المؤمنون ٢٩
ترجمه
| المؤمنون ٢٨ | آیه ٢٩ | المؤمنون ٣٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مُنزَلاً»: جایگاه نزول. یا مصدر میمی است و به معنی انزال، یعنی: فرود آوردن است. با توجّه به معنی دوم، مفهوم چنین خواهد بود: و بگو: پروردگارا! مرا نیکو و باخیر و برکت فرود آور.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۲۳ - ۵۴، سوره مؤ منون
- اشاره به عقيده بت پرستان درباره عبادت آلهه و معناى خطاب نوح عليه السلام به قوم خود: ((اعبدوا الله ...))
- افترائات و احتجاجات قوم نوح عليه السّلام در مقام انكار رسالت آنحضرت .
- و دورى گزيدن از قوم خود كه بعد از انكار و تكذيبشان محكوم به عذاب شده بودند
- اشراف و بزرگان قوم نوح عامه مردم را عليه پيامبراشان مى شورانند.
- نزول عذاب الهى و آغاز آن با صيحه اى آسمانى
- يادآورى سنت الهى : هدايت امم با ارسال رسل ، تكذيب امتها آنان را و عذاب الهى و...
- اشاره اى به رسالت موسى و هارون
- خطابى از خداوند به عموم پيامبران
- بحث روايتى (روايتى در ذيل برخى آيات گذشته )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ «29» إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ «30»
و بگو: پروردگارا! مرا با نزولى پر بركت فرودآور كه تو بهترين فرود آورندگانى.
البتّه در اين داستان نشانه‌هايى است، و همانا ما آزمايش كنندگانيم. (قوم نوح و ديگران را بارها آزمايش كرديم تا زمينه‌ى توبه ورشد خود را نشان دهند)
نکته ها
در حديث مى‌خوانيم: رسول خدا صلى الله عليه و آله به على عليه السلام فرمود: هرگاه وارد منزلى شدى آيه «29» را تلاوت كن تا خداوند از خير آن جا كاميابت كند و شرّش را از تو دور سازد. «1»
«1». تفسير كنزالدقائق.
جلد 6 - صفحه 97
حضرت نوح و ياد خدا در هر حال:
- در دعوت به توحيد. «اعْبُدُوا اللَّهَ» «1»
- در ساختن كشتى با الهام خداوند. «اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا» «2»
- در سوار شدن، با حمد الهى. فَإِذَا اسْتَوَيْتَ ... فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ «3»
- در حركت با نام خدا. «بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها» «4»
- در توقّف، با دعا به درگاه او. «رَبِّ أَنْزِلْنِي» «5»
پیام ها
1- ابتدا خداوند را بر نعمت‌هاى گذشته شكر كنيم، سپس از او نعمت جديدى بخواهيم. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي- رَبِّ أَنْزِلْنِي»
2- در دعا و مناجات، خداوند را با آن نامى بخوانيم كه با نيازمان تناسب داشته باشد. «أَنْزِلْنِي- خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ»
3- مطالب تاريخى قرآن، آيه‌ى هدايت و مايه‌ى رشد است. (نه سرگرمى و خاطره) «لَآياتٍ»
4- سنّت خداوند، بر آزمايش مردم در هر حال است، و ماجراى نوح نيز يكى از نمونه‌هاى آزمايش الهى است. «لَمُبْتَلِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلاً مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ «29»
وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلًا مُبارَكاً: و بگو پروردگارا فرود آور مرا فرود آوردنى مبارك بعد از خروج از كشتى، يعنى مكانى مبارك به آب و گياه و اين از
جلد 9 - صفحه 131
نجات است. يا مراد از منزل مبارك، كشتى است، زيرا كه آن سبب نجات است. يا مراد نزول با بركت باشد، يعنى توالد و زيادتى نسل. وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ: و تو بهترين نازل كنندگانى، زيرا غير از ذات يگانه تو هيچكس قدرت ندارد بر حفظ از آفات و بلاها و مكروهات بر وفق حكمت و مصلحت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا فَإِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ فَاسْلُكْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلاَّ مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ مِنْهُمْ وَ لا تُخاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُوا إِنَّهُمْ مُغْرَقُونَ «27» فَإِذَا اسْتَوَيْتَ أَنْتَ وَ مَنْ مَعَكَ عَلَى الْفُلْكِ فَقُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي نَجَّانا مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ «28» وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِي مُنْزَلاً مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَيْرُ الْمُنْزِلِينَ «29» إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ وَ إِنْ كُنَّا لَمُبْتَلِينَ (30)
ترجمه
- پس وحى كرديم باو كه بساز كشتى را به نگاهداشت ما و الهام ما پس چون آيد فرمان ما و بجوشد تنور پس در آور در آن از هر صنفى جفتى را دو تا و اهلت را مگر كسى كه سبقت گرفته بر او گفتار از ايشان و سخن مگو با من در باره آنها كه ستم كردند همانا آنانند غرق شدگان
پس چون بر آمدى تو و هر كه با تو است بر كشتى پس بگو ستايش مر خدا را كه رهانيد ما را از گروه ستمكاران
و بگو پروردگار من فرود آور مرا فرود آوردنى با بركت و توئى بهترين فرود- آورندگان
همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است و همانا بوديم هر آينه آزمايندگان.
