المائدة ١١٥
ترجمه
| المائدة ١١٤ | آیه ١١٥ | المائدة ١١٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مُنَزِّلُهَا»: نازل‌کننده آن.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِذْ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ يَا... (۲)
قَالُوا نُرِيدُ أَنْ نَأْکُلَ مِنْهَا... (۲) قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ... (۲) وَ مَا مَنَعَنَا أَنْ نُرْسِلَ... (۰) إِنَ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْکِ... (۰) النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوّاً... (۳)
تفسیر
- آيات ۱۱۵ - ۱۱۲ ، سوره مائده
- رد سخن بعضى كه گفته اند مائده نازل نشده ، و بيان عدم انطباق داستان مائده قرآن باداستان نان و ماهى در انجى يوحنا
- ذكر انواع معجزات انبياء (ع ) و خصوصيت معجزه مائده
- و بيان وجه تهديد شديد حواريون در ((فمن يكفر منكم ...))
- بهترين توجيهى كه در باره مسئول حواريون گفته شده است
- وجوه ديگرى در توجيه سخن حواريون
- اشكالاتى كه بر يكى از آن توجيهات كه گفته مراد از ((يستطيع )) ((يطيع )) است واردمى باشد
- دلائل و معاذيرى كه حواريون براى درخواستنزول مائده ذكر كرده اند
- نكات و دقائقى كه در دعاى عيسى (ع ) براىنزول مائده وجود دارد و حكايت مى كند از ادب عبوديت او در برابر خداوند سبحان
- او وعده صريح خداوند به انزال مائده (انى منزلها عليكم ) استفاده مى شود كه مائدهنازل شده است
- (رواياتى راجع به مائده سماوى و بررسى رواياتدال بر مسخ خائنين در قضيه مائده )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قالَ اللَّهُ إِنِّي مُنَزِّلُها عَلَيْكُمْ فَمَنْ يَكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ «115»
خداوند فرمود: من آن (مائده) را بر شما نازل مى‌كنم، امّا هر كدام از شما بعد از آن كفر ورزد، او را چنان عذاب خواهم كرد كه هيچ يك از جهانيان را آن گونه عذاب نكنم.
نکته ها
داستان نزول مائده به صورتى كه در قرآن آمده است، در انجيل نيامده است. «1»
در روايات آمده است: «پس از نزول مائده، برخى كافر شده، به صورت خوك درآمدند». «2»
در بعضى روايات مى‌خوانيم: «آنچه نازل شد نان و گوشت بود». «3»
اگر براى ياران عيسى عليه السلام غذاى آسمانى نازل شد، طبق روايات، براى رسول خدا صلى الله عليه و آله هم ميوه‌ى بهشتى نازل گرديد كه منشأ پيدايش فاطمه‌ى زهرا عليها السلام شد. «4»
«1». تفسير نمونه.
«2». تفسير الميزان.
«3». تفاسير نورالثقلين ومجمع البيان.
«4». بحار، ج 43، ص 5.
جلد 2 - صفحه 399
پیام ها
1- دعاى پيامبران مستجاب مى‌شود. رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَيْنا ... إِنِّي مُنَزِّلُها
2- آنان كه به علم و يقين و شهود مى‌رسند، مسئوليّت سنگين‌ترى دارند و كيفر تخلّفشان هم سخت‌تر است. فَمَنْ يَكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ ... پس كسانى كه به مقام علم و شهود دست نيافته‌اند، از قهر خداوند دورترند.
