الأنعام ٢٢
ترجمه
| الأنعام ٢١ | آیه ٢٢ | الأنعام ٢٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«نَحْشُرُهُمْ»: ایشان را گرد می‌آوریم.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۳۲ - ۲۱، سوره انعام
- توضيح اينكه افترا زننده بر خداى عزوجل و تكذيب كننده آيات او از هر ظالمى ظالم تراست .
- قول به جواز شفاعت پيغمبر (ص ) و ائمة معصومين (ع ) و اولياء الله شرك نيست .
- معناى (( فلاح )) .
- توضيح اينكه : ظالمان (( فلاح )) نمى يابند و به آرزوها و اهداف خود نمى رسند (انهلا يفلح الظالمون ).
- بيان اينكه مشركين در قيامت آلهه دروغين خود را نمى يابند.
- سرّ دروغگويى كفار در روز قيامت .
- مواجه شدن با آتش و هول روز قيامت كفار را به تمناى رجوع به دنيا وادار مى كند نه ظهور حق .
- وجوه نه گانه اى كه درباره (( بل بدالهم من الله ... )) گفته شده است .
- دروغ گفتن كفار، در آرزوى رجوع به دنيا و عدم تكذيب آيات خدا.
- روايات و شواهدى در مورد ايمان جناب ابوطالب .
- دو روايت در مورد عالم ذر، در ذيل جمله : (( و لو ردوا العادوا لما عنه ... )) .
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا أَيْنَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ «22»
و روزى كه آنان را يكسره محشور مى‌كنيم، سپس به كسانى كه شرك ورزيدند گوييم: كجايند شريكان خدا كه شما بر ايشان گمان (خدايى) داشتيد؟
نکته ها
بازخواست ذلّت‌بار مشركان در قيامت، نشانه‌ى محروميّت آنان از رستگارى است، همان محروميّتى كه در آيه‌ى قبل به آن اشاره شده است.
جلد 2 - صفحه 431
گرچه آيه، به شرك نظر دارد، ولى آنان هم كه رهبرى غير اولياى خدا را بپذيرند و با اولياى معصوم الهى به مخالفت و جنگ برخيزند، به نوعى مشركند. در زيارت جامعه‌ى كبيره مى‌خوانيم: «و مَن حاربكم مشرك» «1» و در حديث آمده است: «الرّاد علينا كالرّاد على اللّه و هو على حدّ الشرك باللّه» «2» كسى‌كه كلام و راه ما را رد كند، همچون كسى است كه كلام خدا را نپذيرد و چنين شخصى به منزله‌ى مشرك است.
پیام ها
1- قيامت روز حقّ بودن توحيد، براى مشركان است. «أَيْنَ شُرَكاؤُكُمُ»
2- شرك، خيالى بيش نيست. «تَزْعُمُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا أَيْنَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ «22»
وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً: و ياد كن روزى را كه حشر كنيم همه ايشان را از عابدان و معبودان ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا: پس گوئيم از روى توبيخ مر آنان را كه شرك آورده‌اند أَيْنَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ: كجايند خدايان شما كه شريك خدا ساخته و گمان مى‌برديد به زعم باطل خود، آنها شريكان حق تعالى يا شفيعان شمااند.
تبصره- آيه شريفه واضح الدلاله است بر بطلان مذهب جبر، زيرا اشراك را نسبت به آنها داده. بنابر اين كفر و شرك منوط به اختيار و فعل بنده است، نه
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 243
جعل الهى. و نيز آيه دلالت دارد بر اثبات معاد و حشر جميع خلقان در قيامت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ يَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشْرَكُوا أَيْنَ شُرَكاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ «22»
ترجمه
و روز كه حشر نمائيم آنها را تمامى پس گوئيم مر آنانرا كه شرك آوردند كجايند شريكهاى شما كه بوديد گمان ميكرديد..