تفسير
- خداوند متعال دعاى حضرت نوح را در آيه سابقه اجابت فرمود و دستور الهى بطريق وحى باو رسيد كه در تحت نظر و مراقبت و بر طبق دستور خداوند مشغول بساختن كشتى گردد و چون امر الهى بعذاب صادر گردد و آب از تنور فوران و جوشش كند از هر نوعى از انواع حيوانات يك جفت نر و ماده بگيرد و وارد كشتى نمايد و كلمه كلّ بدون تنوين نيز قرائت شده با خانواده خود هر كس باشد مگر آنكس را كه مقدر شده هلاكتش بعلت كفرش كه پسر آنحضرت
جلد 3 صفحه 637
كنعان و زوجه او واعله باشد و تفصيل اين قصه و روايات وارده در آن و جهات ادبى و شرح الفاظ آيه شريفه در اوايل سوره هود مستوفى گذشت و تكرار نميشود و نيز امر شد كه حضرت نوح شفاعت در باره كفّار كه بر خويش و خلق ستم نمودند ننمايد چون قضاى الهى بر غرقشان جارى شده و از قابليّت شفاعت افتاده‌اند و مقرر گرديد كه چون همگى در كشتى قرار گرفتند حمد كند خدا را بر نجات و خلاصى خود و يارانش از شرّ كفّار و ديدار اشرار ستمكار و بخواهد از خداوند كه در وقت فرود آمدن از كشتى قدوم يا مقدم او را مبارك فرمايد يعنى ورود او را در زمين مقرون بخير و سعادت يا مورد او را از زمين مشحون بانواع نعمت فرمايد چون منزل بضمّ ميم و فتح زاء ظاهرا مصدر است و محتمل است اسم مكان باشد و خداوند هر دو را بر او مبارك فرمود كه تمام اهل زمين را از نسل او يا از نسل او و همراهانش قرار داد و بركاتش را بر او نازل و زمين را براى ايشان مشحون بانواع نعمت فرمود و منزل بفتح ميم و كسر زاء نيز قرائت شده و بنابراين ظاهرا اسم مكان است و ممكن است مصدر باشد و خدا بهتر از هر كس ميتواند نزول و منزل واردين را مقرون بخير دنيا و آخرت فرمايد و اينجمله بدستور الهى برسم ادب دعا براى ثناى خداوند اضافه شده تا دعا نزديكتر باجابت گردد در فقيه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل نموده كه بامير المؤمنين عليه السّلام فرمود اى على وقتى وارد منزلى شدى بگو اللّهم أنزلنى منزلا مباركا و انت خير المنزلين مرزوق ميشود تو را خير آن و دفع ميگردد شرّ آن از تو و بنابراين محتمل است دعاى حضرت نوح راجع بسلامتى و عافيت در كشتى باشد در هر حال اين قصه و امثال آن دلالت دارد بر قدرت و عزت خداوند و قهر و غلبه او بر ستمكاران و سوء عاقبت اهل كفر و عصيان و آنكه امر از اين قرار است كه خدا مردم را در معرض امتحان قرار ميدهد بنقل اين قبيل حكايات و قصص تا خوب از بد ممتاز گردد بتفكّر در آن قصص و تنبّه و تذكر از آنها و بعدم توجّه و بى‌اعتنائى و بقاء در غفلت و نادانى يا آنكه همانا خدا بمردم جور نميكند ولى مبتلا ببلا ميفرمايد چنانچه از نهج البلاغه استفاده ميشود كه براى معناى اخير استدلال بذيل اين آيه فرموده است.