3- عذاب خداوند، درجاتى دارد. «عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً»
4- آن كه توقّع بيشترى دارد ومائده‌ى آسمانى مى‌خواهد، بايد تعهّد بيشترى هم داشته باشد. مائِدَةً مِنَ السَّماءِ ... عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قالَ اللَّهُ إِنِّي مُنَزِّلُها عَلَيْكُمْ فَمَنْ يَكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ (115)
چون عيسى عليه السّلام اين دعا نمود:
قالَ اللَّهُ إِنِّي مُنَزِّلُها عَلَيْكُمْ: فرمود خداى تعالى: اى عيسى، بگو به سائلان بدرستى كه من نازل كننده‌ام اين خوان را بر شما به جهت اجابت سؤال شما. فَمَنْ يَكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ: پس هر كه كافر شود بعد از نزول مائده از شما فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ: پس بدرستى كه عذاب كنم او را عذاب كردنى كه عذاب نكنم به اين نوع هيچيك از عالميان زمان شما را، يعنى از جميع عالميان؛ چه ايشان بعد از انكار، به ميمون و خوك مسخ شدند، و به اين نوع عذاب هيچ امتى معذب نشدند، يا عذاب استيصال است. ابن عباس « «2»»
(1 و 2) مجمع البيان ج 2، 265.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 208
گفته: مراد نوعى از عذاب جهنم كه كافران و منكران مائده عيسى به آن معذب خواهند شد و عذاب منافقان نيز قريب به آن است. و از حضرت رضا عليه السّلام مروى است: مسخ شدند به خوك. «1» نزول مائده- از سلمان فارسى رحمه اللّه مروى است «2»: حق تعالى دو ابر فرستاد سفره سرخ در ميان آنها، آنچنان به زمين نزديك تا قريب به حواريان شد. سفره از آنها جدا شده نزد حواريان به زمين آمد. عيسى عليه السّلام به گريه افتاد. گفت: خدايا قرار ده ما را از شاكرين و اين خوان را رحمت گردان و عقوبت مفرما. يهودان نظر، و بوى آن را كه خوشترين بوها بود استشمام نمودند.
عيسى عليه السّلام فرمود: هر كه عملش نيكوتر است برخيزد و دستار از روى اين خوان بردارد. شمعون الصفا گفت: يا روح اللّه تو بر اين كار سزاوارترى. حضرت وضو ساخت و نماز گزارد، به گريه گفت «بسم اللّه خير الرّازقين» و دستار را از سفره برداشت. خوانى آراسته و بر او ماهى بريانى كه پوست و خار نداشت و روغن از او مى‌چكيد و نزديك سر آن نمك و نزد دم آن سركه و بر حوالى آن انواع سبزى و پنج گرده نان بر آن خوان نهاده، بر يكى زيتون و بر ديگرى عسل و بر ديگرى روغن و بر چهارم پنير و بر پنجم گوشت. شمعون پرسيد: يا روح اللّه از طعام دنياست يا آخرت؟ حضرت عيسى عليه السّلام فرمود: از هيچ كدام نيست.
بلكه حق تعالى به قدرت كامله ايجاد فرموده، بخوريد و شكر آن را نمائيد تا نعمت زياد شود. گفتند: يا روح اللّه، اگر در اين آيتى به ما نمائى موجب زيادتى يقين ما شود. حضرت عيسى عليه السّلام به ماهى بريان فرمود: زنده شو به فرمان الهى، فى الحال به جنبش در آمد. ترسيدند و گفتند: دعا كن به حال اوّلى برگردد. حضرت عيسى عليه السّلام فرمود: تعجب از شما كه طلب چيزى مى‌كنيد چون به شما مى‌دهد، منكر و كاره آن مى‌شويد. پس دعا كرد به حال اول برگشت. گفتند: يا عيسى عليه السّلام اول تو اين را بخور. فرمود. معاذ اللّه،
«1» مجمع البيان ج 2 ص 265.
«2» مجمع البيان ج 2 ص 266.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 209
اين را كسى خورد كه طلبيده؛ آنها از تهديد ربّانى، ترسان و از آن ماهى بريان و مائده نخوردند. عيسى عليه السّلام امر كرد تا فقرا و مساكين و بيماران را طلبيدند. فرمود بخوريد. هزار و سيصد نفر خوردند، هيچ نقصان نشد و فقرا به تناول آن غنى، و كر و كور و لنگ، همه به بركت آن شفا يافتند. پس مائده به آسمان رفت. روز ديگر وقت چاشت باز آمد و تا زوال، اغنيا و فقرا مى‌خوردند.