جلد 2 صفحه 308
تفسير
يعنى و ياد كنيد روزى را كه حشر مينمائيم تمام اهل عالم را پس ميگوئيم بكسانيكه مشرك شدند كجايند شركائى كه قرار داده بوديد شما آنها را شريكان خدا و چون در اضافه ادنى ملابست كافى است اضافه شركاء بآنها شده باعتبار جعل و اختراع آنها بتان را و توبيخ فرموده است در ذيل آيه آنها را باعتقاد باطل و انتظار بيجائيكه داشتند از آلهه خودشان كه از آنها شفاعت خواهند نمود و شركاء بخلفاء ناحق هم تفسير شده است كه مسلمانان ظاهرى بگمان خودشان شركاء در امر ولايت ميدانستند آنها را چنانچه در آيه بعد بيان خواهد شد انشاء اللّه تعالى ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ يَوم‌َ نَحشُرُهُم جَمِيعاً ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشرَكُوا أَين‌َ شُرَكاؤُكُمُ الَّذِينَ كُنتُم تَزعُمُون‌َ «22»
و روزي که محشور ميكنيم آنها را جميعا (خلق اولين و آخرين را) سپس مي‌گوييم بكساني که شريك بر خدا معتقد شدند كجايند شريكان که شما بآنها گرويديد كساني که شما بآنها گمان ميبرديد.
وَ يَوم‌َ نَحشُرُهُم ضمير هم بجميع بشر و جن و ملك برميگردد بقرينه جميعا بلكه حيوانات حتي وحوش هم محشور ميشوند وَ إِذَا الوُحُوش‌ُ حُشِرَت تكوير آيه 5، بلكه عبده مشركين مثل شمس، اصنام، كواكب و غير اينها چنانچه ميفرمايد إِنَّكُم وَ ما تَعبُدُون‌َ مِن دُون‌ِ اللّه‌ِ حَصَب‌ُ جَهَنَّم‌َ أَنتُم لَها وارِدُون‌َ انبياء آيه 98. (اشكال) از جمله ما تعبدون حضرت مسيح (ع) و امير المؤمنين عليه السّلام و امثال آنها است. (جواب) همين اشكال را خدمت معصوم (ع) عرض كردند جواب فرمود بآيه بعد که ميفرمايد إِن‌َّ الَّذِينَ سَبَقَت لَهُم مِنَّا الحُسني أُولئِك‌َ عَنها مُبعَدُون‌َ انبياء آيه 101.
ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِينَ أَشرَكُوا ظاهر آيه مشركين هستند که در عبادت غير خدا را ميپرستند لكن از بسياري از اخبار و زيارات استفاده ميشود که مخالفين ائمه اطهار (ع) حكم مشرك دارند بلكه اطلاق مشرك بر آنها شده در زيارت جامعه
(و من خالفكم مشرك)
و در باب اخبار ترجيح از حضرت باقر عليه السّلام است ميفرمايد
(الرادّ علينا كالراد علي اللّه و الراد علي اللّه في حدّ الشرك باللّه)
در ذيل همين آيه اخباري است که مشركين تفسير شده بمنكرين ولاية علي عليه السّلام.
أَين‌َ شُرَكاؤُكُمُ كجايند بتهاي شما و اوّلي و دومي و سومي و كساني که
جلد 7 - صفحه 34
آنها را اطاعت ميكرديد بيايند شما را از عذاب نجات بخشند ببينيد که آنها در اشد عذاب گرفتار هستند الَّذِينَ كُنتُم تَزعُمُون‌َ گمان ميكرديد که اينها مقام قربي نزد خدا دارند و شما را بمقام قرب ميرسانند و ميگفتند ما نَعبُدُهُم إِلّا لِيُقَرِّبُونا إِلَي اللّه‌ِ زُلفي زمر آيه 4، و در دعا و مناجاتها ميگفتيد (اللهم احشرنا مع فلان و فلان) و ما هم در حق شما همين دعا را آمين مي‌گوييم.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- خداوند تمامى آدمیان را در روز قیامت گرد مى آورد. (و یوم نحشرهم جمیعا)
۲- یاد آورى رخداد قیامت هشدارى به مشرکان وافترا زنندگان به خداوند (و یوم نحشرهم جمیعا ثم نقول للذین أشرکوا)
۳- خداوند گردآورنده تمامى ستمگران (اهل کتاب و مشرکان) در قیامت (إنه لایفلح الظلمون ... و یوم نحشرهم جمیعا) چون در آیات گذشته سخن از مشرکان و اهل کتاب به میان آمده بود، در برداشت این دو گروه به عنوان مصادیقى بارز از ظالمان مشخص شده اند.