جلد 3 صفحه 638
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ قُل رَبِّ أَنزِلنِي مُنزَلاً مُبارَكاً وَ أَنت‌َ خَيرُ المُنزِلِين‌َ «29»
و بگو: پروردگار من فرود بياور مرا در محل و منزلگاهي که با بركت باشد و تو بهترين فرود آورندگاني.
خداوند او را در كوه جودي فرود آورد که نجف اشرف باشد که همانجا محل دفن آدم بود و حضرت نوح هم در جنب آدم قبري براي خود تدارك نمود و در بين اينکه دو قبر قبري حفر نمود و لوحي در او گذارد و بر آن لوح نوشت که اينکه قبريست که نوح پيغمبر براي وصي پيغمبر آخر الزمان حفر كرده که شبي که حسنين جنازه پدر بزرگوار خود را حسب الوصية امير المؤمنين که فرمود:
عقب جنازه را بگيريد و جلو آن را جبرئيل و ميكائيل گرفته هر كجا که فرود آيد آنجا قبر من است چون فرود آمد و كندند قبر آماده و در وسطش لوح برداشتند که نوح نوشته بود، و اينکه زمين مبارك است از جهات بسياري که ميتوان گفت از جميع نقاط ارض با بابركت‌تر است.
1- وادي السلام که بهشت عالم برزخ است و ارواح جميع انبياء و اوصياء
جلد 13 - صفحه 386
آنها و مؤمنين در آنجا مجتمع هستند حتي دارد مؤمن که از دنيا مي‌رود ملائكه روح او را مي‌برند بطرف وادي السلام آشنايان و دوستان به استقبال او مي‌آيند و پرسش از حال آشنايان خود مي‌كنند اگر زنده هستند شرح حال آنها را بيان مي‌كند و اگر مرده‌اند خبر ميدهد که در چندي قبل وفات نمود اين‌ها تأسف مي‌خورند که روح او را اينکه جا نياورده‌اند معلوم ميشود که بردند برهوت جهنم عالم برزخ در اطراف شام.
2- مرقد چهار پيغمبر آدم، نوح، هود، صالح، و يونس هم در نزديكي آنها كنار شط كوفه، و محل دفن علماء اعلام و صلحاء و مؤمنين است.
3- مرقد مطهر امير المؤمنين.
4- كافيست بر فضليت آن حديثي که دارد نماز در مسجد الحرام صد هزار برابر
(و الصلاة عند علي مأتي الف صلوة)
5- علوم آل محمّد از اوّل زمان شيخ طوسي الي كنون از اينکه زمين نشر شده و مذهب شيعه از اينکه زمين ترويج شده.
(اللهّم‌ّ ارزقني الدفن في جواره و الحشر معه بحقّه و حق اخيه و زوجته و بنيه صلوات اللّه عليهم).
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 29)- و بعد از حمد و ستایش خدا در برابر نخستین نعمت بزرگ او یعنی نجات از چنگال ظالمان، از درگاهش چنین تقاضا کن «بگو: پروردگارا! مرا در منزلگاهی پر برکت فرود آر، و تو بهترین فرود آورندگانی» (وَ قُلْ رَبِّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلًا مُبارَکاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ).
نکات آیه
۱ - روى آوردن به دعا - پس از استقرار یافتن در کشتى - و درخواست فرود آمدن در جایى پر برکت، رهنمود دیگر خداوند به نوح(ع) (فإذا استویت ... فقل الحمد للّه ... و قل ربّ أنزلنى ... و أنت خیر المنزلین) واژه «ربّ» مشترک لفظى میان مصدر (تربیت کردن) و وصف ( مربى و تربیت کننده) است که در این جا معناى وصفى دارد. «منزل» مى تواند مصدر میمى به معناى إنزال باشد و نیز مى تواند اسم مکان به معناى منزلگاه و مهمان سرا باشد.