و به اين منوال تا چهل روز يك در ميان مى‌آمد و در وقت رفتن به آن نظاره مى‌كردند تا غايب مى‌شد. پس وحى رسيد به عيسى مائده را به فقرا ده، اغنيا از اين حكم مضطرب شدند و در مائده شك آوردند و به سحر حمل كردند. به قول صاحب معالم، سيصد و سى نفر مسخ شدند به صورت خوك و بعد از سه روز مردند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قالَ اللَّهُ إِنِّي مُنَزِّلُها عَلَيْكُمْ فَمَنْ يَكْفُرْ بَعْدُ مِنْكُمْ فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ (115)
ترجمه
گفت خداوند همانا من نازل كننده‌ام آنرا بر شما پس كسيكه كافر شود بعد از آن از شما پس همانا من عذاب مى‌كنم او را عذابى كه عذاب نميكنم بآن احدى را از جهانيان.
تفسير
خداوند متعال دعاى حضرت عيسى على نبيّا و آله و عليه السلام را مستجاب فرمود و مائده را نازل كرد كه در آن بروايت مجمع از حضرت باقر (ع) هفت گرده نان و هفت ماهى بريان بود و هر چه مردم از آن مى‌خوردند تمام نمى‌شد و بروايت او از عمّار ياسر از پيغمبر (ص) بقاء مائده مشروط بود كه در آن خيانت ننمايند و چيزى از آن بر ندارند و مخفى نكنند و چون باين شرط عمل ننمودند سفره برچيده شد و بروايت او از سلمان فارسى سفره سرخ بود و ماهى فلس و خار نداشت و بوئى بهتر از بوى آن نبود و روغن از آن ميچكيد و بالاى سرش نمك بود و نزد دمش سركه و اطرافش انواع سبزيها غير از كندناو حضرت عيسى (ع) در جواب شمعون فرمود اين طعامى است كه خداوند بدست قدرت خود آماده فرموده نه از طعام دنيا است و نه از طعام آخرت و حواريون استدعا كردند كه بآن ماهى بريان امر فرمايد كه زنده شود حضرت عيسى بآن ماهى امر فرمود باذن خدا كه بحال اول خود برگردد فورا بجنبش آمد و فلس و خار آن برگشت آنها ترسيدند و از حضرت خواستند كه آن را بصورت اوليّه در آورد فرمود تعجب است از شما كه خواهش مينمائيد و چون باجابت ميرسد پشيمان ميشويد و دعا كرد كه باذن خداوند دو مرتبه بصورت بريان شده درآيد و درآمد و امر فرمود كه از آن بخورند آنها عرض كردند يا روح اللّه تو اول تناول فرما تا ما بعد از آن بخوريم حضرت فرمود بايد كسيكه خواسته اول تناول نمايد آنها ترسيدند بخورند و حضرت فقراء و مرضا و مبتلايان را دعوت فرمود در يكروز هزار و سيصد نفر فقير و مريض و مبتلا از قبيل كور و كر و شل از آن مائده خوردند و سير و بى‌نياز و سالم و صحيح و بى‌عيب شدند و تا زنده بودند فقير نشدند و مائده بحال خود باقى بود پس از آن بآسمان صعود نمود و همه مى‌ديدند آنرا تا از نظرشان غائب شد و حواريون از نخوردن مائده پشيمان شدند روز ديگر موقع چاشت نازل شد و اغنياء و فقراء براى خوردن تهاجم نمودند و همه از آن خوردند تا ظهر شد و مائده بآسمان صعود نمود و تا چهل روز باين ترتيب
جلد 2 صفحه 291