۴- بازخواست و محاکمه مشرکان در قیامت به سبب شریک پنداشتن براى خداوند (أین شرکاؤکم الذین کنتم تزعمون)
۵- پرسش از موقعیت و جایگاه معبودهاى پندارى مشرکان، از صحنه هاى محاکمه آنان در قیامت (ثم نقول للذین أشرکواأین شرکاؤکم الذین کنتم تزعمون)
۶- بازخواست ذلتبار مشرکان و ستمگران در روز قیامت، نشانگر محرومیت آنها از سعادت و رستگارى است. (إنه لایفلح الظلمون. و یوم نحشرهم جمیعا ثم نقول للذین أشرکواأین شرکاؤکم)
۷- قیامت، روز استهزاى مشرکان و نمایاندن ناتوانى و بطلان خدایان دروغین آنهاست. (و یوم نحشرهم جمیعا ثم نقول للذین أشرکواأین شرکاؤکم الذین کنتم تزعمون)
۸- مشرکان، غوطهور در پندارهاى بى اساس خویش و امیدوار به کمکهاى خدایان دروغین در قیامت (أین شرکاؤکم الذین کنتم تزعمون)
۹- شریک دانستن براى خداوند، مولود اندیشه سست مشرکان و ساخته و پرداخته خود آنان (أین شرکاؤکم الذین کنتم تزعمون) «زعم» به اندیشه و گفتارى اطلاق مى شود که اساس صحیحى نداشته و بر پایه پندار و گمان باشد. «راغب» مى گوید: «الزعم حکایة قول یکون مظنة للکذب».
۱۰- گمان و حدس تنها تکیه گاه مشرکان در پذیرش شریک براى خداوند (أین شرکاؤکم الذین کنتم تزعمون)
۱۱- قیامت، روز ظهور حقانیت توحید، حتى براى مشرکان (ثم نقول للذین أشرکوا أین شرکاؤکم الذین کنتم تزعمون)
موضوعات مرتبط
- استمداد: از معبودان باطل ۸
- انسان: حشر اخروى انسان ها ۱
- اهل کتاب: در قیامت ۳; حشر اخروى اهل کتاب ۳
- خدا: افعال خدا ۱، ۳
- ذکر: قیامت ۲
- رستگارى: نشانه هاى محرومیت از رستگارى ۶
- سعادت: نشانه هاى محرومیت از سعادت ۶
- شرک: عوامل شرک ۱۰; کیفر شرک ۴; منشأ شرک ۹
- ظالمان: حشر اخروى ظالمان ۳; ذلت اخروى ظالمان ۶; ظالمان در قیامت ۳; محاکمه اخروى ظالمان ۶
- ظن: اتکاى به ظن ۱۰
- قیامت: اجتماع در قیامت ۱، ۳; توحید در قیامت ۱۱; ظهور حقایق در قیامت ۷، ۱۱; مؤاخذه در قیامت ۴، ۵، ۶
- مشرکان: استهزاى مشرکان ۷; امیدوارى مشرکان ۸; حشر اخروى مشرکان ۳; ذلت اخروى مشرکان ۶; عقیده مشرکان ۸، ۹، ۱۰; محاکمه اخروى مشرکان ۴، ۵، ۶; مشرکان در قیامت ۳، ۷، ۸; هشدار به مشرکان ۲
- معبودان باطل: بطلان معبودان باطل ۷; پرسش از معبودان باطل ۵; ضعف معبودان باطل ۷; معبودان باطل در قیامت ۷
- مفتریان به خدا: هشدار به مفتریان به خدا ۲