۲ - لزوم التجا به مقام ربوبیت و پروردگارى خدا به هنگام دعا و عرض نیاز (و قل ربّ أنزلنى منزلاً مبارکًا) به کارگیرى کلمه «ربّ» در مقام عرض حاجت به جاى کلمات دیگر، مى تواند بیانگر برداشت فوق باشد.
۳ - ثنا و ستایش خدا در دعا، با ذکر صفاتى مطابق و متناسب با درخواست و عرض نیاز، امرى پسندیده (و قل ربّ أنزلنى منزلاً مبارکًا و أنت خیر المنزلین) «منزل» در این جا، کنایه از سرزمینى است که حضرت نوح(ع) خواستار فرود آمدن در آن بود. ذکر جمله «و أنت خیر المنزلین» (و تو بهترین میزبانان هستى) در پایان دعا و متناسب با عرض نیاز، بیانگر مطلب بالا است.
۴ - خدا، پروردگار انسان ها است. (و قل ربّ)
۵ - فرود آمدن کشتى نوح، در محلى غیر از محل زندگى نخستین او (و قل ربّ انزلنى منزلاً مبارکًا) همان طور که در برداشت پیشین گفته شد، «منزل» مى تواند اسم مکان باشد. بنابراین درخواست فرود آمدن در یک جاى پربرکت، بیانگر تغییر مکان و مفید برداشت فوق است.
۶ - تعلیم روش دعا به نوح(ع) از سوى خدا (فقل الحمد للّه ... و قل ربّ أنزلنى منزلاً مبارکًا و أنت خیر المنزلین)
۷ - خدا، ناخداى حقیقى کشتى نوح (و قل ربّ أنزلنى منزلاً مبارکًا و أنت خیر المنزلین) این که نوح(ع) مى خواند: «خدایا! مرا در جایى پر خیر و برکت فرود آور»، مى رساند که در واقع سکاندار آن کشتى خدا بوده است.
۸ - زمین، ضیافتگاه الهى براى انسان ها (و قل ربّ أنزلنى منزلاً مبارکًا) عبارت «منزلاً مبارکاً» کنایه از سرزمینى پر خیر و برکت است. به کارگیرى «منزل» براى سرزمین ها، مفید برداشت فوق است.
۹ - انسان ها، میهمان خدا در زمین و خدا میزبان آنان (و قل ربّ أنزلنى منزلاً مبارکًا)
۱۰ - خدا، بهترین میزبان و مهمان نواز است. (و أنت خیر المنزلین)
۱۱ - مهمان نوازى، خصلتى نیکو و خلقى الهى است. (و أنت خیر المنزلین)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: خیرالمنزلین ۱۰
- انسان: مربى انسان ها ۴
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۴
- خدا: افعال خدا ۷; التجا به ربوبیت خدا ۲; تعالیم خدا ۶; توصیه هاى خدا ۱; ربوبیت خدا ۴; مکان مهمانى خدا ۸; مهمانان خدا ۹; مهمان نوازى خدا ۱۰; میزبانى خدا ۹
- دعا: آداب دعا ۲، ۳; التجا در دعا ۲; توصیه به دعا ۱; حمد خدا در دعا ۳; صفات خدا در دعا ۳
- زمین: نقش زمین ۸
- صفات: صفات پسندیده ۱۱
- عمل: عمل پسندیده ۳
- مهمان نوازى: اهمیت مهمان نوازى ۱۱
- میزبان: بهترین مزبان ۱۰
- نوح(ع): تعلیم دعا به نوح(ع) ۶; توصیه به نوح(ع) ۱; درخواست فرود کشتى نوح(ع) ۱; قصه نوح(ع) ۱، ۵; معلم نوح(ع) ۶; مکان فرود کشتى نوح(ع) ۵; ناخداى کشتى نوح(ع) ۷