يكروز در ميان نازل ميشد پس از آن خداوند تخصيص داد مائده را بفقراء و اغنيا را از آن منع فرمود و اين حكم الهى بطبع آنها گران آمد و شك نمودند در نزول مائده بطريق اعجاز و مردم را بشك انداختند و خداوند بحضرت عيسى (ع) وحى فرمود كه من بايد شرطى را كه براى نزول مائده نمودم بانجام رسانم و كسانى را كه تكذيب نمودند عذابى نمايم كه مخصوص بآنها باشد حضرت عيسى عرض كرد اگر عذاب فرمائى آنانرا بندگان تو باشند و اگر عفو فرمائى توئى عزيز حكيم و خداوند سيصد و سى و سه نفر از آنها را بصورت خوك مسخ فرمود و سه روز زنده بودند و كثافت ميخوردند و مردند و از تفسير اهل بيت (ع) نقل نموده كه مائده مرتبا نازل ميشد و مردم جمع مى‌شدند و تناول مينمودند و بآسمان صعود مينمود تا آنكه اهل عيش و تشخص گفتند ما نميگذاريم مردمان فقير پست با ما هم غذا شوند خداوند مائده را صعود داد و آنها بصورت بوزينه و خوك مسخ شدند و قمى ره نيز اين تفسير را نقل نموده است و از حضرت كاظم (ع) نيز در مجمع نقل شده است كه آنها بصورت خوك مسخ شدند و عياشى ره هم اين روايت را نقل نموده است بنابر اين شايد مراد از عذاب مخصوص همان صورت خوك باشد و شايد عذاب شديد اخروى باشد كه آن نوع عذاب مخصوص بآنها باشد چنانچه از ابن عباس نقل شده است و در خصال از پيغمبر (ص) نقل نموده كه خوك‌ها طائفه از نصارى بودند كه از حضرت عيسى (ع) مائده خواستند و پس از نزول بر كفر و تكذيب آنها افزوده شد و اللّه اعلم ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قالَ اللّه‌ُ إِنِّي مُنَزِّلُها عَلَيكُم فَمَن يَكفُر بَعدُ مِنكُم فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ عَذاباً لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ العالَمِين‌َ (115)
خداوند فرمود محققا من نازل ميكنم بر شما مائده را پس هر كس بعد نزول مائده از شما كافر شد پس محققا من او را عذابي ميكنم که احدي از عالمين را عذاب نكرده باشم.
بعض مفسرين گفتند اينکه تهديد منشأ خوف شد و تقاضا كردند که مائده نازل نشود و اينکه خلاف ظاهر بلكه نص آيه شريفه و نص‌ّ اخبار وارده از ائمه اطهار عليهم السلام است که مائده نازل شد.
قالَ اللّه‌ُ البته بنحو وحي بر حضرت عيسي (ع) که بحواريين بفرمايد که
جلد 6 - صفحه 503
خدا ميفرمايد إِنِّي مُنَزِّلُها عَلَيكُم پس از تقاضاي آنها و دعاء حضرت عيسي خداوند اجابت فرمود و نازل نمود.
فَمَن يَكفُر بَعدُ مِنكُم همين نحوي که بسائر معجزات عيسي از احياء موتي و ابراء پيسي و ابصار كور و غيرها كافر شدند و حمل بر سحر كردند اگر نزول مائده را هم حمل بر سحر كردند و همين معناي كفر است.
فَإِنِّي أُعَذِّبُهُ آيا مراد عذاب دنيا است مثل امم سابقه از قوم نوح، لوط، هود، صالح، شعيب، موسي از غرق و صاعقه و صيحه و خسف و در اخبار دارد مسخ شدند بصورت خوك و ميمون يا عذاب آخرت که خلود در آتش باشد که تمام كفار معذب هستند يا هر دو و بعيد نيست که اخير ظاهر آيه باشد و از اخبار نيز استفاده ميشود عذابا نكره آورده که درجه بالا لا أُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ العالَمِين‌َ زيرا هر چه حجة تمامتر شود و معجزات ظاهرتر گردد مخالفت آن عقوبتش بيشتر ميشود خصوصا مثل مائده که بحس مشاهده كنند و بخورند جماعت كثيري و اشباع شوند و از او چيزي كم نشود هيچگونه احتمال سحر در او نميرود چون سحر حقيقت ندارد پس كافر شدن باو و حمل بر سحر كردن موجب عقوبت شديد ميشود و در شرح قصه اينکه موضوع حديث مفصلي از سلمان فارسي دارد که نقل آن بسيار طولاني ميشود رجوع بمجمع البيان طبرسي كنيد.
