ُ لَتَنزِيل‌ُ رَب‌ِّ العالَمِين‌َ نَزَل‌َ بِهِ الرُّوح‌ُ الأَمِين‌ُ عَلي قَلبِك‌َ لِتَكُون‌َ مِنَ المُنذِرِين‌َ شعراء، آيه 92 الي 95.
جلد 16 - صفحه 105
العَزِيزِ الحَكِيم‌ِ عزيز است غالب و قاهر و قادر است، و حكيم است عالم بجميع حكم و مصالح و مضارّ و مفاسد است.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 2)- و شاید به همین دلیل بلافاصله از عظمت قرآن یاد کرده، می‌گوید: «این کتاب از سوی خداوند عزیز و حکیم نازل شده است» (تَنْزِیلُ الْکِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ).
«عزیز» به معنی قدرتمند و شکست ناپذیر، و «حکیم» به معنی کسی است که از اسرار همه چیز آگاه است و تمام افعالش روی حساب و حکمت می‌باشد.
نکات آیه
۱ - قرآن، نازل شده از جانب خداوند مقتدر و حکیم (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم)
۲ - «الکتاب»، از نام هاى قرآن است. (تنزیل الکتب من اللّه)
۳ - قرآن، به صورت مکتوب و جمع آورى شده در عهد پیامبر(ص) (تنزیل الکتب) اطلاق کتاب (نوشته) بر قرآن، مى تواند حاکى از آن باشد که قرآن در زمان رسول خدا(ص) به صورت مکتوب بوده است.
۴ - ناتوانى بشر از ارائه کتاب، برنامه و معارفى فراتر از قرآن و یا همانند آن (تنزیل الکتب من اللّه العزیز) برداشت بالا با توجه به دو نکته زیر به دست مى آید: الف) از ارتباط میان «تنزیل الکتاب» با وصف «العزیز» نوعى تحدى استفاده مى شود. ب) مطرح ساختن عزت و شکست ناپذیرى خداوند در مورد قرآن، در ابعاد مختلفى تصویر مى شود; از جمله در بُعد محتوایى و لفظى آن.
۵ - محتواى قرآن، حقایقى استوار و ابطال ناپذیر (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم) آیه شریفه از یک سو نزول قرآن را به خداوند نسبت مى دهد و از سویى دیگر او را به وصف عزت توصیف مى کند. تناسب بین نزول قرآن و صفت عزت، مى تواند اشاره به این نکته داشته باشد که قرآن نیز همچون نازل کننده آن، عزیز و شکست ناپذیر است.
۶ - برنامه ها و پیام هاى قرآن، حکیمانه و منطبق با واقعیت هاى هستى (تنزیل الکتب من اللّه ... الحکیم) توصیف خداوند به حکمت - در پى سخن گفتن از نزول قرآن - مى تواند ناظر به مطلب یاد شده باشد.
۷ - خداوند، «عزیز» (پیروزمند شکست ناپذیر) و «حکیم» (کاردان) است. (اللّه العزیز الحکیم) حکمت (اللّه العزیز الحکیم)
۹ - اهمیت همراه ساختن قدرت با حکمت (اللّه العزیز الحکیم)
موضوعات مرتبط
- الکتاب :۲
- انسان: عجز انسان ۴
- اسماء و صفات: حکیم ۷; عزیز ۷
- خدا: حکمت خدا ۸; ویژگیهاى عزت خدا ۸
- قدرت: اهمیت قدرت حکیمانه ۹; اهمیت قدرت عالمانه ۹
- قرآن: تاریخ قرآن ۳; جمع قرآن ۳; حقانیت قرآن ۵; حکمت قرآن ۶; عظمت قرآن ۴; کتابت قرآن ۳; منشأ قرآن ۱; نامهاى قرآن ۲; نزول قرآن ۱; وحیانیت قرآن ۱; ویژگیهاى قرآن ۴; همانندسازى براى قرآن ۴