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- تأکید خداوند بر اجابت دعاى حضرت مسیح (ع) با فرو فرستادن مائده آسمانى بر حواریون. (قال اللّه انى منزلها علیکم) اسم فاعل «منزّل» حکایت از تحقق نزول مائده دارد نه وعده به نزول آن در آینده یعنى همان گاه که خداوند اجابت دعوت مسیح (ع) را به وى اعلام کرد، مائده آسمانى نیز در حال نزول بسوى حواریون بود.
۲- مائده درخواستى حواریون به صورت تدریجى بر آنان فرو فرستاده شد. (قال اللّه انى منزلها علیکم) به کارگیرى «منزّل» از مصدر تنزیل مى تواند حاکى از آن باشد که اجزاء مائده آسمانى یکجا نازل نشده است.
۳- تفضل خداوند بر حواریون با تکرار نزول مائده آسمانى بر ایشان* (قال اللّه انى منزلها علیکم) برداشت فوق بر این اساس است که استعمال «منزّل» از باب تفعیل براى اشاره به کثرت نزول مائده باشد.
۴- عذاب سهمگین و بى نظیر الهى سزاى آنانکه پس از مشاهده مائده آسمانى به قدرت خداوند، رسالت عیسى (ع) و معجزه بودن آن مائده کافر شوند. (فمن یکفر بعد منکم فانى اعذبه عذاباً لا اعذبه احداً من العلمین) متعلق «یکفر» مى تواند، رسالت عیسى (ع)، قدرت خداوند و معجزه بودن مائده آسمانى باشد. ضمیر در «لااعذبه» مفعول مطلق نوعى است و مرجع آن کلمه «عذاباً» مى باشد یعنى لااعذب قبل هذا العذاب احداً
۵- منکران رسالت انبیا، پس از مشاهده معجزات درخواستى، سزاوار عذابى سهمگین (فمن یکفر بعد منکم فانى اعذبه عذاباً لا اعذبه احداً)
۶- عذاب هاى خداوند، داراى انواع و مراتب گوناگون (فانى اعذبه عذاباً لا اعذبه احداً)
۷- کیفیت و نوع عذاب الهى، متناسب با چگونگى و نوع گناه (فمن یکفر بعد منکم فانى اعذبه عذاباً)
۸- ارائه معجزات و عذاب منکران آن، تنها در اختیار خداوند (قال اللّه انى منزلها علیکم ... فانى اعذبه عذاباً لا اعذبه احداً)
روایات و احادیث
۹- نزول نان و گوشت (مائده آسمانى) بر حواریین از سوى خداوند پس از درخواست حضرت عیسى (ع) (قال اللّه انى منزلها علیکم) رسول خدا (ص) در توصیف مائده اى که بر حواریین نازل شد فرمود: نزلت المائدة خبزاً و لحماً ... .[۱]
موضوعات مرتبط
- حواریون: خواسته حواریون ۲ ; فضایل حواریون ۳ ; مائده آسمانى حواریون ۱ ; نعمتهاى حواریون ۹
- خدا: اختصاصات خدا ۸ ; افعال خدا ۸ ; عذاب خدا ۶، ۷ ; عطایاى خدا ۹ ; فضل خدا ۳
- عذاب: اقسام عذاب ۶ ; کیفیت عذاب ۷ ; مراتب عذاب ۴، ۵، ۶ ; موجبات عذاب ۴، ۵
- عیسى (ع): اجابت دعاى عیسى (ع) ۱ ; خواسته عیسى (ع) ۹
- کفر: به رسالت عیسى (ع) ۴ ; کفر به قدرت خدا ۴ ; کفر به معجزه ۴
- گناه: کیفر گناه ۷
- گوشت: نزول گوشت ۹
- مائده آسمانى: نزول تدریجى مائده آسمانى ۲ ; نزول مائده آسمانى ۱، ۳، ۹
- معجزه: کیفر تکذیب معجزه ۸ ; منشأ معجزه ۸
- منکران انبیا: کیفر منکران انبیا ۵
- نان: نزول نان ۹
- نظام جزایى:۷
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۳، ص ۴۱۰; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۶۹۱، ح ۴۳۷.
